/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.left */ ado.slave('adoceanadvertlinegemlehhvkgtg', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.Right */ ado.slave('adoceanadvertlinegezllnkselsb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.header */ ado.slave('adoceanadvertlinegewmceopopnw', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.Top */ ado.slave('adoceanadvertlinegeldphnqspnx', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.C1 */ ado.slave('adoceanadvertlinegerbrkgwogih', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

რუბრიკები

/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.A1 */ ado.slave('adoceanadvertlinegeuakedjfski', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

ოჯახის მკურნალის ანონსი

ჟურნალის გამოწერა შეგიძლიათ საიტიდან
www.elva.ge

-გამარჯობა, დეკემბერᲨი Ჩემი ბუᲭი გახდება 2 წლის, ასსვე ავᲦნიᲨნავ იზრდდბა ორ ენოვან ოჯახᲨი, მეუᲦლე Თურქი მყავს, მე ქარᲗველი ვარ, ახლა გადავიდეᲗ ᲨეკიᲗხვაზე, როცა ცეᲫახი სახელს იყურება ეგრევე მომხედავს ხოლმე, ხანდახან სამჯერ ვეᲫახი არ იყურება მაგრამ იცინის, მეᲗამაᲨება ᲗიᲗქის ვერ გაიგო, Თვალის კონტაქტი გვაქვს, როცა ვესაუბრები, მიყურებს ᲗვალებᲨი.. Ჩამეხუტე მაკოცე ყველაფერს ამას აკეᲗებს, არ საუბრობს ჯერ, მხოლიდ დედა და მამას ამბობს, Თუმცა რასაც ვესაუბრები ესმის ყველაფერი, ხანდახან როცა რაᲦაცას ვუᲨლი იბუტება და გარბის, ხან კივის, საᲭმელი Თუ არ მოეწონა არ მიირᲗმევს, ᲗეფᲨიდან ორნაირ საკვებს ირᲩევს, როცა Ძილი ერევა იწყებს ტირილს, ვარდება პანიკაᲨი, ᲗავისიᲗ ჯერ არ დაუწყია Ჭამა, უნდა მაგრამ რომ არ მოიᲗხვაროს სახე არ ვაᲫლევ კოვზს, მოკლედ რაც ავᲦწერე არის Თუ არა აუტიზმის მანიᲨნებელი? პედიატრᲗან რანდევუ ავიᲦეᲗ მაგრამ დიდი დროა რანდევუმდე, ამიტომ გწერᲗ, Თქვენი აზრი Ძალიან მაინტერესებს.Ჩაციკლული ვარ ამ აუტიზმზე, ყველას აქვს ᲗიᲗქმის და უკვე ტვინᲨი სულ აუტიზმი მიტრიალებს, როცა ცესაუბრები მოსმენა დიდაᲗ არ უყვარს სულ გაფბის ან ᲗამაᲨობს, მანქანებიᲗ Ჩვეულებრივ ᲗამაᲨობს, ატარებს, ბორბლებს არ ატრიალებს როგორც სᲩვევიაᲗ აუტისტებს.რომ არ საუბრობს არის Თუ არა პრობლემა?

/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.A2 */ ado.slave('adoceanadvertlinegelpqjfspjnr', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.B1 */ ado.slave('adoceanadvertlinegeocirjtildc', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

ფსიქოლოგია

სტრესი ჩვენს ცხოვრებაში

სტრესი ჩვენს ცხოვრებაში
სტრესი თანამედროვე საზოგადოების დაავადებაა. ცხოვრების დაძაბული რიტმი, სირთულეები, დაბრკოლებები, გადაუჭრელი პრობლემები წვეთწვეთობით გროვდება და

ჩვენს ჯანმრთელობას ზიანს აყენებს. სტრესის თავიდან აცილება შეუძლებელია, მაგრამ როდესაც ვიცით მისი აღმოცენების მექანიზმი, ვიცნობთ სტრესორებს და მათთან გამკლავების ხერხებს, ორგანიზმი შეძლებს მომზადებას და მთელი შინაგანი ენერგიის მობილიზებას სტრესული ფაქტორების საწინააღმდეგოდ.

ადამიანი ძლიერია განსაზღვრულ ზღვრამდე. მაგალითად, ჩვენ შეგვიძლია, გავუმკლავდეთ ყოველდღიურ სტრესს სახლში, სამსახურში, ქუჩაში, მაგრამ როგორ მოვიქცეთ, როდესაც საქმე ეხება ჩვენსავე ან საყვარელი ადამიანის სიცოცხლეს, სტიქიურ უბედურებას, კატასტროფას? ამ საკითხების შესახებ ვესაუბრებით მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორს, პროფესორს, ბატონ დავით ზურაბაშვილს.

  • ბატონო დავით, რა არის სტრესი?

- სტრესი არის ის უეცარი მდგომარეობა, რომელიც დაუგეგმავად ხდება ადამიანის ცხოვრებაში. სტრესია წყალდიდობა, მიწისძვრა, ხანძარი, განვითარებული ქვეყნების მოქალაქეებისათვის - დენის ათწუთიანი გამორთვა. ზოგს ეგებ გაეღიმოს კიდეც, რადგან იყო დრო, როდესაც ჩვენ დენის გამორთვას ჩვეულებრივ ამბად აღვიქვამდით, თუმცა ბოლო ხანს ისე შევეჩვიეთ მუდმივ დენს, რომ როდესაც ელექტროენერგიის მოწოდება უეცრად შეწყდება, მიზეზს ვკითხულობთ, ვნერვიულობთ, თუ წყალი თავის დროზე არ მოვიდა... ერთი სიტყვით, სტრესი არის ის, რისთვისაც მზად არ ვიყავით, რასაც არ ველოდით. მეცნიერული თვალსაზრისით კი სტრესი არის ორგანიზმის რეაქცია გარემოს ექსტრემალური ცვლილებებისადმი.

  • თქვენ ჩამოთვალეთ სტრესის გამომწვევი სტიქიური მოვლენები, საყოფაცხოვრებო მიზეზები. ომი თუ შეიძლება ჩაითვალოს სტრესულ ფაქტორად?

/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */ ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

- ერთია, როდესაც ადამიანი შორს არის და ომი უშუალოდ არ ეხება, მაგრამ ეხება მის ქვეყანას, მისთვის ძვირფას ადამიანებს, და მეორეა, როდესაც საკუთარ თავზე იწვნევ ომის მთელ საშინელებას. სტრესი, რომელიც უშუალოდ შეგეხო, ბევრად უფრო მძიმეა, ვიდრე სტრესი, რომელიც განიცადე როგორც მაყურებელმა. როდესაც დაიწყო ჩვენი ქვეყნის ოკუპაცია, კაფეები, რესტორნები - ადგილები, სადაც ადამიანი დასასვენებლად, განსატვირთად დადის - თითქმის ცარიელი იყო. პრაქტიკულად, სტრესი, რომელიც განიცადეს გორში, ცხინვალში, კოდორში მყოფმა ადამიანებმა, განიცადა დანარჩენმა საქართველომაც - მათაც კი, ვინც მხოლოდ პრესით ადევნებდა თვალს მოვლენებს და არც ახლობლები თუ სახლ-კარი დაუკარგავს. აქ შემდეგი მომენტია: როდესაც მე ვითავისებ ქვეყანას, როგორც ჩემსას, საკუთარს, უბედურების გადატანა ჩემთვის უფრო ადვილია. მე მარტო არ ვარ, ჩვენ ყველანი ერთად ვართ, ჩვენ ყველას გვიჭირს. ჩვენ ერთად დავძლევთ ამ პრობლემას. თუ ჩავთვალე, რომ ეს მხოლოდ ჩემი პრობლემაა და მე მარტო ვარ, მაშინ სტრესიდან გამოსვლა გაცილებით მეტად გამიჭირდება.

  • ესე იგი, თანადგომის, კოლექტიური დახმარების იმედი სტრესთან გამკლავების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია?

- დიახ, ასეა. შედარებისთვის გავიხსენოთ აფხაზეთის ომის პერიოდი. მაშინ ვითარება დიამეტრულად განსხვავებული იყო. როდესაც იქ საომარი მოქმედებები მიმდინარეობდა, თბილისში ბევრი მხიარულად ატარებდა დროს. მაშინ ჩვენ არ ვიყავით ერთიანები. დღეს კი ყველა ცდილობდა, დახმარებოდა დაზარალებულ მოსახლეობას, იქნებოდა ეს თანხის გადარიცხვა თუ საყოფაცხოვრებო ნივთებით შეწევნა. ეს იმას ნიშნავს, რომ საზოგადოებამ გააცნობიერა, რა ხდებოდა ქვეყანაში და მონაწილე გახდა ამ მოვლენებისა, მიიღო გადაწყვეტილება და გადადგა ქვეყნის მომავლისთვის, ხვალინდელი დღისთვის სასიკეთო ნაბიჯი.

  • როგორ ავარიდოთ თავი სტრესს, ან როგორ დავძლიოთ იგი?

შეკითხვა ექიმს
<p>გამარჯობა ვარ 24წლის 6წელი შეყვარებული მყავდა 4თვისწინ ვიჩხუბეთ ჩემი უყურადღებობის გამო არვიცი რა მჭირდა სულ თვითონ მოდიოდა შესარიგებლად ძალიან ვუყვარდი ზედმეტად ყურადღებიანიც იყო(გოგო) ვეუბნებოდი რომ იგონებდა და არიყო საჭირო ამდენი ყურადღება მთავარი მიყვარხარ მეთქი ვეუბნებოდი და ვენდობოდი მეგონა სულ შემირიგდებოდა თავისით.ჩზუბიდან 20დღე არვაქცევდი ყურადღებას როცა ცუდად იყო მე კარგად ვგრძნობდი მაშინ თავს მაგრამ 20დღის შემდეგ როცა მივხვდი რომ რაღაც მაკლია უკვე მე თვითონ დავიწყე შერიგებისკენ ნაბიჯის გადადგმა თავიდან მეუბნებოდა რომ ვუყვარდი და უბრალოდ ეშინოდა ისევ გულს ვატკენდი თან მიშვებდა და თან ვერა შემდეგ დავიწყე ყურადღების გამოჩენა ხშირი მოკითხა საჩუქრები მაგრამ აგრესიას ვიღებდი მისგან უკვე მეუბნებოდა ტომ თავის დროზე უნდა გამომეჩინა ამდენი ყურადღება და არა ახლა როცა აღარ ვუყვარვარ.როცა მითხრა რომ აღარ ვუყვარვარ დავნებდი მეც 2თვე თითქმის ვაცადე თვითონ მომწერა როგორხარ გავიგე ავად ხარო შემდეგ ჩემ სოციალურ ქსელზეც იყო გადმოსული ფოტოები ნახა და მეგონა უნდოდა შერიგება,მივედი თავიდან და ავუხსენი ყველაფერი რომ მინდოდა შერიგება და მიყვარს ისევ მაგრამ მისგან უარი მივიღე მითხრა რომ პირველივე დღესვე უნდა მივსულიყავი როცა ვიჩხუბეთ და არა 1თვის მერე და ახლა აღარ ვუყვარვარ მაგრამ ეჭვი შემეპარა მაინც მის ნათქვამში . ამ საუბრის მერე წავიდა და გავიგე რომ უტირია ამ ყველაფრის გამო.მაინტერესებს შესაძლებელია 6წლიანი ურთიერთობის შემდეგ როცა გოგო ბიჭის ცოლობაზე ოცნებობს 4თვეში ეს ბიჭი გადაიყვაროს? ან რის გამო მომიკითხა თუ აღარ ვუყვარვარ ან საერთოდ რატომ იტირა ამ საუბრის შემდეგ თუ აღარ ვუყვარვარ(.ჩემგან ესეთი უყურადღებობები ხშირი იყო ბოლო 1წლის მანძილზე)</p>

- სტრესისთვის თავის არიდება შეუძლებელია. ყველაზე ქმედითი გზა ის იქნება, რომ მუდამ მზად ვიყოთ ექსტრემალური სიტუაციებისთვის, რაც, დამეთანხმებით, არარეალურია. უნდა ვიცხოვროთ ჩვეულებრივად, ლაღად, სტრესის შემთხვევაში კი გვქონდეს ადეკვატური რეაქცია და განვაგრძოთ წინსვლა.

  • როგორ ვიპოვოთ ძალა წინსვლისთვის?

- პირველი, რაც უნდა გავაკეთოთ, ეს არის პრობლემის ვერბალიზაცია: მოვუყვეთ ამ პრობლემის შესახებ მეზობელს, ახლობელს, ამხანაგს, მეუღლეს, შვილს, მეგობარს... ჯერ ჩვენ გადმოვცემთ, რას განვიცდით, შემდეგ მოვისმენთ თანამოსაუბრის აზრს ამის თაობაზე. ერთსა და იმავე ფაქტს ჩვენ სხვადასხვა ინტერპრეტაციას ვაძლევთ. სტრესული ფაქტის ინტერპრეტაცია ცალმხრივად, ერთი ადამიანის ხედვით, სრულყოფილი არ იქნება, საჭიროა, პრობლემა დავინახოთ გლობალურად - ჩემი ხედვით, თქვენი ხედვით, მისი ხედვით, ყოველი მხრიდან. ამის შემდეგ ერთად დავგეგმოთ, როგორ მოვიქცეთ მომავალში. მოხდა საქართველოში არეულობა, გვყავს ლტოლვილები. ვისაც რა შეგვიძლია, იმით დავეხმაროთ ერთმანეთს. ის უარყოფითი ენერგია, რომელიც იმ მოვლენების დროს დაგროვდა, სადღაც უნდა დაიხარჯოს და ბევრმა ჩვენმა მოქალაქემ სწორედ ამაში დახარჯა. ამ საქმიანობის შესახებ მე ვუყვები სხვას, ის სხვა მიყვება, რა გააკეთა მან. შემდეგ უკვე ერთად ვგეგმავთ, რა გავაკეთოთ ხვალ. ასე რომ, სტრესთან ბრძოლა არის გუნდური ბრძოლა.

  • გასაგებია, რომ გლობალურ სტრესთან ბრძოლა მხოლოდ გუნდურად არის შესაძლებელი, მაგრამ როდესაც ადამიანს პირადი პრობლემები აქვს, როგორ უნდა მოიქცეს, რომ არ ჩავარდეს დეპრესიაში და ღირსეულად გაუმკლავდეს თავს დატეხილ უსიამოვნებებს?

ასევე დაგაინტერესებთ
როგორია სტრესის გავლენა მხედველობაზე
რა იწვევს სტრესის დროს ტკბილეულისადმი ლტოლვას

- სტრესთან ბრძოლის ფორმულა უნივერსალურია: ჯერ - უარყოფითი ემოციის გამოხატვა, შემდეგ -მოქმედება. ტყეში გზაც რომ დაგებნეთ და მარტოდმარტო დარჩეთ, ეს ფორმულა ამ შემთხვევაშიც გამოგადგებათ: შეგიძლიათ, დაჯდეთ და აღელვებული საკუთარ თავს ელაპარაკოთ, მერე კი, როდესაც დამშვიდდებით, დაფიქრდეთ იმაზე, საით წახვიდეთ.

  • აცნობიერებს თუ არა ადამიანი, რომ იგი სტრესულ მდგომარეობაში იმყოფება?

- სტრესულ მდგომარეობაში ადამიანი სავსებით აგებს პასუხს საკუთარ ქმედებებზე. სხვა საქმეა აფექტი, მაგრამ ის მეტად ხანმოკლეა.

  • დღეს თუ შეიძლება ითქვას, რომ მოსახლეობა გამოდის სტრესული მდგომარეობიდან? ხომ არ გახშირდა თქვენი პროფილის სპეციალისტებთან პაციენტთა ვიზიტები?

- არა, არ გახშირებულა. არსებობენ არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ამ პრობლემაზე მუშაობენ. მათმა ფსიქოლოგიური დახმარების სამსახურებმა ამ დღეებში ისე კარგად იმუშავეს, რომ ფსიქიატრებამდე პაციენტების მისვლის საჭიროება აღარ შექმნილა.

  • დამოკიდებულია თუ არა სტრესისადმი ამტანობა ადამიანის კონსტიტუციურ ტიპზე?

- ალბათ, უფრო მართებული იქნება, ვთქვათ არა კონსტიტუციური, არამედ ეთნოკულტურული ტიპი. საქართველოს სხვადასხვა კუთხის ადამიანების რეაქცია სტრესზე სხვადასხვანაირია. ქართლელები გაწონასწორებული, არააფექტური ხალხია და პანიკა არ დაუფლებიათ, დინჯად, მშვიდად შეხვდნენ ყველაფერს. ჯერ ერთი, ეს მათ ხასიათში დევს, მეორეც, საქართველოს ისტორიის მანძილზე ქართლელები სულ იბრძოდნენ, ამიტომ მათში დევს ქვეცნობიერი მზაობა ომისადმი. გორის მიწისძვრის შემდეგ გაჩნდა ასეთი ანეკდოტი: გორელები შუა ქუჩაში დადიანო. მართლაც ასე იყო, რადგან მიწისძვრის მიმართ გენეტიკური მზაობა ჩვენში არ დევს. მაგალითად, იაპონიაში, სადაც კვირაში ერთხელ ხდება მიწისძვრა, შუა ქუჩაში არავინ დადის.

  • კიდევ რაზეა დამოკიდებული სტრესის დროს ადამიანის რეაქცია?

- ეთნოსზე, სქესზე, დროზე. მაგალითად, ცნობილია, რომ გამთენიისას დაბომბვა ყველაზე შოკისმომგვრელია, შუაღამისას ან დღისით დაბომბვა შედარებით ადვილი გადასატანია.

  • რა სიმპტომები ახასიათებს სტრესულ მდგომარეობას?

- კლასიკური ნიშნებია შფოთვა, ოფლიანობა, უსიამოვნო სიზმრები, დილით ისეთი შეგრძნებით გაღვიძება, თითქოს მთელი ღამე ფიზიკურ შრომაში გავატარეთ. დანარჩენი ნიუანსები, სიტუაციის კვალობაზე, სხვადასხვაა: გულისცემის გახშირება, სუნთქვის რიტმის ცვლილება და სხვა.

  • შეიძლება თუ არა, სტრესმა გამოიწვიოს ორგანული დაავადება ან გაამწვაოს მისი ქრონიკული ფორმა?

- ასეთი რამ არ მოხდება. სტრესი ერთჯერადი, ხანმოკლე მოვლენაა. ის სწევს არტერიულ წნევას, მაგრამ არასოდეს გამოიწვევს ინსულტს.

  • მაგრამ ხომ ვერ გავექცევით ნერვულ ფაქტორს და მის გავლენას ადამიანის ჯანმრთელობაზე?

- სტრესი არის ფსიქიკური (ორგანული) ფაქტორი, რომელიც სომატურ მხარეზე არ მოქმედებს. ის არ არის იმდენად ხანგრძლივი, რომ სომატურ დაავადებას დაუდოს სათავე.

  • მაგრამ რაკი ფსიქოსომატური დაავადებების ცნება მაინც არსებობს, როგორც ჩანს, მას საფუძველიც აქვს...

- ეს ცნება გულისხმობს მდგომარეობას, როდესაც ადამიანს აქვს შეგრძნება, რომ რაღაც აწუხებს. მაგალითად, ზოგი გულს უჩივის და კარდიოლოგთან დადის ან აქვს ვეგეტატური შეტევები, თუმცა ამ კუთხით აბსოლუტურად ჯანმრთელია. აი, სომატურმა ფაქტორმა კი მართლაც შეიძლება გამოიწვიოს ფსიქიკის ცვლილებები და, ამის კვალობაზე, მეორეული ნევროზი. კიდევ ერთი რამ შეიძლება ითქვას: სტრესის დროს ხდება ორგანიზმის ძალთა და ფუნქციათა მობილიზება, სტრესის შემდგომ პერიოდში კი ორგანიზმი თითქოს ერთბაშად ეშვება, იმუნიტეტი ქვეითდება, რამაც შესაძლოა ხელი შეუწყოს ზოგიერთი დაავადების განვითარებას.

  • ზემოთ ვერბალური ურთიერთობის კეთილისმყოფელ როლზე ვისაუბრეთ. შეიძლება თუ არა, სტრესის დაძლევაში დაგვეხმაროს მუსიკა, ლიტერატურა, მხატვრობა?

- ყველაფერი ის, რაც შექმნილია ადამიანის მიერ, სასარგებლოა საზოგადოების განვითარებისათვის. ალკოჰოლი სტრესთან გამკლავებაში ვერ დაგეხმარებათ. ეს ერთმნიშვნელოვანია. რაც შეეხება მუსიკას, თეატრს, მხატვრობას - ყოველივე ის, რაც ადამიანს ემოციების გადმოფრქვევის საშუალებას მისცემს, საუკეთესო საშუალებაა სტრესისგან თავის დასაღწევად. აუცილებელია ძილის მოწესრიგება. შრომის რაციონალური ორგანიზება.

სტრესის მორალური ასპექტი გულისხმობს, რა გავაკეთეთ პირადად ჩვენ, როგორ მივიღეთ მონაწილეობა პრობლემის გადაჭრაში: დავიმალეთ თუ ყველაფერი ვიღონეთ, რაც შეგვეძლო. საქართველოში თუ მის ფარგლებს გარეთ მცხოვრები ყველა ადამიანი, ვისაც საქართველოზე გული შესტკივა, პირნათელი უნდა იყოს მათი ხსოვნის წინაშე, ვინც ამ ოკუპაციას შეეწირა, ჰქონდეს საკუთარი თავისთვის სათქმელი, რომ ყველაფერს აკეთებს ქვეყნის წინსვლისათვის.

კომენტარები (0)
გააკეთე კომენტარი
სახელი *
კომენტარი *
*კომენტარი, რომელიც შეიცავს უხამსობას, დისკრედიტაციას, შეურაცხყოფას, ძალადობისკენ მოწოდებას, სიძულვილის ენას, კომერციული ხასიათის რეკლამას, წაიშლება საიტის ადმინისტრაციის მიერ.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ 2 */ ado.slave('adoceanadvertlinegexcihqsorul', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.B2 */ ado.slave('adoceanadvertlinegezonfnieurf', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

კატეგორიის სხვა სტატიები

რატომ ვიმეორებთ ისევ და ისევ ერთსა და იმავე შეცდომებს
რატომ ვიმეორებთ ისევ და ისევ ერთსა და იმავე შეცდომებს
ოდესმე შეგიმჩნევიათ, უცნაურად რომ ვიქცევით?
სრულად
როგორ შევინარჩუნოთ სიმშვიდე და წონასწორობა კონფლიქტურ საზოგადოებასთან თანაცხოვრებისას
როგორ შევინარჩუნოთ სიმშვიდე და წონასწორობა კონფლიქტურ საზოგადოებასთან თანაცხოვრებისას
თანამედროვე სამყარო სულ უფრო მეტად პოლარიზებული ჩანს.
სრულად
10 ფრაზა, რომელსაც ვერასოდეს გაიგებთ თავდაჯერებული ადამიანისგან
10 ფრაზა, რომელსაც ვერასოდეს გაიგებთ თავდაჯერებული ადამიანისგან
თავდაჯერებულობა არ არის თანდაყოლილი თვისება; შესაძლებელია მისი განვითარება და გაძლიერება.
სრულად
ეჭვიანობა ურთიერთობებს ანგრევს
ეჭვიანობა ურთიერთობებს ანგრევს
ქალები და მამაკაცები განსხვავებულად ეჭვიანობენ. ქალებს უფრო ხშირად ემოციური ერთგულება აღელვებთ, მაშინ როცა მამაკაცებს, მეორე ნახევრის შესაძლო სექსუალური ღალატი.
სრულად
სამყაროში უამრავი რესურსია, რომელსაც ვერ ვამჩნევთ
სამყაროში უამრავი რესურსია, რომელსაც ვერ ვამჩნევთ
რა არის ფსიქოლოგიური რესურსი?
სრულად
დაუძლეველი მიჯაჭვულობა - რატომ უბრუნდებიან ადამიანები ტოქსიკურ ურთიერთობებს
დაუძლეველი მიჯაჭვულობა - რატომ უბრუნდებიან ადამიანები ტოქსიკურ ურთიერთობებს
რატომ უბრუნდებიან ადამიანები ყოფილებს.
სრულად
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.b3_desktop */ ado.slave('adoceanadvertlinegerbhlkrglvj', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
კატეგორია : ფსიქოლოგია

გამარჯობათ, ვარ 24 წლის გოგო, არ ვიცი მაინც გეტყვით რომ ფსიქიატრის დანიშნულებით ვსვამ მეათე თვეა ციტოლესს.. კარგად ვგრძნობ თავს, თუმცა ადრეც და ახლაც სულ ვიბნევი, კერძოდ სხვის ქცევებს ვერ ვიღებ სწორად, ანუ არ ვიცი რა არის სწორი,მეგობრული, ფლირტი და ა.შ მაგალითად, პირველად ჩავედი ჩემს ნათესავთან და იქ სომხურად საუბრობნდნე რაც არ ვიცი, მხოლოდ რუსული მესმის და ერთი ბიჭი მომეწონა თუმცა სუფრაზე ხელი გადამხვია და ცუდი რეაქცია მქონდა, მან მიპასუხა როგორც დაიკო ისე შემოგხედეო ამიტომ ძმაკაცურად უხეშად დავუდექი და აჰა მოდი გადავიღოთ ფოტო თქო. მერე ვიტირე და მასაც ბოდიში მოვუხადე და მითხრა დაივიწყეო.. საქმე იმაშია რომ მომეწონა და ეს ჟესტი ცუდად მივიღე და მგონი დავაფრთხე, იქ წესია ასეთი რომ ჩემს ნათესავ ბიჭს უნდა უთხრან თუ მე მოვეწონე და ჩვეულებრივად ვწერ ამ ბიჭს თუმცა თვითონ არ მწერს პირველი. ახლახანს ჩავედიდ ა მეორე დღეს მოვიდა ჩამეხუტა როგორ ხარო, მის გვერდით წინაზე რომ ვიჯექი ავდექი და ახლა ის რომ ჯდება მერე დგება და მიდის;დ წამოსვლისას ისიც იქ იყო და ჩამეხუტა გამიღიმა თბილად და რომ მივწერე რუსულად ვერ გწერ სწორად ბოდიში მეთქი ქართულად მომწერე მე გადავთარგმნიო მაგრამ მგონია რომ ვინუჟდენი მიბრუნებს პასუხებს რადგან ჩემი ნათესავის ბავშვობის ძმაკაცია და მე ხომ მათ სახლში მივდივარ სტუმრად არ ვიცი( მგონია რომ ვეტენები ყველაზე ასე ვარ ხოლმე და ამიტომ მივწერე რომ მგონია გავაფუჭე ჩვენი ურთიერთობა და რასც ვფიქრობდი ის.. არათავდაჯერებულობის ბრალია ? არ ვიცი რა მეშვლება ამხელა გოგოს :( მასაც შეიძლება მოვწონდე თუ მე მეჩვენება? მეორე დღესვე იქ რომ გაჩნდა გამიკვირდა და მივწერე რომ უნდა მეთქვა რომ ჩამოვედი და გამიხარდა რომ გნახე თქო, მეც გამიხარდა შეხვედრაო ასევეო და ახლა ნასვამი ვარ ხვალ დავილაპარაკოთო მაგრამ არ მოუწერია არაფერი, გუშინ რომ ჩამეხუტა წამოსვლისას რუსულად მითხარიო რამეო და ვერაფერი მოვიფიქრე დავიბენი და დღეს მივწერე...

კატეგორია : ფსიქოლოგია
კატეგორია : ფსიქოლოგია

-გამარჯობა. ვარ 21 წლის. ბიჭი. ბავშვობიდან მაქ სახლის დატოვების შიში. ანუ რეგიონიდან ქალაქში რომ ჩავდიოდი მაშინაც მიწყებდა ისეთ შეგრძნებებს აი როგორიცაა შიშის დროს გამოწვეული სიმპტომები. მაგრამ მერრე ვეჩვეოდი და ვადაპტირრდებოდი. ახლა საზღვარგარეთ მიწევს სასწავლებლად წასვლა. დიდი ხანი ვოცნებობდი ამაზს და ბევრი შრომა დამჭირდა. არანაირ პრობლემას მანამდე თავი არ გამოუჩენია ნაგრამ აი როცა დამიდასტურეს გსნცხადება და მალე წასვლა რო მიწევს ( 2 კვირაში) უკვე იმ დღიდან დამეწყო ისევ იგივე სიმპტომები. როცა წასვლაზე ვიწყებ ფიქრს მეწყება გულისცემის აჩქარება სისუსტე უმადობა. ამ თემაზე საუბარი და მხარდაჭერა მამშვიდებს. მაგრამ მეშინია ამდდნი ასსთი ნერვიულიბისაგან რამე გართულება არ მოხდეს. რაიმე სტრესი და დეპრესია არრ მაქ მაგრამ ასეთი შეგრძნება დისკომფორტულია. წასვლამდე და ადაპტაციამდე ჯერ კიდევ დიდი დროა ვიცი უარი რომ ვთწვა წასვლაზე ეგრევე გამივლის ყველაფერი მაგრამ არმინდა ასე მოხდეს. რას მიირჩეევთ როგორ მოვიქცე?

სამკურნალო წერილები

ხველების დროს ჯანჯაფილი გიშველით
ხველების დროს ჯანჯაფილი გიშველით
გთავაზობთ მკითხველის მიერ გამოგზავნილ სამკურნალო რეცეპტს, რომელიც ხველის დროს გამოგადგებათ.
სრულად

სამკურნალო წერილები

კვლიავისა და კამის თესლის ნაყენი ყაბზობის წამალია
კვლიავისა და კამის თესლის ნაყენი ყაბზობის წამალია
სრულად

სამკურნალო წერილები

პროსტატიტის დროს კაკლის უღლების ნაყენი მოგგვრით შვებას
პროსტატიტის დროს კაკლის უღლების ნაყენი მოგგვრით შვებას
გთავაზობთ მკითხველების მიერ გამოგზავნილ სამკურნალო რეცეპტს.
სრულად

სტრესი ჩვენს ცხოვრებაში - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

სტრესი ჩვენს ცხოვრებაში

ჩვენს ჯანმრთელობას ზიანს აყენებს. სტრესის თავიდან აცილება შეუძლებელია, მაგრამ როდესაც ვიცით მისი აღმოცენების მექანიზმი, ვიცნობთ სტრესორებს და მათთან გამკლავების ხერხებს, ორგანიზმი შეძლებს მომზადებას და მთელი შინაგანი ენერგიის მობილიზებას სტრესული ფაქტორების საწინააღმდეგოდ.

ადამიანი ძლიერია განსაზღვრულ ზღვრამდე. მაგალითად, ჩვენ შეგვიძლია, გავუმკლავდეთ ყოველდღიურ სტრესს სახლში, სამსახურში, ქუჩაში, მაგრამ როგორ მოვიქცეთ, როდესაც საქმე ეხება ჩვენსავე ან საყვარელი ადამიანის სიცოცხლეს, სტიქიურ უბედურებას, კატასტროფას? ამ საკითხების შესახებ ვესაუბრებით მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორს, პროფესორს, ბატონ დავით ზურაბაშვილს.

  • ბატონო დავით, რა არის სტრესი?

- სტრესი არის ის უეცარი მდგომარეობა, რომელიც დაუგეგმავად ხდება ადამიანის ცხოვრებაში. სტრესია წყალდიდობა, მიწისძვრა, ხანძარი, განვითარებული ქვეყნების მოქალაქეებისათვის - დენის ათწუთიანი გამორთვა. ზოგს ეგებ გაეღიმოს კიდეც, რადგან იყო დრო, როდესაც ჩვენ დენის გამორთვას ჩვეულებრივ ამბად აღვიქვამდით, თუმცა ბოლო ხანს ისე შევეჩვიეთ მუდმივ დენს, რომ როდესაც ელექტროენერგიის მოწოდება უეცრად შეწყდება, მიზეზს ვკითხულობთ, ვნერვიულობთ, თუ წყალი თავის დროზე არ მოვიდა... ერთი სიტყვით, სტრესი არის ის, რისთვისაც მზად არ ვიყავით, რასაც არ ველოდით. მეცნიერული თვალსაზრისით კი სტრესი არის ორგანიზმის რეაქცია გარემოს ექსტრემალური ცვლილებებისადმი.

  • თქვენ ჩამოთვალეთ სტრესის გამომწვევი სტიქიური მოვლენები, საყოფაცხოვრებო მიზეზები. ომი თუ შეიძლება ჩაითვალოს სტრესულ ფაქტორად?

- ერთია, როდესაც ადამიანი შორს არის და ომი უშუალოდ არ ეხება, მაგრამ ეხება მის ქვეყანას, მისთვის ძვირფას ადამიანებს, და მეორეა, როდესაც საკუთარ თავზე იწვნევ ომის მთელ საშინელებას. სტრესი, რომელიც უშუალოდ შეგეხო, ბევრად უფრო მძიმეა, ვიდრე სტრესი, რომელიც განიცადე როგორც მაყურებელმა. როდესაც დაიწყო ჩვენი ქვეყნის ოკუპაცია, კაფეები, რესტორნები - ადგილები, სადაც ადამიანი დასასვენებლად, განსატვირთად დადის - თითქმის ცარიელი იყო. პრაქტიკულად, სტრესი, რომელიც განიცადეს გორში, ცხინვალში, კოდორში მყოფმა ადამიანებმა, განიცადა დანარჩენმა საქართველომაც - მათაც კი, ვინც მხოლოდ პრესით ადევნებდა თვალს მოვლენებს და არც ახლობლები თუ სახლ-კარი დაუკარგავს. აქ შემდეგი მომენტია: როდესაც მე ვითავისებ ქვეყანას, როგორც ჩემსას, საკუთარს, უბედურების გადატანა ჩემთვის უფრო ადვილია. მე მარტო არ ვარ, ჩვენ ყველანი ერთად ვართ, ჩვენ ყველას გვიჭირს. ჩვენ ერთად დავძლევთ ამ პრობლემას. თუ ჩავთვალე, რომ ეს მხოლოდ ჩემი პრობლემაა და მე მარტო ვარ, მაშინ სტრესიდან გამოსვლა გაცილებით მეტად გამიჭირდება.

  • ესე იგი, თანადგომის, კოლექტიური დახმარების იმედი სტრესთან გამკლავების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია?

- დიახ, ასეა. შედარებისთვის გავიხსენოთ აფხაზეთის ომის პერიოდი. მაშინ ვითარება დიამეტრულად განსხვავებული იყო. როდესაც იქ საომარი მოქმედებები მიმდინარეობდა, თბილისში ბევრი მხიარულად ატარებდა დროს. მაშინ ჩვენ არ ვიყავით ერთიანები. დღეს კი ყველა ცდილობდა, დახმარებოდა დაზარალებულ მოსახლეობას, იქნებოდა ეს თანხის გადარიცხვა თუ საყოფაცხოვრებო ნივთებით შეწევნა. ეს იმას ნიშნავს, რომ საზოგადოებამ გააცნობიერა, რა ხდებოდა ქვეყანაში და მონაწილე გახდა ამ მოვლენებისა, მიიღო გადაწყვეტილება და გადადგა ქვეყნის მომავლისთვის, ხვალინდელი დღისთვის სასიკეთო ნაბიჯი.

  • როგორ ავარიდოთ თავი სტრესს, ან როგორ დავძლიოთ იგი?

- სტრესისთვის თავის არიდება შეუძლებელია. ყველაზე ქმედითი გზა ის იქნება, რომ მუდამ მზად ვიყოთ ექსტრემალური სიტუაციებისთვის, რაც, დამეთანხმებით, არარეალურია. უნდა ვიცხოვროთ ჩვეულებრივად, ლაღად, სტრესის შემთხვევაში კი გვქონდეს ადეკვატური რეაქცია და განვაგრძოთ წინსვლა.

  • როგორ ვიპოვოთ ძალა წინსვლისთვის?

- პირველი, რაც უნდა გავაკეთოთ, ეს არის პრობლემის ვერბალიზაცია: მოვუყვეთ ამ პრობლემის შესახებ მეზობელს, ახლობელს, ამხანაგს, მეუღლეს, შვილს, მეგობარს... ჯერ ჩვენ გადმოვცემთ, რას განვიცდით, შემდეგ მოვისმენთ თანამოსაუბრის აზრს ამის თაობაზე. ერთსა და იმავე ფაქტს ჩვენ სხვადასხვა ინტერპრეტაციას ვაძლევთ. სტრესული ფაქტის ინტერპრეტაცია ცალმხრივად, ერთი ადამიანის ხედვით, სრულყოფილი არ იქნება, საჭიროა, პრობლემა დავინახოთ გლობალურად - ჩემი ხედვით, თქვენი ხედვით, მისი ხედვით, ყოველი მხრიდან. ამის შემდეგ ერთად დავგეგმოთ, როგორ მოვიქცეთ მომავალში. მოხდა საქართველოში არეულობა, გვყავს ლტოლვილები. ვისაც რა შეგვიძლია, იმით დავეხმაროთ ერთმანეთს. ის უარყოფითი ენერგია, რომელიც იმ მოვლენების დროს დაგროვდა, სადღაც უნდა დაიხარჯოს და ბევრმა ჩვენმა მოქალაქემ სწორედ ამაში დახარჯა. ამ საქმიანობის შესახებ მე ვუყვები სხვას, ის სხვა მიყვება, რა გააკეთა მან. შემდეგ უკვე ერთად ვგეგმავთ, რა გავაკეთოთ ხვალ. ასე რომ, სტრესთან ბრძოლა არის გუნდური ბრძოლა.

  • გასაგებია, რომ გლობალურ სტრესთან ბრძოლა მხოლოდ გუნდურად არის შესაძლებელი, მაგრამ როდესაც ადამიანს პირადი პრობლემები აქვს, როგორ უნდა მოიქცეს, რომ არ ჩავარდეს დეპრესიაში და ღირსეულად გაუმკლავდეს თავს დატეხილ უსიამოვნებებს?

- სტრესთან ბრძოლის ფორმულა უნივერსალურია: ჯერ - უარყოფითი ემოციის გამოხატვა, შემდეგ -მოქმედება. ტყეში გზაც რომ დაგებნეთ და მარტოდმარტო დარჩეთ, ეს ფორმულა ამ შემთხვევაშიც გამოგადგებათ: შეგიძლიათ, დაჯდეთ და აღელვებული საკუთარ თავს ელაპარაკოთ, მერე კი, როდესაც დამშვიდდებით, დაფიქრდეთ იმაზე, საით წახვიდეთ.

  • აცნობიერებს თუ არა ადამიანი, რომ იგი სტრესულ მდგომარეობაში იმყოფება?

- სტრესულ მდგომარეობაში ადამიანი სავსებით აგებს პასუხს საკუთარ ქმედებებზე. სხვა საქმეა აფექტი, მაგრამ ის მეტად ხანმოკლეა.

  • დღეს თუ შეიძლება ითქვას, რომ მოსახლეობა გამოდის სტრესული მდგომარეობიდან? ხომ არ გახშირდა თქვენი პროფილის სპეციალისტებთან პაციენტთა ვიზიტები?

- არა, არ გახშირებულა. არსებობენ არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ამ პრობლემაზე მუშაობენ. მათმა ფსიქოლოგიური დახმარების სამსახურებმა ამ დღეებში ისე კარგად იმუშავეს, რომ ფსიქიატრებამდე პაციენტების მისვლის საჭიროება აღარ შექმნილა.

  • დამოკიდებულია თუ არა სტრესისადმი ამტანობა ადამიანის კონსტიტუციურ ტიპზე?

- ალბათ, უფრო მართებული იქნება, ვთქვათ არა კონსტიტუციური, არამედ ეთნოკულტურული ტიპი. საქართველოს სხვადასხვა კუთხის ადამიანების რეაქცია სტრესზე სხვადასხვანაირია. ქართლელები გაწონასწორებული, არააფექტური ხალხია და პანიკა არ დაუფლებიათ, დინჯად, მშვიდად შეხვდნენ ყველაფერს. ჯერ ერთი, ეს მათ ხასიათში დევს, მეორეც, საქართველოს ისტორიის მანძილზე ქართლელები სულ იბრძოდნენ, ამიტომ მათში დევს ქვეცნობიერი მზაობა ომისადმი. გორის მიწისძვრის შემდეგ გაჩნდა ასეთი ანეკდოტი: გორელები შუა ქუჩაში დადიანო. მართლაც ასე იყო, რადგან მიწისძვრის მიმართ გენეტიკური მზაობა ჩვენში არ დევს. მაგალითად, იაპონიაში, სადაც კვირაში ერთხელ ხდება მიწისძვრა, შუა ქუჩაში არავინ დადის.

  • კიდევ რაზეა დამოკიდებული სტრესის დროს ადამიანის რეაქცია?

- ეთნოსზე, სქესზე, დროზე. მაგალითად, ცნობილია, რომ გამთენიისას დაბომბვა ყველაზე შოკისმომგვრელია, შუაღამისას ან დღისით დაბომბვა შედარებით ადვილი გადასატანია.

  • რა სიმპტომები ახასიათებს სტრესულ მდგომარეობას?

- კლასიკური ნიშნებია შფოთვა, ოფლიანობა, უსიამოვნო სიზმრები, დილით ისეთი შეგრძნებით გაღვიძება, თითქოს მთელი ღამე ფიზიკურ შრომაში გავატარეთ. დანარჩენი ნიუანსები, სიტუაციის კვალობაზე, სხვადასხვაა: გულისცემის გახშირება, სუნთქვის რიტმის ცვლილება და სხვა.

  • შეიძლება თუ არა, სტრესმა გამოიწვიოს ორგანული დაავადება ან გაამწვაოს მისი ქრონიკული ფორმა?

- ასეთი რამ არ მოხდება. სტრესი ერთჯერადი, ხანმოკლე მოვლენაა. ის სწევს არტერიულ წნევას, მაგრამ არასოდეს გამოიწვევს ინსულტს.

  • მაგრამ ხომ ვერ გავექცევით ნერვულ ფაქტორს და მის გავლენას ადამიანის ჯანმრთელობაზე?

- სტრესი არის ფსიქიკური (ორგანული) ფაქტორი, რომელიც სომატურ მხარეზე არ მოქმედებს. ის არ არის იმდენად ხანგრძლივი, რომ სომატურ დაავადებას დაუდოს სათავე.

  • მაგრამ რაკი ფსიქოსომატური დაავადებების ცნება მაინც არსებობს, როგორც ჩანს, მას საფუძველიც აქვს...

- ეს ცნება გულისხმობს მდგომარეობას, როდესაც ადამიანს აქვს შეგრძნება, რომ რაღაც აწუხებს. მაგალითად, ზოგი გულს უჩივის და კარდიოლოგთან დადის ან აქვს ვეგეტატური შეტევები, თუმცა ამ კუთხით აბსოლუტურად ჯანმრთელია. აი, სომატურმა ფაქტორმა კი მართლაც შეიძლება გამოიწვიოს ფსიქიკის ცვლილებები და, ამის კვალობაზე, მეორეული ნევროზი. კიდევ ერთი რამ შეიძლება ითქვას: სტრესის დროს ხდება ორგანიზმის ძალთა და ფუნქციათა მობილიზება, სტრესის შემდგომ პერიოდში კი ორგანიზმი თითქოს ერთბაშად ეშვება, იმუნიტეტი ქვეითდება, რამაც შესაძლოა ხელი შეუწყოს ზოგიერთი დაავადების განვითარებას.

  • ზემოთ ვერბალური ურთიერთობის კეთილისმყოფელ როლზე ვისაუბრეთ. შეიძლება თუ არა, სტრესის დაძლევაში დაგვეხმაროს მუსიკა, ლიტერატურა, მხატვრობა?

- ყველაფერი ის, რაც შექმნილია ადამიანის მიერ, სასარგებლოა საზოგადოების განვითარებისათვის. ალკოჰოლი სტრესთან გამკლავებაში ვერ დაგეხმარებათ. ეს ერთმნიშვნელოვანია. რაც შეეხება მუსიკას, თეატრს, მხატვრობას - ყოველივე ის, რაც ადამიანს ემოციების გადმოფრქვევის საშუალებას მისცემს, საუკეთესო საშუალებაა სტრესისგან თავის დასაღწევად. აუცილებელია ძილის მოწესრიგება. შრომის რაციონალური ორგანიზება.

სტრესის მორალური ასპექტი გულისხმობს, რა გავაკეთეთ პირადად ჩვენ, როგორ მივიღეთ მონაწილეობა პრობლემის გადაჭრაში: დავიმალეთ თუ ყველაფერი ვიღონეთ, რაც შეგვეძლო. საქართველოში თუ მის ფარგლებს გარეთ მცხოვრები ყველა ადამიანი, ვისაც საქართველოზე გული შესტკივა, პირნათელი უნდა იყოს მათი ხსოვნის წინაშე, ვინც ამ ოკუპაციას შეეწირა, ჰქონდეს საკუთარი თავისთვის სათქმელი, რომ ყველაფერს აკეთებს ქვეყნის წინსვლისათვის.