მარიკა დვალი

სამწუხაროდ, ვირუსულ ინფექციათა დიდი ნაწილისათვის ეფექტური ანტივირუსული საშუალებები შემუშავებული არ არის, თუმცა არსებობს პრეპარატები გრიპის, გარკვეული ჰერპესული ინფექციების, აივ ინფექციის, ც ჰეპატიტის წინააღმდეგ.

დადგენილია, რომ ვირუსი დაავადებული ორგანიზმის ჯანმრთელ უჯრედში შეაღწევს და მასში მრავლდება. უჯრედში შეღწევისათვის საჭიროა ვირუსის გარკვეული წარმონაქმნები – რეცეპტორები დაუკავშირდნენ უჯრედის გარეთა ზედაპირზე არსებულ რეცეპტორებს. ეს საშუალებას აძლევს ვირუსს, თავისი გენეტიკური მასალა უჯრედში გამოათავისუფლოს და ასე „გამოიყენოს“ უჯრედი გამრავლებისათვის, ანუ ვირუსის რეპლიკაციისათვის.

მასპინძლის უჯრედის „გამოყენებით“ გამრავლების შემდეგ ვირუსი ხანგრძლივი დროის განმავლობაში შეიძლება უმოქმედო იყოს, ან მაშინვე გავრცელდეს სხვა ჯანმრთელ უჯრედებში და განაგრძოს ინფიცირების პროცესი.

ანტივირუსული პრეპარატები ზემოთ აღწერილი პროცესის სხვადასხვა მომენტის ბლოკირებას ახდენს. ეს შეიძლება იყოს ჯანმრთელ უჯრედში შეღწევის, ვირუსის გარკვეული ნაწილების წარმოქმნის, ვირუსის გენეტიკური მასალის სინთეზის დარღვევა. როცა ანტივირუსული პრეპარატის ზემოქმედებით ირღვევა ვირუსისა და უჯრედის რეცეპტორების ურთიერთშეკავშირება, ანუ ხდება რეცეპტორების ბლოკირება, ვირუსის გენეტიკური მასალა ვეღარ შეაღწევს ჯანმრთელ უჯრედში.

ზოგჯერ ვირუსული ინფექციის სამკურნალოდ გამოიყენება რამდენიმე ანტივირუსული პრეპარატი, რომლებიც ვირუსისა და ჯანმრთელი უჯრედის ურთიერთქმედების სხვადასხვა კომპონენტზე მოქმედებს. ჯანმრთელი უჯრედის დასნებოვნების სხვადასხვა მექანიზმის ერთდროული ბლოკირება ზრდის ვირუსული ინფექციისაგან პაციენტის გაჯანსაღების შანსს.

ზოგიერთი ვირუსული ინფექციისაგან სრული განკურნება შეუძლებელია. ამის მაგალითია აივ ინფექცია/შიდსი, თუმცა ანტივირუსული მკურნალობის წყალობით შესაძლებელია ვირუსის „კონტროლი“ და მისი დამაზიანებელი ეფექტის არიდება. აივ ინფექცია/შიდსის სამკურნალოდ გამოყენებული პრეპარატების უმრავლესობა ეფექტს ვირუსების რეპლიკაციის ბლოკირების ხარჯზე ავლენს.

ვირუსები ძალიან მცირე ზომის წარმონაქმნებია. როგორც არაერთხელ აღვნიშნეთ, ისინი უჯრედში მრავლდებიან და ამ დროს უჯრედის მეტაბოლიზმს „იყენებენ“. აღნიშნულის გამო იმ მეტაბოლურ ფუნქციათა ჩამონათვალი, რომელზეც ანტივირუსულმა პრეპარატმა შეიძლება იმოქმედოს, ძალიან შეზღუდულია.

ვირუსებისაგან განსხვავებით, ბაქტერიები შედარებით დიდი ზომისაა. ისინი შესაბამისი საკვები გარემოს არსებობისას დამოუკიდებლად მრავლდებიან და მრავალი მეტაბოლური ფუნქციაც აქვთ. სწორედ ამ ფუნქციებზე ზემოქმედებენ ანტიბიოტიკები ანუ ბაქტერიების საწინააღმდეგო საშუალებები. ამ განსხვავებით აიხსნება ის, რომ ანტიბიოტიკების რაოდენობა გაცილებით დიდია, ხოლო ანტივირუსული პრეპარატების შექმნა – ძალიან რთული. ანტიბაქტერიული საშუალებები მრავალი განსხვავებული ბაქტერიის წინააღმდეგაა აქტიური, ანტივირუსული პრეპარატების დიდი ნაწილი კი – მხოლოდ ერთი ან რამდენიმე ვირუსის წინააღმდეგ.

ანტივირუსული საშუალებების კიდევ ერთი თავისებურება ისაა, რომ მათი დიდი ნაწილი ეფექტურია, როცა პაციენტის მკურნალობა იწყება ვირუსული ინფექციის ან მისი გამწვავების დაწყებისთანავე.

ზოგჯერ ანტივირუსული პრეპარატი შეიძლება ტოქსიკური იყოს ადამიანის უჯრედებისათვის. არ არის გამორიცხული ვირუსი გახდეს რეზისტენტული, ანუ მდგრადი, ანტივირუსული მკურნალობის მიმართ.

ანტივირუსული საშუალებების დიდი ნაწილი ტაბლეტირებულია, თუმცა არსებობს საინიექციო (ვენაში ან კუნთში) ფორმებიც. ზოგიერთი პრეპარატი მალამოს, კრემის, წვეთების ან ფხვნილის სახითაა.

ვირუსული ინფექციის წინააღმდეგ ანტიბიოტიკები უეფექტოა. მათი გამოყენება გამართლებულია მხოლოდ ბაქტერიული ინფექციის თანდართვისას.