ნანა კალანდაძე

- რატომ აქვს რეალობისგან მოწყვეტის მოთხოვნილება? რამე პათოლოგია ხომ არ არის ეს?

ერთ-ერთი ყველაზე რთული ამოცანა, რომელიც ბავშვის წინაშე დგას, წარმოსახვისა და რეალობის ერთმანეთისგან გარჩევაა. როცა პატარა პირველ ნაბიჯებს დგამს მოზრდილთა სამყაროსკენ, მას ესმის, რომ ის ადამიანია, თუმცა არა ყოვლისშემძლე. საკუთარ შესაძლებლობათა შეზღუდულობის აღიარება კი ძნელია. აი, სწორედ აქ გვევლინება დამხმარედ ფანტაზია. სახელდობრ, რაში ეხმარება პატარას წარმოსახვა?

• რთული პერიოდების გადალახვაში, როცა საჭიროა რამეზე იძულებით უარის თქმა. მაგალითად, როცა ბავშვი საცხოვრებელ ადგილს იცვლის (მისი მეგობრები კი, ბუნებრივია, ძველ ადგილას რჩებიან), სწორედ წარმოსახვა ეხმარება, რომ თავი მარტოსულად არ იგრძნოს ახალ გარემოში, ახალ სკოლაში, ახალ ეზოში. როცა პატარა მოწყენილია ან ეჩვენება, რომ აქვს პრობლემები, რომელთა გადალახვაც შეუძლებელია, წარმოსახვა აძლევს იმედს და იცავს სასოწარკვეთილებისგან.
• შიშის დაძლევაში. ზრდისა და განვითარების განსაზღვრულ პერიოდებში შიში ბავშვის ბუნებრივი რეაქციაა უცნობ და მისთვის გაუგებარ საგნებსა და მოვლენებზე. თუ ბავშვს ეშინია მონსტრებისა და ალქაჯებისა, შიშის გადალახვაში თამაშები დაეხმარება. მაგალითად, თოჯინების დახმარებით შეიძლება გავითამაშოთ სიტუაციები, როცა მონსტრები და კუდიანები სულელები და სასაცილოები ჩანან.
• პიროვნულობის ჩამოყალიბებაში. ჩვენ ხმაურიან, ხალხმრავალ სამყაროში ვცხოვრობთ, რომელიც მუდმივ გავლენას ახდენს ჩვენს აზრებსა და გრძნობებზე. სამყარო, სადაც ბავშვები თავისუფლად დასეირნობენ ჯადოსნურ ტყეში, მხოლოდ და მხოლოდ წარმოსახვაში არსებობს, თუმცა მისი არსებობა აუცილებელია! ამიტომ გულისხმიერება უნდა გამოვიჩინოთ და მივცეთ საშუალება პატარას, დროდადრო მარტო დარჩეს საკუთარ თავთან, თავის ოცნებებთან.
• იმის სწავლაში, როგორ მოიქცეს რეალურ სამყაროში. როლური თამაშები პატარა ბავშვისთვის თავისებური რეპეტიციაა მომავალი, ზრდასრული ცხოვრებისა. როცა ბავშვი ასრულებს დედის, მამის, ექიმის, მასწავლებლის ან პოლიციელის როლს, იგი უკეთ გრძნობს და ითავისებს "დიდობას", აცნობიერებს იმ სირთულეებს, რომლებიც ახლავს თან მოზრდილთა ცხოვრებას, მათ ურთიერთობებს.

აი, თქვენს შვილს გაუჩნდა წარმოსახვითი მეგობარი, რომელიც მისი ფანტაზიის ნაყოფია, მხოლოდ მის წარმოსახვაში არსებობს. კითხულობთ, რისი ნიშანია ეს? პასუხი არაერთმნიშვნელოვანი იქნება.

წარმოსახვითი მეგობარი ჩნდება მაშინ, როცა ბავშვი ემოციურ პრობლემებს განიცდის. მაგალითად, აკლია ყურადღება, მზრუნველობა და ალერსი ან, პირიქით, ზედმეტად მეურვეობენ. ასეთ დროს მის წარმოსახვაში ჩნდება მოსიყვარულე, ყურადღებიანი, მზრუნველი მეგობრის ხატი, რომელიც ყოველთვის კმაყოფილია პატარათი, აღფრთოვანებულია მისი მიღწევებით და მშვენივრად ესმის მისი. წარმოსახვა შემოქმედებითი აზროვნების აუცილებელი ნაწილია.

.ცხადია, ბავშვს უნდა შეეძლოს ფანტაზიისა და რეალობის ერთმანეთისგან გარჩევა, მაგრამ მდიდარი წარმოსახვა სულაც არ არის ნაკლი. ადამიანს მასზე საბოლოოდ რომ ეთქვა უარი, კაცობრიობის პროგრესული განვითარება შეჩერდებოდა. წარმოსახვა ხელოვნების, შემოქმედებითი საქმიანობის (მუსიკა, მხატვრობა, კინო და ა.შ.) მამოძრავებელი ძალაა. თქვენ წარმოიდგინეთ, მეცნიერებისაც. ასე რომ, ღმერთმა ამრავლოს დიდი და პატარა ფანტაზიორები!

როდესაც ფანტაზიის შესახებ ვსაუბრობთ, ჩვენ კარგად ვარჩევთ ერთმანეთისგან ნამდვილსა და არანამდვილს, იმას, რაც არის და იმას, რაც ნამდვილად კი არა, მხოლოდ ჩვენს წარმოსახვაში არსებობს. ბავშვი განსაზღვრულ ასაკამდე ამ განსხვავებას ვერ გრძნობს. წარმოიდგენს იგი რამეს თუ აღიქვამს, მისთვის სულერთია; წარმოდგენილიც და აღქმულიც ერთნაირად - სინამდვილეში მოცემულად განიცდება. ხშირია შემთხვევები, როცა იგი სასურველს, ე.ი. იმას, რაც კი არ აქვს, არამედ უნდა რომ ჰქონდეს, როგორც ნამდვილს, ისე განიცდის. ნამდვილისა და წარმოსახვითის გარჩევას ბავშვი თანდათანობით, ასაკის მომატებასთან ერთად ისწავლის.