საშარდე გზები და შარდის გამოყოფა
თირკმელების უწვრილესი ანატომიურ-ფუნქციური წარმონაქმნი ნეფრონია. თითოეული მათგანი დღე-ღამეში 0,03 მლ პირველად შარდს წარმოქმნის. სულ კი თირკმლის ყველა ნეფრონი 24 საათის განმავლობაში 60-90 ლიტრ პირველად შარდს გამოიმუშავებს. თირკმელი ამ სითხეს ხელახლა ამუშავებს და მასში არსებული წყლის 98%-სა და სასარგებლო ნივთიერებებს უკანვე შეიწოვს.
დარჩენილი სითხე წარმოადგენს მეორეულ შარდს, რომელიც შარდსაწვეთით შარდის ბუშტში გადადის, იქიდან კი შარდსადინარის მეშვეობით გარეთ გამოიდევნება. ამრიგად, შარდის ბუშტი შარდის ერთგვარი რეზერვუარია. იმის კვალობაზე, რამდენ სითხეს იღებს ადამიანის დღე-ღამეში, იგი საშუალოდ 1,5-2 ლიტრ შარდს გამოყოფს. ამრიგად, შარდი სეკრეტია, რომელსაც ორგანიზმიდან აზოტოვანი ცვლის თითქმის ყველა საბოლოო პროდუქტი, ნახშირწყლოვანი და ცხიმოვანი ცვლის პროდუქტების უმრავლესობა, შხამები და წამლები გამოაქვს, ამიტომ შარდის ბუშტის სრულ დაცლას და ორგანიზმიდან შარდის დროულ გამოდევნას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ორგანიზმის ნორმალური და ჯანმრთელი ფუნქციობისთვის.
შარდის ბუშტის ასაკობრივი ფორმირება
შარდის ბუშტი მისთვის დამახასიათებელ მსხლისებრ ფორმას სქესობრივი მომწიფების პერიოდში იღებს, მანამდე კი მას სხვადასხვაგვარი ფორმა და ტევადობა აქვს. მაგალითად, ახალშობილის შარდის ბუშტი თითისტარის ფორმისაა. წლისთვის იგი ქლიავის ფორმას იღებს, 10 წლისთვის - კვერცხის ფორმას, ზრდასრულ ასაკში კი შარდის სისტემატური ზეწოლის გამო მისი ქვედა ნაწილი თანდათან ფართოვდება, ხოლო მწვერვალთან, პირიქით, იჭიმება, ვიწროვდება და მსხლისებურ ფორმას იღებს.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
ასაკის კვალობაზე იცვლება შარდის ბუშტის მოცულობაც. ერთი წლის ასაკში მისი მოცულობა დაახლოებით 240 სმ3-ია, 3 წლისთვის - 325 სმ3, სქესობრივი მომწიფების პერიოდში კი 1040 სმ3-ს აღწევს.
მდებარეობა
შარდის ბუშტს საკმაოდ მჭიდრო კავშირი აქვს მის მეზობლად მდებარე ორგანოებთან. იგი მცირე მენჯის ღრუში, უშუალოდ ბოქვენის ძვლისა და მისი სიმფიზის უკან მდებარეობს, რის გამოც ამ უკანასკნელთა მოტეხილობას ხშირად თან სდევს შარდის ბუშტის კედლის ტრავმული დაზიანებაც.
მამაკაცის ორგანიზმში მას უკნიდან ესაზღვრება სწორი ნაწლავი, ქალისაში კი - საშვილოსნო და საშო. სწორედ ამ მეზობლობის ბრალია ორსულობისას შარდის ბუშტზე საშვილოსნოს ზეწოლის გამო გახშირებული შარდვა. ქვევიდან და ნაწილობრივ უკნიდან მამაკაცის შარდის ბუშტს მჭიდროდ უერთდება წინმდებარე ჯირკვალი - პროსტატა, რომლის გვერდებზე სათესლე ბუშტუკები და თესლის გამომტანი სადინარის ამპულური ნაწილი მდებარეობს. როგორც მამაკაცის, ისე ქალის შარდის ბუშტის გვერდებზე განლაგებულია თეძოს შიგნითა არტერიისა და ვენის ტოტები, აგრეთვე საკუთარი ვენური წნულიც. ზევიდან შარდის ბუშტის სეროზული გარსით დაფარულ ნაწილს მჭიდროდ ეხება ნაწლავის მარყუჟები. "მეზობლებთან" ასეთი ახლო ურთიერთობის გამო შარდის ბუშტი ხშირად "გაუგებრობაში ეხვევა" - მეზობელ ორგანოებში განვითარებული პათოლოგიური პროცესები, განსაკუთრებით - ინფექციები და ქსოვილოვანი ახალწარმონაქმნები, სწრაფად ვრცელდება მასზე და მასაც აზიანებს.
აგებულება
შარდის ბუშტი ღრუ კუნთოვანი ორგანოა. მასზე განირჩევა სხეული, მწვერვალი, ფუძე და ყელი. შარდის ბუშტს რამდენიმე ხვრელი აქვს: შარდსაწვეთის წყვილი ხვრელი, რომელთა მეშვეობითაც შარდი თირკმელებიდან ბუშტში ჩაედინება და შარდსადენის ხვრელი, რომლის გავლითაც ჭარბი სითხე საბოლოოდ ტოვებს ორგანიზმს.
ყველა ღრუ ორგანოს მსგავსად, შარდის ბუშტის კედელიც სამი შრისგან შედგება.
პირველი შიგნითა, ლორწოვანი გარსია, რომელსაც ღრმა ნაოჭები აქვს. ნაოჭებს მუდმივი ფორმა არ გააჩნია: ბუშტის ავსების პარალელურად სწორდება, დაცლის შემდეგ კი კვლავ ნაკეცდება.
მეორე კუნთოვანი გარსია, კუნთოვანი ბოჭკოებისგან წარმოქმნილი ერთიანი, მძლავრი კუნთოვანი კედელი, რომლის მთავარი დანიშნულებაც შეკუმშვა-მოდუნებით შარდის ბუშტის დაცლა-ავსებაა. მათი უშუალო დამსახურებაა შარდვის რეგულარული გამოყოფა.
მესამე ბუშტის გარეთა, სეროზული გარსია, რომელიც მთლიანად შემაერთებელი ქსოვილით არის დაფარული და ორგანოს ერთგვარ მფარავ გარსს წარმოადგენს. ქალსა და მამაკაცს, სასქესო სისტემასთან მჭიდრო კავშირის გამო, შარდსადენი - ურეთრა - განსხვავებული აგებულებისა აქვთ.
