თინათინ გოცაძე

დაავადების გამომწვევი აგენტები გადაეცემა ინფიცირებულ ადამიანთან ან ცხოველთან პირდაპირი კონტაქტით, აგრეთვე საგნებით, ტანსაცმლითა და ფეხსაცმლით. ვის ემართება უხშირესად სოკოვანი დაავადება? რა არის მისი ხელშემწყობი?

რა სიახლეებია სოკოვანი ინფექციის მკურნალობაში? ამ და სხვა საინტერესო საკითხებზე გვესაუბრება სამედიცინო კორპორაცია „ევექსისა“ და დ. ტატიშვილის სამედიცინო ცენტრის ექიმი დერმატო-ვენეროლოგი, თსსუ დერმატო-ვენეროლოგიის დეპარტამენტის მოწვეული ლექტორი – ქეთევან მიქელაძე:

– ქალბატონო ქეთევან, ვის ემართება უხშირესად სოკოვანი დაავადება? რა არის მისი ხელშემწყობი?

– სოკოვანი ინფექციები ანუ მიკოზები არის დაავადებების ერთობლიობა, რომელთაც იწვევს პათოგენური სოკოები.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით სოკოვანი დაავადებები ოთხ ძირითად ჯგუფად შეიძლება დავყოთ:

1. დერმატოფიტოზები;

2. ზედაპირული მიკოზები (კერატომიკოზები);

3. კანდიდოზები;

4. ღრმა (ვისცერული და სისტემური) მიკოზები.

კანის სოკოვანი ინფექციით ნებისმიერი ადამიანი შეიძლება დაინფიცირდეს, თუმცა არსებობს მთელი რიგი ხელშემწყობი ფაქტორები, როგორებიცაა: ქრონიკული დაავადებები, კანის ინდივიდუალური თავისებურებები, კლიმატური და ჰიგიენური პირობები. ენდოგენურ ფაქტორებს, რომლებიც მიკრობების განვითარების რისკს ზრდის, მიეკუთვნება ჰიპო- და ავიტამინოზები, ჰიპერჰიდროზი (ჭარბი ოფლიანობა), ენდოკრინული დარღვევები (განსაკუთრებით შაქრიანი დიაბეტი), მეტაბოლური პროცესების დარღვევა, მძიმე ქრონიკული დაავადებები და იმუნური სისტემის დასუსტება.

გარდა ამისა, სოკოვანი ინფექციის განვითარებას ხელს უწყობს ცხელი და მაღალი ტენიანობის კლიმატი, არასათანადო სანიტარული პირობები, ჰიგიენის ნორმების დაუცველობა, კონტაქტი დაინფიცირებულ ცხოველებთან. კანის მიკოზები ხშირად ვლინდება იმ პირებთან, რომლებიც დაკავებული არიან სპორტის ისეთი სახეობებით, როგორებიცაა მკლავჭიდი, ძიუდო და ა. შ.

– სხეულის რომელ უბნებს მოიცავს ძირითადად და როგორ ვლინდება სოკოვანი ინფექცია?

– სოკოვანი ინფექცია აზიანებს კანს, თავის თმიან არეს, ფრჩხილებს, ლორწოვან გარსებს და შედარებით იშვიათად – შინაგან ორგანოებს.

კანის სოკოვანი დაავადება შესაძლოა გამოვლინდეს სხვადასხვა ფორმითა და ლოკალიზაციით, რაც დამოკიდებულია გამომწვევის კონკრეტულ ნაირსახეობაზე.

დაინფიცირებისას მოსალოდნელია კანის ნებისმიერი უბნის დაზიანება, თუმცა შედარებით ხშირად პირველადი ნიშნები ვლინდება ბუნებრივი ნაკეცების, ხელისა და ფეხის თითებს შორის არეებში.

კანის ზედაპირზე მიკოზები ძირითადად ვლინდება მკვეთრი საზღვრების მქონე, აქერცვლადი, სველი ან მშრალი ზედაპირის მქონე, სხვადასხვა ზომისა და ფორმის მაკულური ელემენტების სახით, რომელთა ფერი ღია ვარდისფერიდან – მუქ ყავისფერ შეფერილობამდე შეიძლება მერყეობდეს. აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ზემოთ ჩამოთვლილი კლინიკური გამოვლინებები არ არის დამახასიათებელი მკაცრად მხოლოდ მიკოზებისთვის, ამდენად, ყველაზე მართებულია სპეციალისტთან კონსულტაცია დიაგნოზის დასმის მიზნით.

– რა გართულებები შეიძლება მოჰყვეს არანამკურნალებ სოკოვან პათოლოგიას?

– ხშირად პაციენტები დროულად არ მიმართავენ სპეციალისტს და სახლის პირობებში იტარებენ თვითმკურნალობას. აღნიშნულის გამო ექიმთან ვიზიტის დროს რეალური კლინიკური სურათი წაშლილია ხოლმე, რაც ართულებს ზუსტი დიაგნოზის დასმას, ლაბორატორიულ პირობებშიც კი. გარდა ამისა, სოკოვანი ინფექციის მასშტაბები იზრდება, ხშირად ერთვის მეორადად ბაქტერიული ინფექცია, რაც უშუალოდ მკურნალობის პროცესს ართულებს.

დასუსტებული იმუნური სისტემის მქონე პაციენტებთან კანისა და კანის დანამატების არანამკურნალები სოკოვანი ინფექცია შესაძლებელია გართულდეს სისტემური (ანუ შინაგანი ორგანოების) მიკოზით, რაც სიცოცხლისთვის საფრთხის მომტანიც კი შეიძლება აღმოჩნდეს.

– რა სიახლეებია მიკოზების მკურნალობაში?

– სოკოვანი ინფექციის ეფექტური და სწორი მკურნალობისთვის, პირველ რიგში, აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება, რაშიც გვეხმარება სრულფასოვანი ანამნეზის შეგროვება, ანაფხეკის მასალის KOH ტესტირება, მიკროსკოპით დათვალიერება, ვუდის ნათურა და ა. შ.

დიაგნოზის დასმის შემდგომ იწყება მკურნალობა, რომელიც განისაზღვრება გამომწვევის სახეობისა და დაავადების მიმდინარეობის სირთულის მიხედვით. სოკოს საწინააღმდეგო მედიკამენტი ინიშნება მხოლოდ ლოკალურად ან სისტემურ მკურნალობასთან ერთად.

ამასთან, უნდა გვახსოვდეს, რომ სოკოს სამკურნალო მედიკამენტები მეტ-ნაკლებად ჰეპატოტოქსიკური თვისებებით ხასიათდება და მათი თვითნებური მიღება კატეგორიულად დაუშვებელია.

– ზოგიერთი პრეპარატი ამოიღეს მოხმარებიდან, რა ჯგუფის პრეპარატებია ესენი და რა პრინციპს ეფუძნება დღეს სოკოსთან ბრძოლა (პრეპარატის მოქმედების მექანიზმებს ვგულისხმობ)?

– დღესდღეობით მოხმარებიდან ამოღებულია საკმაოდ ცნობილი მედიკამენტი – კეტონაზოლის (ნიზორალის) ტაბლეტირებული ფორმა. ჯანმო-ს რეკომენდაციით, მისი გვერდითი მოვლენების რაოდენობამ გაასწრო იმ სავარაუდო სიკეთეს, რაც ამ მედიკამენტს სოკოს მკურნალობაში შეიძლება მოეტანა.

„ევროპის წამლის სააგენტოს“ (EMA) და „ამერიკის წამლისა და საკვები პროდუქტების კონტროლის ადმინისტრაციის“ (FDA) რეკომენდაციებით, ევროპის კომისიამ მიიღო გადაწყვეტილება კეტოკონაზოლის პერორალური ფორმის გამოყენების შეწყვეტის შესახებ. ამჟამად ჯანმო-ს მონიტორინგის სამსახურები ატარებენ ყოველწლიურ დაკვირვებას სხვადასხვა მედიკამენტის გვერდით მოვლენებზე.

დღეისათვის სოკოს სამკურნალოდ გამოყენებული მედიკამენტები იყოფა რამდენიმე სახეობად და მათი შერჩევა ხდება სოკოვანი ინფექციის კლინიკური ფორმისა და გამომწვევი აგენტის სახეობის მიხედვით. ყველაზე ფართოდ კანის მიკოზების წინააღმდეგ გამოიყენება ისეთი მედიკამენტები, როგორებიცაა: ფლუკონაზოლი, იტრაკონაზოლი, ტერბინაფინი და ა. შ. მაგალითისთვის, ფლუკონაზოლი გამოირჩევა მაღალი სპეციფიკურობით, იგი აინჰიბირებს ციტოქრომ P450-ზე დამოკიდებული სოკოვანი ფერმენტების აქტივობას, შედეგად იზრდება სოკოს უჯრედული მემბრანის განვლადობა და ითრგუნება სოკოს უჯრედების ზრდა და რეპლიკაცია.

კეტოკონაზოლისგან განსხვავებით, ფლუკონაზოლს ახასიათებს სოკოს ციტოქრომ P450-ის მიმართ მაღალი შერჩევითობა და არ ასუსტებს ამ ფერმენტებს ადამიანის ორგანოებში ერთჯერადი დოზის მიღებისას (150 მგ).

– რა შეცდომებს უშვებენ სოკოვანი ინფექციების მართვისას?

– აღნიშნული პრობლემის წინააღმდეგ ბრძოლაში ყველაზე მეტად ხელის შემშლელია თვითმკურნალობა და არაზუსტი დიაგნოსტიკა. თვითმკურნალობაზე ზემოთ ვისაუბრეთ, აქ დავაკონკრეტებ, ზუსტი დიაგნოსტირებისთვის რაოდენ მნიშვნელოვანია დიფერენციული დიაგნოზისა და ლაბორატორიული კვლევის როლი.

დიფერენციული დიაგნოზის გატარება აუცილებელია ისეთ დაავადებებთან, როგორებიცაა ალერგიული კონტაქტური დერმატიტი, სებორეული დერმატიტი, ატოპიური და სახვევის დერმატიტი, ერითრაზმა, კანის სხვა ბაქტერიული დაავადებები, ფსორიაზი, დისჰიდროზი და სხვა.

– როგორია თანამედროვე რეკომენდაციები მიკოზების ასარიდებლად?

– კანის სოკოვანი დაავადებების პრევენციისთვის საკმარისია საკმაოდ მარტივი რეკომენდაციების დაცვა, როგორებიცაა:

1. ანტიბიოტიკების თვითნებური მიღებისგან თავის შეკავება;

2. ჰიგიენური ნორმების დაცვა;

3. დერმატოლოგიური კონტროლის დაწესება აუზსა და სპორტულ კომპლექსებში სიარულის დაწყებამდე;

4. იმუნური სისტემის გაძლიერება;

5. პირებისთვის, რომლებსაც აქვთ მორეციდივე მიკოზები ანამნეზში ან ახასიათებთ ძლიერი ოფლიანობა, რეკომენდებულია სპეციალური ანტიმიკოზური კომპონენტების შემცველი დასაბანი საშუალებების გამოყენება, განსაკუთრებით ზაფხულის პერიოდში.

გისურვებთ ჯანმრთელობას!