ნანა კალანდაძე

ნევროზი ყველა ასაკში სხვადასხვა ფორმით ვლინდება. ის ნებისმიერ ადამიანს შეიძლება დაემართოს, მაგრამ მისი ხასიათი და ფორმა ფაქტორთა მთელ წყებაზეა დამოკიდებული. ერთი მხრივ, ნევროზის ფორმირება უშუალოდ უკავშირდება ადამიანის პიროვნულ თავისებურებებს, გარეშე ზემოქმედებათა მიმართ ამტანობის მემკვიდრეობით ხასიათს, ორგანიზმის შემგუებლობის უნარს.

მეორე მხრივ, ნევროზის განვითარება განისაზღვრება ფსიქიკური ტრავმით, რომელიც შეიძლება იყოს მწვავე, ერთმომენტიანი (მაგალითად, საყვარელი ადამიანის მოულოდნელი გარდაცვალება) ან ხანგრძლივი (კონფლიქტური სიტუაცია ოჯახში, სამსახურში და ა.შ.). ნევროზი ხშირად ემართებათ ადამიანებს, რომლებსაც ბავშვობაში ფსიქიკური ტრავმა აქვთ გადატანილი.

ფსიქოანალიზური თეორიების თანახმად, ნევროზი და მისი სიმპტომატიკა შინაგანი კონფლიქტის შედეგია. ფროიდს ნევროზი იმ შეუსაბამობის შედეგად მიაჩნდა, რომელიც წარმოიშობა ადამიანის ინსტინქტურ ლტოლვასა და შინაგან აკრძალვას შორის. ჰორნი მიიჩნევდა, რომ ნევროზი ვითარდება როგორც ერთგვარი თავდაცვა ისეთი არასასურველი სოციალური ფაქტორებისგან, როგორებიც არის დამცირება, სოციალური იზოლაცია, ბავშვობაში მშობლების გადაჭარბებული მეურვეობა (ტოტალური კონტროლი), შვილის მიმართ მშობლების აგრესია და სხვა.

ნევროზის ფსიქიკური სიმპტომებია:

• უგუნებობა (ხშირად - უმიზეზო);

• გაუბედაობა (ჭირს გადაწყვეტილების მიღება);

• ურთიერთობის სირთულეები;

• არაადეკვატური (ჭარბი ან დაქვეითებული) თვითშეფასება;

• ხშირი განცდები, შფოთვა, შიში, ცუდი წინათგრძნობა, ფობიები, პანიკური შეტევები, პანიკური აშლილობები;

• ხასიათის არასტაბილურობა, გუნება-განწყობის ხშირი და მკვეთრი ცვლა;

• სტრესისადმი მაღალი მგრძნობელობა;

• ადვილად გულისტკენა;

• შფოთვა;

• ფსიქომატრავმირებელ სიტუაციაზე ჩაციკვლა;

• ადვილად დაღლა (სუსტდება მეხსიერება, ყურადღება, აზროვნების უნარი);

• მომატებული მგრძნობელობა მაღალი ხმების, მკვეთრი სინათლის, ტემპერატურის ცვალებადობის მიმართ;

• ძილის დარღვევები (აღგზნების გამო ჭირს ჩაძინება, ძილი ზედაპირულია, მშფოთვარე, არ მოაქვს შვება, დილაობით ხშირია ძილიანობა);

• დაავადებულებს უჭირთ ფასეულობათა განსაზღვრა, ვერ ერკვევიან საკუთარ სურვილებში, არ გააჩნიათ ჩამოყალიბებული აზრი საკუთარ თავზე, სხვებზე, ცხოვრებაზე, ხშირად გამოხატავენ ცინიზმს.