ლალი ჩხიკვაძე

ქალა-ტვინის ტრავმა (TBI) არის სერიოზული დაზიანება, რომელსაც შეუძლია მნიშვნელოვნად დააქვეითოს ცხოვრების ხარისხი მრავალი წლის განმავლობაში. მცირე დაზიანებასაც კი შეიძლება ჰქონდეს გრძელვადიანი შედეგები.

TBI-ის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ტიპია ტვინის შერყევა. მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეიძლება იყოს შედარებით მსუბუქი და სიმპტომები ხშირად ქრება რამდენიმე თვეში, ასეთმა დაზიანებებმა შეიძლება გამოიწვიოს გრძელვადიანი პრობლემები. პაციენტებს შეიძლება განუვითარდეთ ქრონიკული დაღლილობა, უძილობა, მეხსიერების პრობლემები, ემოციური ფონის ცვლილებები და ზოგიერთ შემთხვევაში ეპილეფსიაც კი.

• ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული შეცდომა, არის ტრავმის შემდეგ არასრული რეაბილიტაცია. ეს განსაკუთრებით ეხება ბავშვებსა და ახალგაზრდებს, რომლებიც ხშირად უგულებელყოფენ ექიმების რეკომენდაციებს, რათა სწრაფად დაუბრუნდნენ ჩვეულ ცხოვრებას. ამან შეიძლება გააუარესოს ტრავმის შედეგები და შეანელოს გამოჯანმრთელების პროცესი.

რაში მდგომარეობს ბავშვობაში ტვინის შერყევის საფრთხე

კემბრიჯის უნივერსიტეტის ნეირომეცნიერებმა და ტვინის დაავადებების ექსპერტებმა გამოავლინეს, რომ ბავშვობაში მიღებულმა ტვინის მცირე დაზიანებებმა, მათ შორის ტვინის შერყევამ, შეიძლება ჯანმრთელობისთვის საშიში გართულებები გამოიწვიოს. კვლევა გამოქვეყნდა ჟურნალში JAMA Network Open.

მეცნიერებმა გაანალიზეს ქალა-ტვინის ტრავმის მონაცემები (TBI) და ამ მდგომარეობის გავლენა ჯანმრთელობაზე. მათ აღმოაჩინეს კავშირი ახალგაზრდობაში მიღებულ ტრავმასა და ტვინის დაავადებების (დემენცია) განვითარების გაზრდილ რისკს შორის. აღნიშნული მოსაზრება დასტურდება ცერებრალური მიკროსისხლჩაქცევის არსებობით და სხვა სიმპტომებით, რომლებიც მიუთითებს თავის ტვინში მცირე სისხლძარღვების დაავადებაზე.

კვლევაში გამოყენებული იქნა 40-დან 59 წლამდე ასაკის 617 ადამიანის MRI მონაცემები. მოხალისეები მონაწილეობდნენ გაერთიანებული სამეფოს Prevent Dementia კვლევაში. ყველა მოხალისეს ჩაუტარდა სულ მცირე სამი MRI სკანირება. მათ წარმოადგინეს ინფორმაცია თავის ტვინის დაზიანების ისტორიის შესახებ. სურათებისა და სამედიცინო ისტორიების ანალიზმა აჩვენა, რომ მონაწილეთა 36.1 პროცენტს ჰქონდა მინიმუმ ერთი TBI, რამაც გამოიწვია ცნობიერების მოკლევადიანი დაკარგვა.

კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ ქალა-ტვინის ტრავმის მქონე ადამიანებს უფრო ხშირად აღენიშნებათ ცერებრალური მიკროსისხლჩაქცევა, ძილის პრობლემები, სიარულის დარღვევა, დეპრესია და მოწევისადმი მიდრეკილება. უფრო მეტიც, მიღებული ქალა-ტვინის ტრავმის რაოდენობის მატებასთან ერთად, ამ სიმპტომების სიხშირეც გაიზარდა, რაც მიუთითებს ტვინის ტრავმული დაზიანების შემდეგ, ჯანმრთელობის პრობლემების პროგრესირებად ხასიათზე.

განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო TBI-ის მქონე პაციენტებში მეხსიერების პრობლემების რისკს. აღმოჩნდა, რომ ასეთ ადამიანებს უფრო მეტად უვითარდებათ დემენცია, ვიდრე გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების, არტერიული ჰიპერტენზიის ან დიაბეტის მქონე პაციენტებს. ეს ფაქტი შეიძლება მიუთითებდეს ტვინის უმნიშვნელო დაზიანებების სერიოზულ გრძელვადიან შედეგებზეც კი.

• მკვლევარებმა დაასკვნეს, რომ მეტი კვლევაა საჭირო ტვინის ტრავმული დაზიანების გრძელვადიანი ეფექტების გასაგებად, განსაკუთრებით მეხსიერების დაქვეითების კონტექსტში. ავტორები ასევე მიუთითებენ TBI-ის შედეგებზე მეტი ყურადღების მიქცევის აუცილებლობაზე.