სტრესი - გამომწვევი მიზეზები, ტიპები და სიმპტომები
ეს მოთხოვნები შეიძლება მომდინარეობდეს სამუშაოდან, ურთიერთობებიდან, ფინანსური მდგომარეობიდან და სხვა სიტუაციებიდან, რომლებიც რეალურად საფრთხეს უქმნის ადამიანის ფსიქიკურ ჯანმრთელობას. სტრესი შეიძლება ქრონიკულ მდგომარეობად გადაიქცეს თუ მას სწორად და სწრაფად არ უმკურნალებთ.
ტიპები
არსებობს სტრესის ორი მთავარი ტიპი: მწვავე და ქრონიკული.
თუმცა ამათ გარდა ცნობილია სტრესის შემდეგი სახეობები:
რუტინული სტრესი, როგორიცაა ბავშვის მოვლა, საშინაო დავალების კეთება ან ფინანსური პასუხისმგებლობა;
მოულოდნელი, დამღუპველი ცვლილებები, მაგალითად: ოჯახური პრობლემები, რომლებიც სტრესის განვითარებას უწყობენ ხელს.
ტრავმული სტრესი, რომელიც შეიძლება განვითარდეს მძიმე უბედური შემთხვევის, თავდასხმის, ეკოლოგიური კატასტროფის ან ომის შედეგად.
რა თქმა უნდა, მწვავე სტრესი არ იწვევს ისეთივე ზიანს, როგორსაც ხანგრძლივი, ქრონიკული სტრესი. მოკლევადიანი ეფექტები მოიცავს დაძაბულობას, თავის ტკივილს, შფოთვას. მაგალითად ადამიანი შეიძლება ნერვიულობდეს გამოცდებზე, ან სამსახურის პრობლემებზე, თუმცა ის მაშინვე ქრება, როგორც კი ეს პრობლემები მოგვარდება.
აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ თუ მწვავე სტრესი კვლავ განმეორდება და ამჯერად, უფრო დიდი ხნით, ის შეიძლება უკვე გადაიზარდოს ქრონიკულ სტრესში.
ქრონიკული სტრესი
ამ ტიპის სტრესი ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში ვითარდება და უფრო საზიანოა.
მუდმივი სიღარიბე, დისფუნქციური ოჯახი ან უბედური ქორწინება - არის იმ სტრესული სიტუაციების მაგალითები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს ქრონიკული სტრესი. ეს ხდება მაშინ, როდესაც ადამიანი ვერ ხედავს სტრესის თავიდან აცილების გზას და წყვეტს გამოსავლის ძიებას. ადრეულ ასაკში ტრავმულმა გამოცდილებამ ასევე შეიძლება ხელი შეუწყოს ქრონიკულ სტრესს.
ქრონიკული სტრესი შეიძლება უსიმპტომოდ და შეუმჩნევლად გაგრძელდეს, რადგან ადამიანები უკვე შეჩვეულნი არიან უიმედო ცხოვრებასა და მუდმივ ნერვიულობას რაიმეზე. ამიტომაც ის შეიძლება გახდეს ინდივიდის პიროვნებისა და ცხოვრების ნაწილი
ქრონიკულმა სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს სუიციდი, ძალადობრივი ქმედებები, გულის შეტევა ან ინსულტი.
გამომწვევი მიზეზები
ადამიანები განსხვავებულად რეაგირებენ სტრესულ სიტუაციებზე. ის, რაც ერთი ადამიანისთვის სტრესულია, შეიძლება სხვისთვის საერთოდაც არ წარმოადგენდეს სტრესის საგანს.
რა თქმა უნდა, არ არსებობს ზუსტი ახსნა იმისა, თუ რატომ შეიძლება განიცადოს ერთმა ადამიანმა შედარებით მძიმე სტრესი ვიდრე მეორემ. ძირითადი ცხოვრებისეული მოვლენები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს სტრესი, არის:
- კონფლიქტი სამსახურში
- დროის ან ფულის ნაკლებობა
- მძიმე დანაკლისი
- ოჯახური პრობლემები
- მძიმე, ქრონიკული დაავადება
- ახალ სახლში გადასვლა
- ურთიერთობები, ქორწინება და განქორწინება
სტრესის სხვა გავრცელებული მიზეზებია:
- ორსულობის შეწყვეტა
- დანაშაულის გრძნობა
- მეზობლებთან პრობლემები
- წონის პრობლემები
- გადაჭარბებული ხმაური
- გადატვირთული გრაფიკი
სტრესის ფიზიკური შედეგები შეიძლება იყოს:
- ოფლიანობა
- ტკივილი ზურგში ან გულმკერდში
- კრუნჩხვები ან კუნთების სპაზმი
- გაბრუება
- თავის ტკივილი
- ნერვული აშლილობა
ემოციური რეაქციები სტრესის დროს:
- გაბრაზება
- გადაღლა
- კონცენტრაციის უნარის დაკარგვა
- დაღლილობა
- დაუცველობის განცდა
- დავიწყება
- გაღიზიანებადობა
- ფრჩხილის კვნეტა
- მოუსვენრობა
- სევდა