ნანა კალანდაძე

რაციონალური კვება ჯანმრთელობის შენარჩუნების, ორგანიზმის ზრდისა და განვითარების უმნიშვნელოვანესი პირობაა. ჯანმრთელობის დაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის უკანასკნელი მონაცემებით, ადამიანის ჯანმრთელობის მდგომარეობას 15%-ით სამედიცინო სამსახურის ორგანიზაცია განსაზღვრავს, 15%-ით - გენეტიკური თავისებურებები, ხოლო 70%-ით - ცხოვრების წესი და კვება.

სწორი კვება საშუალებას გვაძლევს, თავიდან ავიცილოთ ან შევამციროთ ქრონიკული დაავადებების რისკი, შევინარჩუნოთ ჯანმრთელობა და მიმზიდველი გარეგნობა, გამოვიყურებოდეთ ახალგაზრდულად.

• საკვები ნივთერებები და მათი ფუნქციები ორგანიზმში

კვების სრულფასოვნება განისაზღვრება ისეთი საკვები ნივთიერებების ბალანსით, როგორებიცაა: ცილები, ცხიმები, ნახშირწყლები, ვიტამინები და მიერალური ნივთიერებები.

ცილები - “საშენი მასალა”, რომლისგანაც შედგება ორგანიზმი და სასიცოცხლოდ აუცილებელი ყველა ნივთიერება: ჰორმონები, ფერმენტები, ვიტამინები და სხვა სასარგებლო ნივთიერებები.

ცხიმები ორგანიზმს უზრუნველყოფს ენერგიით, ცხიმში ხსნადი ვიტამინებით და სხვა სასარგებლო ნივთიერებებით.

ნახშირწყლები სიცოცხლისთვის აუცილებელი ენერგიის წყაროა.

საკვები ბოჭკოები ხელს უწყობს საკვების მონელებასა და ათვისებას, აუცილებელია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა და კიბოს პროფილაქტიკისთვის.

მინერალური ნივთიერებები და ვიტამინები უზრუნველყოფს ნივთიერებათა ცვლის პროცესებს და, საზოგადოდ, ორგანიზმის ნორმალურ ფუნქციობას.

• როგორ ვიკვებოთ სწორად

ბალანსირებული რაციონი - ეს არის პროდუქტების მიღება ოპტიმალური თანაფარდობით, რომლის თანამედროვე მოდელს აქვს პირამიდის სახე და მასზე ორიენტაციით შეგიძლიათ შეადგინოთ ყოველდღიური ბალანსირებული რაციონი:

პირამიდის ფუძე - პური, მარცვლეული და კარტოფილი (6-11 ერთ. დღეში);

I საფეხური - ბოსტნეული და ხილი (5-8 ერთ. დღეში);

II საფეხური - რძის ნაწარმი (რძე, იოგურტი, ყველი 2-3 ერთ. დღეში); ასევე ხორცი, ფრინველი, თევზი, კვერცხი, პარკოსნები და ნიგოზი (2-3-ჯერ დღეში);

პირამიდის მწვერვალი - ცხიმები, ზეთები (იშვიათად 2-3-ჯერ დღეში); აგრეთვე - ალკოჰოლი და ტკბილეული (ეპიზოდურად 2-3-ჯერ).

პროდუქტები იყოფა ექვს ძირითად ჯგუფად:

1. პური, ბურღულეული, მაკარონის ნაწარმი, ბრინჯი და კარტოფილი;
2. ხილი და ბოსტნეული;
3. ხორცი, ფრინველი, თევზი, პარკოსნები, კერცხი, ნიგოზი;
4. რძე, კეფირი, იოგურტი, ხაჭო, ყველი;
5. ცხიმები, ზეთები;
6. პროდუქტები, რომელთა მიღება შეზღუდული რაოდენობით უნდა მოხდეს.

პროდუქტების ყოველი ჯგუფიდან შემოთავაზებული ულუფების (პირობითი ერთეულების) მოხმარებისას შეგიძლიათ დარწმუნებული იყოთ, რომ დღის განმავლობაში სავსებით უზრუნველყოფთ ორგანიზმის მოთხოვნილებას ყველა აუცილებელი საკვები ნივთიერებების საკმარისი რაოდენობით.

I და II ჯგუფის პროდუქტები, რომლებიც საკვები რაციონის საფუძველს წარმოადგენს, ყველაზე სასარგებლოა თქვენი ჯანმრთელობისთვის და ხელს უშლის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა და კიბოს განვითარებას.

• სურსათის ულუფების პირობითი ერთეულები

1. პური, ბურღულეული, მაკარონის ნაწარმი, ბრინჯი და კარტოფილი (6-11 ერთეული დღეში) წარმოადგენს ენერგიის, ნახშირწყლების, ბოჭკოების (უჯრედისი), ცილების, B ჯგუფის ვიტამინების, რკინისა და სხვა საჭირო ნივთიერებათა წყაროს. ეს პროდუქტები ჩვენი კვების საფუძველია.

1 ერთეული = პურის 1 ნაჭერი.

1 ერთ = 1/2 საჩაროზე თეფში ფაფა.

1 ერთ = 1 საჩაროზე თეფში მომზადებული კარტოფილი.

1 ერთ = 1 საჩაროზე თეფში წვნიანი.

2. ხილი და ბოსტნეული (5-8 ერთ. დღეში) წარმოადგენს ბოჭკოების (უჯრედისის), ვიტამინებისა და მინერალური ნივთიერებების წყაროს. რაც უფრო მდიდარია რაციონი ხილითა და ბოსტნეულით, მით უკეთ არის იგი ბალანსირებული. რეკომენდებულია მათი მიღება რამდენიმე დღის განმავლობაში (არანაკლებ 400 გრამისა დღეში).

1 ერთ = საშუალო ზომის 1 ცალი ბოსტნეული ან ხილი.

1 ერთ = 1 საჩაროზე თეფში მოხარშული ბოსტნეული.

1 ერთ = 1 საჩაროზე თეფში ბოსტნეულის წვნიანი.

1 ერთ = 1/2 ჭიქა ხილის წვენი.

3. ხორცი, ფრინველი, თევზი, პარკოსნები, კვერცხი, ნიგოზი, თხილი (2-3 ერთ. დღეში) წარმოადგენს ცილების, ვიტამინებისა და მინერალური ნივთიერებების წყაროს.

მაღალი ცხიმიანობის მქონე ხორცი და ხორცის პროდუქტები უნდა შეიცვალოს პარკოსნებით, თევზით, ფრინველის ან მჭლე ხორცით.

1 ერთ = 85-90 გ ხორცი.

1 ერთ = ქათმის ბარკალი ან მკერდის ნახევარი.

1 ერთ = 3/4 საჩაროზე თეფში დაჭრილი თევზი.

1 ერთ = 1 საჩაროზე თეფში პარკოსნები (ლობიო, ბარდა, სოია და ა.შ.).

1 ერთ = 1/2 კვერცხი.

1 ერთ = 2 სუფრის კოვზი თხილი ან ნიგოზი.

(გაგრძელება შემდეგ ნომერში)