სხეულის მასის ინდექსის ზღვრული მაჩვენებლები და მათი ინტერპრეტაცია - მკურნალი.გე

საკუთარი წონის კონტროლი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია. ამ პროცესში კი ერთ-ერთ ყველაზე გავრცელებულ და აღიარებულ ინსტრუმენტად სხეულის მასის ინდექსი (სმი), იგივე BMI (Body Mass Index) ითვლება. ეს არის მარტივი და ხელმისაწვდომი მეთოდი, რომელიც გვეხმარება შევაფასოთ, რამდენად შეესაბამება ჩვენი წონა სიმაღლეს და ხომ არ ვიმყოფებით ჯანმრთელობისთვის საშიშ რისკ-ჯგუფში.

რა არის სხეულის მასის ინდექსი?

სხეულის მასის ინდექსი არის კოეფიციენტი, რომელიც გამოითვლება ადამიანის წონისა და სიმაღლის კვადრატის შეფარდებით. ის გვაძლევს ზოგად წარმოდგენას ორგანიზმში ცხიმის შემცველობაზე და კლასიფიცირდება სხვადასხვა კატეგორიად – წონის ნაკლებობიდან სიმსუქნის მძიმე ფორმებამდე. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ სმი არ ზომავს ცხიმის პროცენტულ რაოდენობას პირდაპირ, მაგრამ ის საიმედო კორელაციაშია ამ მაჩვენებელთან და აღიარებულია ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ, როგორც ჭარბი წონისა და სიმსუქნის შეფასების სტანდარტული ინსტრუმენტი.

როგორ გამოვთვალოთ სხეულის მასის ინდექსი სწორად?

სმი-ს გამოსათვლელად გამოიყენება უნივერსალური ფორმულა, რომელიც ერთნაირია როგორც ქალებისთვის, ასევე მამაკაცებისთვის:

სმი=სიმაღლე (მ)2წონა (კგ)​

გაანგარიშების სიზუსტისთვის აუცილებელია ზუსტად გაიზომოთ თქვენი წონა და სიმაღლე:

1. სიმაღლის გაზომვა: დადექით კედელთან ზურგით, ფეხშიშველა. ქუსლები, ზურგი, ბეჭები და თავის უკანა ნაწილი უნდა ეხებოდეს კედელს. გაისწორეთ და იყურეთ პირდაპირ. სთხოვეთ ვინმეს, დაიდოს სწორი საგანი (მაგალითად, წიგნი) თქვენს თავზე და მონიშნოს კედელზე ის წერტილი, რომელსაც საგნის ქვედა ნაწილი ეხება. შემდეგ, საზომი ლენტით გაზომეთ მანძილი იატაკიდან მონიშნულ წერტილამდე. მიღებული მაჩვენებელი სანტიმეტრებში გადაიყვანეთ მეტრებში (მაგალითად, 175 სმ = 1.75 მ).

2. წონის გაზომვა: აიწონეთ დილით, უზმოდ, საპირფარეშოს შემდეგ და მინიმალური ტანსაცმლით. გამოიყენეთ ზუსტი ელექტრონული ან მექანიკური სასწორი და დადექით მის ცენტრში, რათა წონა თანაბრად გადანაწილდეს.

გამოთვლის მაგალითი: თუ თქვენი წონაა 70 კგ, ხოლო სიმაღლე 1.75 მ, თქვენი სმი ასე გამოითვლება: სმი=(1.75)270​=3.062570​≈22.86

სხეულის მასის ინდექსის ზღვრული მაჩვენებლები და მათი ინტერპრეტაცია

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ დადგენილი კლასიფიკაციის მიხედვით, ზრდასრული ადამიანის სმი-ს მაჩვენებლები შემდეგ კატეგორიებად იყოფა:

ნორმალური წონა (სმი 18.5-24.9): ეს დიაპაზონი მიიჩნევა ყველაზე ჯანსაღად და უკავშირდება ისეთი ქრონიკული დაავადებების, როგორიცაა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები და მე-2 ტიპის დიაბეტი, ყველაზე დაბალ რისკს.

ჭარბი წონა და სიმსუქნე (სმი ≥ 25.0): სმი-ს ნორმიდან ზემოთ გადახრა პირდაპირ კავშირშია ჯანმრთელობის სერიოზული პრობლემების განვითარების რისკთან, მათ შორის:

• გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები (მაღალი არტერიული წნევა, ინფარქტი, ინსულტი)
• მე-2 ტიპის შაქრიანი დიაბეტი
• ზოგიერთი ტიპის კიბო (მაგ., მსხვილი ნაწლავის, სარძევე ჯირკვლის)
• ოსტეოართრიტი და სახსრების პრობლემები
• ძილის აპნოე და სუნთქვის გაძნელება

წონის დეფიციტი (სმი < 18.5): ისევე როგორც ჭარბი წონა, წონის ნაკლებობაც საზიანოა ჯანმრთელობისთვის და შეიძლება მიუთითებდეს კვების დეფიციტზე, იმუნური სისტემის დასუსტებაზე, ოსტეოპოროზის რისკსა და სხვა პრობლემებზე.

მნიშვნელოვანი ფაქტორები, რომლებიც უნდა გავითვალისწინოთ

მიუხედავად იმისა, რომ სმი სასარგებლო და მარტივი ინსტრუმენტია, მას აქვს გარკვეული შეზღუდვები. ის არ განასხვავებს ცხიმოვან და კუნთოვან მასას. მაგალითად, ათლეტს ან ბოდიბილდერს, რომელსაც კარგად განვითარებული კუნთოვანი მასა აქვს, შეიძლება ჰქონდეს მაღალი სმი და "ჭარბი წონის" კატეგორიაში მოხვდეს, თუმცა მისი სხეული სრულიად ჯანმრთელი იყოს. ასევე, ხანდაზმულ ადამიანებში, რომელთაც კუნთოვანი მასა ბუნებრივად შემცირებული აქვთ, სმი-მ შეიძლება ვერ ასახოს ცხიმის რეალური, მომატებული რაოდენობა.

სწორედ ამიტომ, წონის სრული სურათის შესაქმნელად, ექიმები სმი-სთან ერთად ხშირად იყენებენ სხვა მაჩვენებლებსაც, როგორიცაა წელის გარშემოწერილობა. მუცლის არეში დაგროვილი ცხიმი (ე.წ. ვისცერული ცხიმი) განსაკუთრებით საშიშად ითვლება მეტაბოლური დაავადებების განვითარების თვალსაზრისით.

დასკვნა

სხეულის მასის ინდექსი რჩება თანამედროვე ადამიანისთვის საკუთარი ჯანმრთელობის მონიტორინგის ერთ-ერთ მთავარ და ხელმისაწვდომ საშუალებად. მისი რეგულარული გამოთვლა და მიღებული შედეგის სწორი ინტერპრეტაცია გვეხმარება დროულად შევაფასოთ პოტენციური რისკები და მივიღოთ ზომები ჯანსაღი წონის მისაღწევად და შესანარჩუნებლად, რაც, თავის მხრივ, ხანგრძლივი და სრულფასოვანი ცხოვრების საწინდარია. თუ თქვენი სმი ნორმის ფარგლებს სცდება, რეკომენდებულია მიმართოთ ექიმს ან დიეტოლოგს, რომელიც დაგეხმარებათ ინდივიდუალური სამოქმედო გეგმის შემუშავებაში.