მარიამ ფოლადაშვილი

ყავა არის ანტიოქსიდანტების კარგი წყარო

ყავა უფრო მეტ ანტიოქსიდანტურ აქტივობას ავლენს, ვიდრე მწვანე ჩაი და კაკაო. მეცნიერებმა 1000-მდე ანტიოქსიდანტი აღმოაჩინეს დაუმუშავებელ ყავის მარცვლებში.

მოქმედების მექანიზმი: ანტიოქსიდანტები ებრძვიან ანთებას, რომელიც ქრონიკულ დაავადებებს იწვევს, მათ შორის ართრიტს, ათეროსკლეროზს და კიბოს ზოგიერთ სახეობას. ისინი ასევე ანეიტრალებენ თავისუფალ რადიკალებს. ანტიოქსიდანტები გვეხმარება შევინარჩუნოთ ჯანმრთელობა მიკრო დონეზე, იცავს ჩვენს უჯრედებს დაზიანებისგან. ხოლო, ქლოროგენის მჟავა, მნიშვნელოვანი ანტიოქსიდანტი, რომელიც ყავაში გვხვდება, ასევე ითვლება გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების პრევენციის ხელშემწყობად.

კოფეინი უზრუნველყოფს მეხსიერების გაძლიერებას

როდესაც მოხალისეთა ჯგუფმა მიიღო 100 მილიგრამი კოფეინის დოზა(დაახლოებით ამდენივეს შეიცავს ერთი ფინჯანი ყავა), ავსტრიელმა მკვლევარებმა აღმოაჩინეს მოხალისეების ტვინის აქტივობის ზრდა, რომელიც იზომება ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული გამოსახულების (fMRI) საშუალებით. მკვლევარებმა აღნიშნეს, რომ მოხალისეებში, რომლებმაც კოფეინი მიიღეს, გაუმჯობესდა მეხსიერება და რეაქციის დრო იმ ჯგუფთან შედარებით, რომელიც იღებდა პლაცებოს.

მომქდების მექანიზმი: კოფეინი მოქმედებს ტვინის კონკრეტულ უბნებზე, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან მეხსიერებასა და კონცენტრაციაზე, აძლიერებს მოკლევადიან მეხსიერებას, თუმცა უცნობია რამდენ ხანს გრძელდება ეფექტი ან როგორ შეიძლება განსხვავდებოდეს ადამიანიდან ადამიანზე.

ყავა ხელს უშლის კოგნიტური ფუნქციების დაქვეითებას

ყავის რეგულარულმა მოხმარებამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ალცჰაიმერის დაავადებასთან და სხვა სახის დემენციასთან დაკავშირებული კოგნიტური დაქვეითების თავიდან აცილებას. ფინეთში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, შუახნის ასაკში ყოველდღიურად სამი-ხუთი ფინჯანი ყავის დალევა ასოცირებული იყო ალცჰაიმერისა და დემენციის განვითარების 65%-ით შემცირებულ რისკთან. კვლევის ავტორებმა ასევე შეაფასეს ჩაის ეფექტი კოგნიტურ დაქვეითებაზე, მაგრამ ვერ აღმოაჩინეს კავშირი.

მოქმედების მექანიზმი: არსებობს რამდენიმე თეორია იმის შესახებ, თუ როგორ შეიძლება ყავა დაეხმაროს შემეცნებითი დაქვეითების თავიდან აცილებას. ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით კოფეინი ხელს უშლის ბეტა-ამილოიდების დაგროვებას, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს ალცჰაიმერის დაავადების განვითარებას.

ყავა სასარგებლოა გულისთვის

ჰოლანდიაში ჩატარებულმა კვლევამ, რომელმაც გააანალიზა 37 000-ზე მეტი ადამიანის მონაცემები 13 წლის განმავლობაში, დაადგინა, რომ ყავის ზომიერად მიღებისას (რომლებიც ყოველდღიურად სვამდნენ ორ-ოთხ ფინჯანს) გულის დაავადების რისკი 20 პროცენტით შემცირდა.

არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ყავა ხელს უწყობს გულის ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას ანთებით გამოწვეული არტერიული დაზიანების პრევენციის წყალობით.

ყავამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ზოგიერთი ტიპის სიმსივნის პრევენციას

ჰარვარდის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სკოლის ახალი კვლევა ვარაუდობს, რომ დღეში ოთხი ან მეტი ფინჯანი ყავის დალევა ქალებში ამცირებს ენდომეტრიუმის კიბოს რისკს 25%-ით. მკვლევარებმა ასევე აღმოაჩინეს კავშირი ყავის რეგულარულ დალევასა და ღვიძლის, მსხვილი ნაწლავის, სარძევე ჯირკვლისა და სწორი ნაწლავის კიბოს დაბალ სიხშირეს შორის.

პოლიფენოლებმა, ანტიოქსიდანტურმა ფიტოქიმიკატებმა, რომლებიც ყავაშია აღმოჩენილი, აჩვენეს ანტიკარცინოგენული თვისებები და ითვლება, რომ ხელს უწყობს ანთების შემცირებას, რომელიც შეიძლება იყოს პასუხისმგებელი ზოგიერთი ტიპის სიმსივნეზე.

სასარგებლოა ღვიძლისთვის

გარდა იმისა, რომ ამცირებს ღვიძლის კიბოს რისკს, ყავის მოხმარება დაკავშირებულია ციროზის, განსაკუთრებით ალკოჰოლური ციროზის შემცირებულ რისკთან.

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს საპირისპირო კავშირი ყავის დალევასა და ღვიძლის ფერმენტების დონეს შორის. ღვიძლის ფერმენტების მომატებული დონე, როგორც წესი, ასახავს ღვიძლის ანთებაზე და დაზიანებაზე მიანიშნებს. რაც უფრო მეტ ყავას სვამდნენ ადამიანები, მით უფრო დაბალი იყო ფერმენტების დონე.

ყავას შეუძლია გააუმჯობესოს ენერგიის დონე

ბოლოდროინდელმა კვლევებმა აჩვენა, რომ კოფეინის ზომიერი მოხმარება - დაახლოებით 500 მგ-მდე დაკავშირებულია უკეთეს აქტივობასთან. ყავა გეხმარებათ დაღლილობის წინააღმდეგ ბრძოლაში, რაც საშუალებას გაძლევთ უფრო დიდხანს ივარჯიშოთ.

კოფეინი არა მხოლოდ ებრძვის დაღლილობას, არამედ აძლიერებს კუნთების შეკუმშვას, ამცირებს ვარჯიშის დროს ტკივილის აღქმას და ზრდის ცხიმოვან მჟავებს სისხლში, რაც ხელს უწყობს გამძლეობას.

ყავა აფერხებს დეპრესიის განვითარებას

მრავალრიცხოვანმა კვლევამ აჩვენა, რომ ყავის დალევა დაკავშირებულია დეპრესიის დაბალ მაჩვენებელთან როგორც მამაკაცებში, ასევე ქალებში. რამდენიმე კვლევაში, მონაცემებმა აჩვენა საპირისპირო კავშირი ყავის მოხმარებასა და დეპრესიას შორის, ანუ, ყავის მსმელ ადამიანებს აქვთ დეპრესიის ყველაზე დაბალი რისკი (20 პროცენტამდე).

მკვლევარებმა ჯერ არ იციან, როგორ ამცირებს ყავა დეპრესიის განვითარების რისკებს, მაგრამ ცნობილია, რომ კოფეინი ააქტიურებს ნეიროტრანსმიტერებს, რომლებიც აკონტროლებენ განწყობას, მათ შორის დოფამინსა და სეროტონინს.

ყავის უარყოფითი მხარეები

ზოგიერთ ადამიანში ყავამ შეიძლება გამოიწვიოს გაღიზიანება, ნერვიულობა ან შფოთვა, ასევე შეიძლება გავლენა იქონიოს ძილის ხარისხზე და გამოიწვიოს უძილობა. ჰიპერტენზიის მქონე ადამიანებში ყავის მოხმარება დროებით ამაღლებს არტერიულ წნევას.

კოფეინი ყველა ადამიანზე განსხვავებულად მოქმედებს, ასე რომ, თუ რაიმე უარყოფითი გვერდითი მოვლენა გაქვთ, გაითვალისწინეთ ყავის მოხმარების დოზები და შეამცირეთ ის. ყოველთვის შეამცირეთ ყავის მოხმარება თანდათანობით. კოფეინის მთლიანად შეზღუდვა იწვევს კოფეინის მოხსნის სიმპტომებს, რაც მოიცავს ძლიერ თავის ტკივილს, კუნთების ტკივილს და დაღლილობას. სიმპტომები შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე დღის განმავლობაში.

უმჯობესია ყავა ნაკლებად იყოს შაქრით დატვირთული.

უფრო სასარგებლოა შავი ყავა, ალტერნატივის სახით კი შეგიძლიათ გამოიყენოთ ყავა ნედლი რძით ან თხილის რძით.