მარიკა დვალი

არსებობს ორი მიზეზი, რომელთა გამოც უფროსები ბავშვების კითხვებს გაურბიან. პირველი - ის, რომ პატარები მაინც ვერ მიხვდებიან, მეორე კი ის, რომ მშობლებმა თავად არ იციან პასუხი. კითხვა ზოგჯერ მართლაც არ არის მარტივი.კითხვა პირველიკითხვა, რომელსაც ყველა მშობელი ელოდება, ასე ჟღერს: "საიდან ჩნდებიან ბავშვები?" იცვლება პასუხის ფორმა, თანდათან მცირდება ასაკი, როცა ბავშვი პირველად გამოხატავს ინტერესს ამ საკითხის მიმართ, მაგრამ თავად კითხვა უცვლელი და მარად აქტუალური რჩება, ამიტომ ყველა მშობელს მზად უნდა ჰქონდეს პასუხის თავისი ვერსია. ფსიქოლოგებმა კარგა ხანია უარყვეს წეროსა და კომბოსტოს ვარიანტი, რადგან მიაჩნიათ, რომ ეს ის აშკარა ტყუილია, რომელსაც პატარა ბავშვიც კი ხვდება. დღეს ყველაზე პოპულარულია პასუხი, რომ პატარა დედას უზის მუცელში, თუმცა არ არის გამორიცხული, ამ პასუხს კიდევ უფრო რთული კითხვა მოჰყვეს. ფსიქოლოგები ასეთ კითხვებში ცუდს ვერაფერს ხედავენ. მთავარია, მშობლების პასუხი ადეკვატური იყოს. კითხვაზე რეაქციით უფროსები ბავშვს ისე უყალიბებენ საპირისპირო სქესისადმი დამოკიდებულებას, რომ თავადაც ვერ ამჩნევენ. სწორედ მშობლების პასუხზეა დამოკიდებული, გაუჩნდება თუ არა ბავშვს განცდა, რომ მისი შეკითხვა უხამსია. არც ზედმეტი გულახდილობაა საჭირო და არც მეტისმეტად მშრალი პასუხი. სჯობს ბავშვს ვუთხრათ, რომ პატარა დედის მუცლიდან ჩნდება, იქ კი მაშინ აღმოჩნდება, როცა მშობლებს ძალიან უყვართ ერთმანეთი.

ფილოსოფიური კითხვები

საოცარია, მაგრამ ბავშვები უფრო ხშირად ფიქრობენ ისეთ სერიოზულ თემებზე, როგორიც არის სიყვარული, სიკვდილი, სიკეთე, ბოროტება, ვიდრე დიდები. "სიკვდილი სამუდამოა?" - კითხულობს ბავშვი, როცა ვინმეს გარდაცვალების ამბავს შეიტყობს. სპეციალისტები გვირჩევენ, მსგავს შემთხვევაში ვთქვათ "სიმართლე, მხოლოდ სიმართლე და არაფერი სიმართლის გარდა". მაინც რა ვუთხრათ ბავშვს - ის, რომ ოდესმე ყველა დავიხოცებით? თუ მარადიულ საიქიო ცხოვრებაზე ველაპარაკოთ? ტყუილი, რომ გარდაცვლილი ადამიანი მივლინებაშია წასული და ძალიან დიდი ხნის მერე ჩამოვა, არ გამოდგება. რატომ არსებობენ ცუდი და ბოროტი ადამიანები? რატომ ვცხოვრობთ ამქვეყნად? თუ სამყარო ღმერთმა შექმნა, ვინ შექმნა ღმერთი? მსგავს კითხვებს ბავშვები ზოგჯერ ცნობისმოყვარეობის გამო კი არ სვამენ, არამედ ყურადღების მისაპყრობად. ამ შემთხვევაში საკმარისია გულითადი საუბარი და კითხვებიც გაქრება. ფსიქოლოგების აზრით, სერიოზულ კითხვაზე პასუხის ხასიათს ოჯახის ტრადიციები განსაზღვრავს. მორწმუნე ოჯახში მსგავს შეკითხვას, ბუნებრივია, სათანადო პასუხს გასცემენ. თუმცა ნებისმიერ შემთხვევაში აქცენტი სიცოცხლეზე უნდა გაკეთდეს. უნდა ითქვას, რომ თავად სიცოცხლე, მიუხედავად იმისა, რომ ის ოდესმე დამთავრდება, ლამაზი, შინაარსიანი და ძალიან ხანგრძლივი უნდა იყოს.

ოროსანი მშობლები

"აქვს თუ არა ჩანთა მამა კენგურუს?" - ასეთი კითხვაც კი შეიძლება დასვას პატარა ბავშვმა. დედ-მამას, ცხადია, არ სურს აღიარება, რომ პასუხი არ იცის, რადგან დიდია შვილის წინაშე ავტორიტეტის დაკარგვის რისკი. როცა პასუხი არ ვიცით, ჯობს, პატარას ეს გულახდილად ვუთხრათ და დავპირდეთ, რომ ინფორმაციას აუცილებლად ვიპოვით, ოღონდ დაპირება არავითარ შემთხვევაში არ დავივიწყოთ და არც მისი შესრულება გადავდოთ დიდი ხნით. ასეთი მიდგომით სტიმულს მივცემთ ბავშვის ცნობისმოყვაროებას და შემეცნებით აქტივობას.

ყველაზე ცუდი

აი ყველაზე შეუფერებელი პასუხები ბავშვის კითხვებზე:

• გაიზრდები და გაიგებ - მსგავსი პასუხის მოსმენისას ბავშვი ინფორმაციის სხვა წყაროს იპოვის და ეს უმეტესად ქუჩა იქნება.
• ჰკითხე დედას (ბებიას, ბაბუას, მამას) - ასეთი პასუხით ბავშვს აგრძნობინებთ, რომ მისი შეკითხვა და, საერთოდ, მისი პრობლემები თქვენ არ გაინტერესებთ.
• ასეთი შეკითხვა არ უნდა დასვა - ამ პასუხით ბავშვს კვლავ ქუჩისკენ უბიძგებთ.