მარიკა დვალი

.

სადღეისოდ მკურნალობის მიზანია, მინიმუმამდე შევამციროთ სახსრების ტკივილი და ანთების სიმპტომები, მაქსიმალურად შევინარჩუნოთ სახსრების ფუნქციობა და შევაფერხოთ მათი შემდგომი დესტრუქცია და დეფორმაცია. უნდა ითქვას, რომ ადრეული მედიკამენტური მკურნალობა ძალზე მნიშვნელოვანია შედეგის გასაუმჯობესებლად. მკურნალობის აგრესიული ტაქტიკა, რაც სათანადო მედიკამენტების გამოყენებას გულისხმობს, აუმჯობესებს სახსრების ფუნქციას (და ეს რენტგენოლოგიურადაც დასტურდება) და პაციენტს შრომისუუნარობისგან იცავს.

რევმატოიდული ართრიტის ოპტიმალური მკურნალობა გულისხმობს მედიკამენტების, სახსრების მოსვენების, სახსრების ფუნქციის გასაუმჯობესებელი ვარჯიშების, სახსრების დაცვის კომბინაციას და პაციენტისა და მისი ოჯახის წევრების სრულყოფილ ინფორმირებას დაავადების შესახებ.

მკურნალობის გეგმის შედგენისას მრავალი ფაქტორის გათვალისწინებაა საჭირო. ესენია:

1. დაავადების აქტივობა;
2. სახსრების დაზიანების ტიპი;
3. ჯანმრთელობის ზოგადი მდგომარეობა;
4. ასაკი.

მკურნალობის წარმატების აუცილებელი პირობაა ექიმის, პაციენტისა და მისი ოჯახის წევრების მჭიდრო თანამშრომლობა.

• რევმატოიდული ართრიტის სამკურნალო პრეპარატები

რევმატოიდული ართრიტის სამკურნალო პრეპარატები პირობითად შეიძლება ორ ჯგუფად დავყოთ:

1. სწრაფი მოქმედების პირველი რიგის საშუალებები;
2. ნელა მოქმედ მეორე რიგის პრეპარატები.

მათ სხვაგვარად დაავადების მამოდიფიცირებელ ანტირევმატულ აგენტებს უწოდებენ.

პირველი რიგის პრეპარატები, მათ შორის - ასპირინი და სტეროიდები, გამოიყენება ტკივილისა და ანთების შესამცირებლად.

ნელა მოქმედი მეორე რიგის პრეპარატები (მაგალითად, ოქრო, მეტოტრექსატი, ჰიდროქლოროქინი ანუ პლაქვენილი) აფერხებს სახსრების დესტრუქციას და ხელს უწყობს რემისიის განვითარებას. რემისია არის მდგომარეობა, როცა ქრონიკული დაავადების სიმპტომები მინიმალურია. ამ ჯგუფის პრეპარატები ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები არ არის.

რევმატოიდული ართრიტის დამაზიანებელი ეფექტი სხვადასხვა პაციენტის შემთხვევაში სხვადასხვაგვარია. ნაკლებად დესტრუქციული ფორმების დროს და იმ შემთხვევაში, როცა წლების შემდეგ დაავადების აქტივობა მცირდება, დაავადების კონტროლისთვის საკმარისია მხოლოდ სახსრის დატვირთვის შემცირება, ტკივილის კონტროლი და ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენება, თუმცა უმეტესად სახსრის ფუნქციის გაუმჯობესება, მოძრაობის შეზღუდვისა და სახსრების დაზიანების შემცირება ხერხდება მხოლოდ მეორე რიგის პრეპარატების გამოყენების შემდეგ. მათი გამოყენება დიაგნოსტიკიდან რამდენიმე თვეშივე შეიძლება გახდეს საჭირო. პაციენტთა დიდ ნაწილს ანთების საწინააღმდეგო საშუალებებთან ერთად საკმაოდ აგრესიული მეორე რიგის მკურნალობა, მაგალითად, მეტოტრექსატის გამოყენება სჭირდება. ზოგ შემთხვევაში სახსართა მძიმე დეფორმაციისას შესაძლოა საჭირო გახდეს სახსრის პროთეზირება.

• პირველი რიგის მედიკამენტები

აცეტილსალიცილის მჟავა ანუ ასპირინი, ნაპროქსენი, იბუპროფენი ანუ ადვილი, მოტრინი ანთების საწინააღმდეგო არაჰორმონული პრეპარატებია. ისინი ამცირებენ ქსოვილთა შეშუპებას, ტკივილსა და ანთებას. ასპირინი იმ დოზით, რომლითაც გამოიყენება თავის ტკივილის ან მაღალი ტემპერატურის წინააღმდეგ, ეფექტური ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატია.

ახალი ანთების საწინააღმდეგო არაჰორმონული პრეპარატები ისევე ეფექტურია, როგორც ასპირინი, თანაც ეფექტისთვის მათი ნაკლები დოზაა საკმარისი.

კუჭ-ნაწლავზე არასასურველი ეფექტის შესამცირებლად რეკომენდებულია ამ პრეპარატების მიღება ჭამის შემდეგ. პირველი რიგის პრეპარატთა შორის უნდა განვიხილოთ ჰორმონებიც.

კორტიკოსტეროიდები შეიძლება გამოვიყენოთ როგორც დასალევად, ასევე სახსარში ინექციისთვის. ისინი უფრო მძლავრი აგენტები არიან ანთების შემცირებისა და სახსრის ფუნქციის აღდგენის თვალსაზრისით. კორტიკოსტეროიდები გამოიყენება მოკლე ხნის განმავლობაში მძიმე გამწვავებისას ან მაშინ, როცა ანთების საწინააღმდეგო არაჰორმონული პრეპარატებით ეფექტი ვერ მიიღება. ამავე დროს გასათვალისწინებელია, რომ სტეროიდებს სერიოზული გვერდითი ეფექტები აქვთ, განსაკუთრებით - დიდი დოზით და ხანგრძლივი გამოყენებისას. ექიმი ყოველთვის ითვალისწინებს ამ გარემოებას და შეიმუშავებს გვერდითი ეფექტების თავიდან აცილების გეგმას.

• მეორე რიგის პრეპარატები

სამწუხაროდ, პირველი რიგის პრეპარატებს არ ძალუძს შეაჩეროს სახსრების დესტრუქცია და დეფორმაცია. ამ ეფექტს გვაძლევს დაავადების მამოდიფიცირებელი პრეპარატები. მათი ეფექტი ნელა, კვირებისა და თვეების შემდეგ ვლინდება და გამოყენებაც წლების განმავლობაში გრძელდება. ასეთ პრეპარატებს ხშირად პირველი რიგის საშუალებებთან კომბინაციაში იყენებენ.

მეორე რიგის პრეპარატებია:

1. ჰიდროქლოროქინი ანუ პლაქვენილი;
2. სულაფსალაზინი;
3. მეტოტრექსატი;
4. ოქროს მარილები;
5. დ-პენიცილამინი;
6. იმუნოსუპრესიული საშუალებები - გარდა მეტოტრექსატისა, მათ რიცხვს ეკუთვნის აზათიპორინი ანუ იმურანი, ციკლოფოსფამიდი, ქლორამბუცილი ანუ ლეიკერანი, ციკლოსპორინი.

ამ პრეპარატების მიღებისას აუცილებელია ექიმის მუდმივი მეთვალყურეობა და მისი მითითებების შესრულება გვერდითი ეფექტების მინიმუმამდე შესამცირებლად.

• რევმატოიდული ართრიტის სამკურნალო ახალი პრეპარატები

თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით მიღებულია ეგრეთ წოდებული ბიოლოგიური პრეპარატები ანუ ბიოლოგიური პასუხის მოდიფიკატორები. დაავადების მამოდიფიცირებელ ტრადიციულ ფაქტორებთან შედარებით მათ გაცილებით სწრაფი ეფექტი აქვთ და მნიშვნელოვნად აფერხებენ დაავადების პროგრესირებას. სამწუხაროდ, ამ ეფექტური პრეპარატების გამოყენება სიძვირის გამო შეზღუდულია.

• ქირურგიული მკურნალობა

სახსრების დაზიანების ზოგიერთ შემთხვევაში მოძრაობის აღსადგენად შეიძლება დაიგეგმოს ორთოპედიული ოპერაცია, სახსრის პროთეზირება.