ლალი ჩხიკვაძე

ჯანსაღი ძილი, კოგნიტური ვარჯიში, კვებისა და ფიზიკური აქტივობის ბალანსი, ჯანსაღი ემოციები და ქრონიკული დაავადებების პრევენცია დაგეხმარებათ ჯანმრთელობის შენარჩუნებასა და რაც შეიძლება დიდხანს სიცოცხლეში.

უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია ასაკთან დაკავშირებული დაავადებების, როგორიცაა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, სიმსუქნე, დიაბეტი, დემენცია და სახსრების დაავადებები, - პრევენცია. აუცილებელია ქრონიკული დაავადებების განვითარებაზე პასუხისმგებელი ზოგიერთი ინდიკატორის მონიტორინგი:

• არტერიული წნევა,
• ქოლესტერინის დონე,
• გლუკოზის დონე,
• სხეულის მასის ინდექსი.

გარდა ამისა, აუცილებელია მოწევისთვის თავი დაენებება.

სიცოცხლის გახანგრძლივებისთვის აუცილებელია კვებისა და ფიზიკური აქტივობის ბალანსის შენარჩუნება. რეკომენდებულია ყოველდღიურად მინიმუმ 40 წუთის განმავლობაში სირბილი ან სწრაფი სიარული, როგორც ოპტიმალური ფიზიკური აქტივობა.

ზუსტად იმდენი უნდა ჭამოთ, რამდენ კალორიასაც ხარჯავთ. თუ წონაში იკლებთ, იმაზე მეტი კალორია უნდა მიიღოთ, ვიდრე ხარჯავთ. თუ კარგად იკვებებით, მაშინ ბევრი კალორია უნდა დახარჯოთ. ორივე ძალიან მნიშვნელოვანია, ამიტომ ფიზიკური აქტივობა აქტიური დღეგრძელობის გარანტიაცაა.

მეორე მხრივ, მნიშვნელოვანია იზრუნოთ ფსიქო-ემოციურ ჯანმრთელობაზე, შეინარჩუნოთ პოზიტიური დამოკიდებულება და შეინარჩუნოთ ბალანსი სამუშაოსა და დასვენებას შორის. სასარგებლო ემოცია - სასიამოვნო აღელვება - დაგეხმარებათ ემოციური წონასწორობის შენარჩუნებაში. სიცოცხლის გახანგრძლივების კიდევ ერთი ფაქტორი კარგი ძილია - საშუალოდ ექვსიდან რვა საათამდე.

ბრაიტონის უნივერსიტეტის პროფესორი რიჩარდ ფარაგერი მიიჩნევს, რომ ზოგიერთ ადამიანს ძალიან დიდხანს სიცოცხლე გენეტიკური მახასიათებლების გამო შეუძლია. მისი აზრით, დღეგრძელები თითქმის მთელი ცხოვრება ინარჩუნებენ ჯანმრთელობას. მეცნიერმა დასძინა, რომ ხანგრძლივი სიცოცხლის კიდევ ერთი მიზეზი იღბალია. ბოლო პუნქტს დაეთანხმებოდა 112 წლის ჯონ ტინისვუდი, რომელიც მსოფლიოში ყველაზე ხანდაზმულ მამაკაცად იყო აღიარებული. ისიც იღბალსა და ბალანსის წონასწორობის შენარჩუნებას თავისი დღეგრძელობის საიდუმლოდ მიიჩნევდა.

„თუ ძალიან ბევრს სვამთ, ან ძალიან ბევრს ჭამთ, ან ძალიან ბევრს დადიხართ - არსებითად, თუ რამეს ძალიან ბევრს გააკეთებთ, საბოლოოდ ამით დაიტანჯებით“, - განაცხადა ბრიტანელმა.

ჯონ ტინისვუდი აღიარებული იყო მსოფლიოში ყველაზე ხანდაზმული მამაკაცად. ის 112 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

ის ტიტანიკის კატასტროფის წელს დაიბადა.

ყველაზე ხანდაზმული მამაკაცის ტიტული ოფიციალურად ჯონ ალფრედ ტინისვუდს 2024 წლის აპრილში მიენიჭა, 114 წლის ხუან ვისენტე პერეს მორას გარდაცვალების შემდეგ. ახალი რეკორდსმენი გინესის რეკორდების წიგნში შეიყვანეს. აღსანიშნავია, რომ ის ოჯახის წევრების გარემოცვაში გარდაიცვალა.

ჯონ ალფრედ ტინისვუდი დაიბადა 1912 წლის 26 აგვისტოს ლივერპულში, იმავე წელს, როდესაც ტიტანიკი ჩაიძირა. ის თავის მეუღლეს, ბლოდვენს, ცეკვებზე შეხვდა. ისინი 44 წელი იყვნენ დაქორწინებულები. ტინისვუდი თითქმის 40 წლის წინ დაქვრივდა.

ასწლოვან მამაკაცს ჰყავდა ქალიშვილი, სიუზანი, ოთხი შვილიშვილი და სამი შვილთაშვილი.

ეს კაცი მსოფლიოში მეორე მსოფლიო ომის ყველაზე ხანდაზმული ვეტერანი იყო. მან ცხოვრების უმეტესი ნაწილი Shell-სა და BP-ში ბუღალტრად მუშაობაში გაატარა. ჯონ ალფრედ ტინისვუდი პენსიაზე 1972 წელს გავიდა.

კაცი თავის დღეგრძელობას მხოლოდ იღბალს მიაწერდა. ამავდროულად, მან აღნიშნა, რომ ახალგაზრდობაში მის მიერ წარმართულმა აქტიურმა ცხოვრების წესმა ხელი შეუწყო მას ასეთ ხანდაზმულ ასაკამდე ცხოვრებაში.

„ან დიდხანს იცოცხლებ, ან ცოტას და ამის გამო ვერაფერს იზამ. ასაკს ვერ ვგრძნობ, არც ვნერვიულობ. ალბათ, სწორედ ამიტომ მივაღწიე ამას. წარმოდგენა არ მაქვს, რატომ ვცხოვრობ ამდენ ხანს. განსაკუთრებული საიდუმლოებები არ მახსოვს. „როდესაც ახალგაზრდა ვიყავი, საკმაოდ აქტიური ვიყავი და ბევრს დავდიოდი“, - თქვა ერთხელ ასწლოვანმა.

მამაკაცი არ იცავდა რაიმე განსაკუთრებულ დიეტას. პარასკევს მას უყვარდა თევზისა და ჩიფსების მირთმევა. მისი მთავარი რჩევა ჯანმრთელობის შენარჩუნებისთვის ზომიერების დაცვაა. ცოტა ხნის წინ, ის ყოველდღიურ საქმეებს გარე დახმარების გარეშე ასრულებდა. ის თავად მართავდა საკუთარ ფინანსებს და ასევე რადიოში ადევნებდა თვალყურს მსოფლიო ამბებს.