სად და როგორ ვითარდება კანის სოკოვანი დაავადება და როგორია მისი კლინიკური ნიშნები
სოკოვანი ინფექცია საკმაოდ გადამდებია და განსაკუთრებით ხშირად დასნებოვნება ხდება მომატებული ტენიანობის საზოგადოებრივ ადგილებში, როგორიცაა: საუნა, საცურაო აუზები, აბანო, სპორტული დარბაზები და ა.შ. სოკოვანი დაავადებების კლინიკურ ნიშნებზე, ლოკალიზაციასა და პროფილაქტიკის საშუალებებზე გვესაუბრება დერმატოლოგი, ტრიქოლოგი, თამარ დაბრუნდაშვილი.
– ქალბატონო თამარ, რა არის კანის სოკოვანი დაავადება?
– კანის მიკოზები კანის სოკოვანი ინფექციებია, რომელთაც იწვევენ უმარტივესი მცენარეები, მიკროსკოპული სოკოები. მათ შემადგენლობაში არ შედის ქლოროფილი. ინფექციის წყარო შეიძლება გახდეს დასნებოვნებული ადამიანი ან ცხოველი.
– რამ შეიძლება გამოიწვიოს?
– სოკოები ჩვენს ორგანიზმში, კანზე, ლორწოვან გარსებზე ხვდებიან, არსებობენ, მაგრამ ყოველთვის დაავადებას არ იწვევენ. მაგალითად, საფუარა სოკოები თანაარსებობენ ადამიანის ორგანიზმში და მხოლოდ განსაკუთრებულ პირობებში ხდებიან პათოგენურები. დაავადების განვითარებას ხელს უწყობს გარემო ფაქტორებიდან: გადახურება, ოფლიანობა, უჰაერობა. დაავადებებიდან: შაქრიანი დიაბეტი, ანტიბიოტიკოთერაპია, კორტიკოჰორმონების ხანგრძლივი გამოყენება, იმუნიტეტის შელახვა ინფექციისთვის ხელსაყრელ პირობებს ქმნის. კანზე მოხვედრისას სოკო-პარაზიტები მრავლდებიან, ქმნიან კოლონიებს, რაც ვლინდება მზარდი მრგვალი ფორმის, მკვეთრად მოსაზღვრული ანთებითი უბნების სახით, ფრჩხილის ან თმის დაზიანებით.
– სხეულის რომელ ადგილებში გვხვდება, როგორია და რამდენად განსხვავდება სიმპტომები სოკოვანი ინფექციების ლოკალიზაციის მიხედვით?
– ფეხსაცმელში საუკეთესო სასათბურე პირობებია ინფექციისათვის: სითბო, ჩახურება, ოფლი, ცუდი ვენტილაცია. ამიტომაც ხშირია ტერფის მიკოზები, რაც თავიდან შეუმჩნეველია პაციენტისათვის (ეპიდემიოლოგიურად კი საშიში, რადგან თავად ხდებიან ინფექციის გამავრცელებლები), შემდგომ კი მას აწუხებს ქავილი, კანის გაღიზიანება ფეხის თითებშუა, ნახეთქის გაჩენა. ავადობენ უპირატესად ათლეტური აღნაგობის მამაკაცები, ჭარბწონიანები. ხშირია ოჯახური შემთხვევები. თანდათანობით ზიანდება საზარდულის ნაოჭები (ე.წ. ლაჯები, აქ კანი განსაკუთრებით ნაზია), სასქესო ორგანოების მიმდებარე მიდამოები. კანი იცვლის ფერს, ღიზიანდება, ერთვის ქავილისა და დისკომფორტის შეგრძნება. ხშირია ფრჩხილის დაზიანება (განსაკუთრებით ართულებს მდგომარეობას შილაკის მოხმარება, რომელიც ინფექციას დიდ ბიძგს აძლევს). ფრჩხილი შეიმღვრევა, ყვითლდება, სქელდება, ადვილად იფშვნება, ზოგჯერ სცილდება ფრჩხილის საწოლს.
ფართოდაა გავრცელებული ნაირფერი პიტირიაზი. ამ დროს ტანზე ჩნდება ოვალური, მრგვალი ფორმის ლაქები, ხან თეთრი, ხანაც ვარდისფერი ან ყავისფერი, ოდნავ შესამჩნევად აქერცლილი. ზოგჯერ ეს ლაქები ერთიანდებიან და ქმნიან უსწორმასწორო ფორმის ფიგურებს, კეფის მიდამოში კი იწვევენ მომატებულ ქერტლიანობას.
– როგორ დავსვათ დიაგნოზი?
– საეჭვო მდგომარეობის დასაზუსტებლად მივმართავთ ლაბორატორიულ კვლევებს. კეთდება კანის, ფრჩხილის ანაფხეკი, ვიღებთ თმის ფრაგმენტებს და შევისწავლით მიკროსკოპული ან ბაქტერიოლოგიური მეთოდით. აღვნიშნავ, რომ სრულად უმტკივნეულო პროცედურაა. თავის თმიანი მიდამოს მიკოზების დროს, ტრიქომიკოზების დიაგნოზის დასაზუსტებლად, გვეხმარება ვუდის ნათურა. ტრიქომიკოზები ხშირია ბავშვებს შორის, თავის თმიან მიდამოში ჩნდება მკვეთრად შემოფარგლული, მეტ-ნაკლებად ანთებითი, აქერცლილი წრიული უბნები, რასაც ემატება დაზიანებულ უბნებზე თმის „აპარსვა“, კანის რამდენიმე მილიმეტრზე გადაკვეთა.
– რამდენად შესაძლებელია კანის სოკოვანი დაავადებების პროფილაქტიკა?
– მიკოზების თავიდან ასაცილებლად სასურველია გავითვალისწინოთ:
- ჰიგიენა უმნიშვნელოვანესია. დაიბანეთ ფეხის ტერფები ყოველდღიურად, გულმოდგინეთ შეიშრეთ კანი ფეხის თითებშუა მიდამოში.
- ჩაიცვით მხოლოდ ბამბის წინდები და საცვლები და ყოველდღიურად გამოიცვალეთ. ტრუსები არ უნდა იყოს ვიწრო, შემოჭერილი, რომ საზარდულის მიდამოში ნიავდებოდეს;
- ეცადეთ, იხმაროთ ნატურალური ტყავის ფეხსაცმელი. ტყავს აქვს უნარი ფორებით შეისრუტოს წარმოქმნილი ოფლი. ჩაიცვით მხოლოდ სეზონური ფეხსაცმელი, ზაფხულში მიზანშეუწონელია ჩექმის ხმარება. ფეხსაცმელი არ უნდა იყოს ვიწრო და მოჭერილი.
- აუზიდან ამოსვლის შემდეგ, იხმარეთ სოკოს საწინააღმდეგო სპეციალური აეროზოლები, რომლის შეძენა შეიძლება აფთიაქებში.
- ზაფხულში დამატებით გამოიყენეთ ანტიმიკოზური პუდრები ფეხის ტერფისათვის.
- ბანაობის შემდეგ თავდაპირველად ჩაიცვით წინდა და შემდეგ ტრუსები. ამით აირიდებთ ინფექციის ტერფიდან საზარდულში გადატანას.
- ყურადღება მიაქციეთ აბაზანის დასუფთავება-დეზინფექციას, რომ ოჯახში არ გავრცელდეს ინფექცია.
და თუ მაინც შეამჩნიეთ, რომ თავიდან ვერ აირიდეთ კანის სოკოვანი ინფექცია, ნუ დადარდიანდებით, მიმართეთ ექიმს. სწორი დიაგნოსტიკა და მკურნალობა განკურნების საწინდარია. უმეტეს შემთხვევებში შესაძლებელია რეინფექცია, ანუ ხელმეორედ დასნებოვნება, ამიტომ პრევენცია ძალზე მნიშვნელოვანია.