ნანა კალანდაძე

ხშირად საქმე განქორწინებამდე მიდის, თუმცა ბევრს მიაჩნია, რომ ოჯახი ნებისმიერ ფასად უნდა შეინარჩუნო. მაქვს თუ არა უფლება, განქორწინება მოვითხოვო?

განქორწინების უფლება უძველესი დროიდან განსჯის საგანი იყო ყოველი საზოგადოებისთვის. გაყრის უფლება, ე.ი. უფლება, არა მარტო დაქორწინდე, არამედ დაარღვიო კიდეც ეს კავშირი, საზოგადოების დემოკრატიზაციის ერთ-ერთი მაჩვენებელია.

კანონში, განქორწინების, განქორწინებულთა და მათი შვილების მიმართ საზოგადოებრივი აზრის დამოკიდებულებაში ნათლად ჩანს ქვეყნის საზოგადოებრივ-პოლიტიკური წყობა, კულტურა, ეროვნული ტრადიციები და ხალხის სოციალურ-ფსიქოლოგიური თავისებურებები.

განქორწინების აკრძალვა უმთავრესად ქალს აწვებოდა ტვირთად, უფრო მეტად ამძიმებდა მის ისედაც უუფლებო მდგომარეობას, ამიტომ განქორწინება ქორწინებასთან მიმართებით შეიძლება განვიხილოთ როგორც ქალისა და მამაკაცის რეალური თანასწორუფლებიანობის განმტკიცების საშუალება.

გაყრა შეიძლება იქცეს ქორწინების თავისებურ ანტიპოდად, თუ იგი მეუღლეთა ზნეობრივი მოუმწიფებლობის, მოვალეობის, ოჯახისა და შვილების მიმართ პასუხისმგებლობის გრძნობის უქონლობის შედეგია.

განვიხილოთ განქორწინების ყველაზე ხშირი მიზეზები.

ცალკეულ ქვეყნებში განქორწინების სტატისტიკა თავისთავად ბევრს ვერაფერს გვეტყვის, თუ კარგად არ ვიცნობთ ამ ქვეყნების ზნე-ჩვეულებებსა და კანონებს. მაგალითად, იმ ქვეყნებში, სადაც ძლიერია კათოლიკური ეკლესიის გავლენა, რომელიც, როგორც ცნობილია, კრძალავს განქორწინებას, მაჩვენებელი გაცილებით დაბალი იქნება, ვიდრე იქ, სადაც დაბრკოლება ნაკლებია. მაგრამ ეს ციფრები ვერაფერს გვეტყვის ქორწინების ჭეშმარიტი სიმტკიცის შესახებ. იგივე ითქმის გაყრის ყველაზე გავრცელებული მიზეზების სტატისტიკაზეც. ზოგიერთ ქვეყანაში განქორწინება ხდება მხოლოდ “ბრალეულობის პრინციპის” საფუძველზე, ე.ი. სასამართლომ უნდა დაამტკიცოს ერთ-ერთი მეუღლის ბრალეულობა: ღალატი, უარი ცოლქმრული მოვალეობის შესრულებაზე და სხვა.

ჩვენს ქვეყანაში განქორწინების საკითხს მეუღლეთა განცხადების საფუძველზეს სასამართლო წყვეტს. უმეტესად რას აბრალებენ მეუღლეები გაყრას?

• უპირველესად - ხასიათის შეუთავსებლობას, თუმცა ამ სიტყვების მიღმა ხშირად ერთად ცხოვრების უუნარობა იმალება.
• განქორწინების მიზეზებად მოიაზრებენ ასევე სქესობრივ შეუთავსებლობას, ფსიქოლოგიურ კლიმატს, ოჯახურ ურთიერთობებს და სხვა.
• ხშირად ასახელებენ განქორწინების მიზეზად ლოთობას, ნარკოტიკებით გატაცებას. ამ შემთხვევაში განქორწინების ინიციატორები, ჩვეულებრივ, ქალები არიან. მართლაც, ალკოჰოლიზმით დაავადებული ან ნარკოდამოკიდებული ქმარი ოჯახში მუდმივი უსიამოვნებისა და აყალმაყალის წყაროა. აღარაფერს ვამბობთ იმაზე, რომ მისი ეს გატაცება მძიმე დაღს ასვამს ოჯახის მატერიალურ მდგომარეობას.
• განქორწინების ერთ-ერთი მიზეზია ღალატი. მაგრამ რას გულისხმობს დღეს ეს ცნება? ის მრავალნაირად ესმით. არ არსებობს განმარტება, ყველასთვის მისაღები რომ იყოს. მაგრამ, როგორც არ უნდა იყოს, ნუ დავივიწყებთ, რომ ერთ-ერთი მეუღლის ღალატი ხშირად მისდამი მეორის დამოკიდებულებით არის გამოწვეული.

ქალი, რომელსაც გამუდმებით ამცირებენ, აკლია მზრუნველობა, ყურადღება, სითბო და სიახლოვე, ბოლოს და ბოლოს შეიძლება შეხვდეს სხვა მამაკაცს, რომლისთვისაც ის “ერთადერთი” იქნება. ბუნებრივია, იგივე ითქმის მამაკაცზეც. ამიტომ ღალატის მოტივების უკან, როგორც წესი, იმალება ისევ ის ოჯახური ურთიერთობის რღვევა, რაშიც მეტ-ნაკლებად ორივე მეუღლეა დამნაშავე.

• განქორწინების კიდევ ერთი, რეალური და არა განქორწინებულთა მიერ განცხადებული მიზეზია ნაჩქარევი, დაუფიქრებელი ქორწინება. ამავე კატეგორიას შეიძლება მივაკუთვნოთ იძულებითი ქორწინება (მოულოდნელი ფეხმძიმობის გამო), ქორწინება “შურისძიების” მიზნით ან ანგარებით.

სპეციალისტები განქორწინების სხვა მიზეზებსაც ასახელებენ, მაგრამ ისინი შედარებით იშვიათად გვხვდება.

განქორწინება ძლიერ ცვლის ყოფილი ცოლ-ქმრის ცხოვრებას. წარმოიშობა სრულიად ახალი პრობლემების კომპლექსი: ეკონომიკური სირთულეები (განსაკუთრებით ქალებისთვის, რომლებთანაც რჩებიან შვილები), ვითარება გვაიძულებს ჩვევების, გემოვნების, მთელი ცხოვრების სტილის, საერთო მეგობრებსა და ნაცნობებთან ურთიერთობის ხასიათის შეცვლას, იცვლება დამოკიდებულება არა მარტო ყოფილი მეუღლის, არამედ მისი ნათესავების მიმართაც.

ამერიკელ მკვლევართა მონაცემებით, განქორწინებულები სამჯერ ხშირად ხვდებიან ავტოავარიაში; მათ გაცილებით ძლიერი მიდრეკილება აქვთ ალკოჰოლიზმისა და სხვა დაავადებებისადმი, ფსიქოლოგიური პრობლემებისადმი, სიკვდილიანობა და თვითმკვლელობათა რიცხვი მათ შორის გაცილებით მაღალია, ვიდრე ქორწინებაში მყოფთა შორის.

უნდა ითქვას, რომ განქორწინება დრამის მხოლოდ ფინალია, ოჯახური ცხოვრების კრახის იურიდიული გაფორმება. ყველაფერი გაცილებით ადრე იწყება - ემოციური გაუცხოებით, გულგრილობით, უნდობლობით. შემდეგ მეუღლეები იწყებენ განქორწინებაზე ფიქრს, თუმცა ის ერთადერთ და საუკეთესო გამოსავლად არ მიაჩნიათ. შემდეგ პრობლემაზე მსჯელობას იწყებენ, განიხილავენ შესაძლო განქორწინების საკითხს, ზოგჯერ ცალ-ცალკე სახლდებიან - გაუცნობიერებლად ცდილობენ გაიადვილონ ახალ ცხოვრებასთან შეგუება. ასე რომ, იურიდიული განქორწინება ხანგრძლივი პროცესის დასასრულია. განქორწინება, იძულებითი იქნება თუ ნებაყოფლობითი, მძიმე ტრავმაა. ის ლაკმუსის ქაღალდივით ამჟღავნებს პიროვნების ყველა იმ მხარეს, რომელიც ყოველდღიური იდილიის ფონზე შესაძლოა არც კი გამოვლენილიყო. შეძლეს თუ ვერა მეუღლეებმა, ამ რთული სიტუაციისთვის უმცირესი დანაკარგით დაეღწიათ თავი, როგორ აეწყო მათი ურთიერთობა გაყრის შემდეგ, როგორ გაიყვეს ქონება - ყოველივე ეს მათი პიროვნული მოწიფულობისა და კულტურის მაჩვენებელია.

მშობლების გაყრა ნამდვილი ტრაგედიაა შვილებისთვის. სტრესი ხშირად ფსიქოლოგიურ დარღვევებში გადაიზრდება. ამიტომ მშობლები ყოველნაირად უნდა ეცადონ, თავიდან ააცილონ ბავშვებს სულიერი ტრავმა, რაც შეიძლება ნაკლები ტკივილი მიაყენონ მათ. არაკეთილსასურველი ოჯახური ურთიერთობების მიზეზი სხვადასხვა რამაა, მაგრამ მრავალი უსიამოვნების თავიდან აცილება მოხერხდება, თუ მეუღლეები ოჯახის შენარჩუნებისა და განმტკიცებისკენ მიისწრაფვიან.

ოჯახში შეიძლება მოხდეს შეხლა-შემოხლა, დავა, ჩხუბიც კი; მთავარია, საქმე ერთმანეთის გულისტკენამდე, შეურაცხყოფამდე და დამცირებამდე არ მივიდეს. თუ ცოლ-ქმარს ოჯახის შენარჩუნება სურს, არ უნდა მიმართონ ერთმანეთს უხეში, საწყენი, შეურაცხმყოფელი სიტყვებით, გაგებით მოეკიდონ ერთმანეთის ნაკლოვანებებს, გააანალიზონ არა მარტო მეუღლის, არამედ საკუთარი მინუსებიც. ოღონდ ეს დროულად უნდა მოხდეს და არა ისე, როგორც ჩვენს ერთ-ერთ მკითხველს დაემართა, რომელიც გაყრიდან რამდენიმე წლის შემდეგ გვწერს: “როდესაც ცოლი შევირთე, ვიცოდი, რომ ოჯახი სერიოზული რამაა, მაგრამ რეალურად მზად არ ვიყავი ოჯახური ცხოვრებისთვის, არ მესმოდა, რა სირთულეები იყო მოსალოდნელი და როგორ დამეძლია ისინი. მეგონა, თუ რამით შემზღუდავდნენ, თავისუფლად შემეძლო ოჯახის მიტოვება. მაგრამ ისე გამოვიდა, რომ “თავისუფლების” დაბრუნების სანაცვლოდ სიყვარულიც დავკარგე, ოჯახიც და შვილებიც”. ასეთი თავისუფლება საშინელია და საზარელი.