პროლაქტინი: მნიშვნელოვანი ჰორმონი ქალისა და მამაკაცის ორგანიზმში
მიუხედავად იმისა, რომ პროლაქტინი უმეტესად ასოცირდება ქალებში რძის წარმოქმნასთან (ლაქტაციასთან) ორსულობისა და მშობიარობის შემდეგ, ის მნიშვნელოვან როლს ასრულებს როგორც ქალის, ისე მამაკაცის ორგანიზმში სხვადასხვა ფიზიოლოგიურ პროცესში.
პროლაქტინის ფუნქციები ორგანიზმში:
- ლაქტაცია: პროლაქტინის მთავარი ფუნქციაა სარძევე ჯირკვლების განვითარების სტიმულირება ორსულობის დროს და რძის წარმოქმნის ხელშეწყობა მშობიარობის შემდეგ.
- რეპროდუქციული ფუნქცია: პროლაქტინი მონაწილეობს საკვერცხეების ფუნქციონირების რეგულაციაში ქალებში და სპერმატოგენეზში მამაკაცებში. თუმცა, მისი მაღალი დონე შესაძლოა ამ ფუნქციების დათრგუნვას იწვევდეს.
- იმუნური სისტემა: ზოგიერთი კვლევა მიუთითებს პროლაქტინის მონაწილეობაზე იმუნური პასუხის რეგულაციაში.
- ქცევა: პროლაქტინს გარკვეული გავლენა აქვს ქცევაზე, მათ შორის დედობრივ ინსტინქტებზე.
პროლაქტინის მომატების მიზეზები (ჰიპერპროლაქტინემია):
პროლაქტინის დონის მომატება, ანუ ჰიპერპროლაქტინემია, შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვადასხვა ფაქტორით:
- ფიზიოლოგიური მიზეზები: ორსულობა, ძუძუთი კვება, ინტენსიური ფიზიკური დატვირთვა, სტრესი, ძილის ნაკლებობა და ზოგიერთი საკვების მიღება (მაგალითად, პარკოსნები) შეიძლება დროებით ზრდიდეს პროლაქტინის დონეს.
- მედიკამენტები: ზოგიერთმა მედიკამენტმა, როგორიცაა ანტიფსიქოტიკები, ანტიდეპრესანტები, არტერიული წნევის დამწევები და კუჭის მჟავიანობის დამწევები, შეიძლება გამოიწვიოს პროლაქტინის დონის მატება.
- ჰიპოფიზის ადენომა (პროლაქტინომა): ეს არის ჰიპოფიზის კეთილთვისებიანი სიმსივნე, რომელიც ჭარბად გამოიმუშავებს პროლაქტინს. პროლაქტინომა ჰიპერპროლაქტინემიის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მიზეზია.
- ჰიპოთირეოზი (ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციის დაქვეითება): ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონების ნაკლებობამ შეიძლება გამოიწვიოს პროლაქტინის დონის მატება.
- სხვა სამედიცინო მდგომარეობები: ზოგიერთმა დაავადებამ, როგორიცაა თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა, პოლიკისტოზური საკვერცხეების სინდრომი (PCOS) და გულმკერდის კედლის დაზიანება, შეიძლება გამოიწვიოს პროლაქტინის მომატება.
- იდიოპათიური ჰიპერპროლაქტინემია: ზოგჯერ პროლაქტინის მომატების კონკრეტული მიზეზის დადგენა ვერ ხერხდება.
როდის ტარდება პროლაქტინის კვლევა?
პროლაქტინის დონის განსაზღვრა რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:
- ქალებში:
- მენსტრუალური ციკლის დარღვევა (არარეგულარული ან არარსებობა).
- გალაქტორეა (რძის გამონადენი ძუძუს თავიდან, რომელიც არ არის დაკავშირებული ორსულობასთან ან ძუძუთი კვებასთან).
- უშვილობა.
- სარძევე ჯირკვლების ტკივილი ან დისკომფორტი.
- მამაკაცებში:
- ლიბიდოს დაქვეითება.
- ერექციული დისფუნქცია.
- გინეკომასტია (მკერდის ქსოვილის გადიდება).
- უშვილობა.
- ორივე სქესში:
- ჰიპოფიზის სიმსივნის სიმპტომები (მაგალითად, თავის ტკივილი, მხედველობის დარღვევა).
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
კვლევისთვის საჭიროა ვენური სისხლის ანალიზი. სასურველია ანალიზის ჩატარება დილით, უზმოზე, ფიზიკური და ემოციური დატვირთვის გარეშე.
რა უნდა იცოდეს მან, ვისაც მაღალი აქვს პროლაქტინი?
თუ ანალიზის შედეგად დადგინდა პროლაქტინის მაღალი დონე, მნიშვნელოვანია მიმართოთ ექიმს (ენდოკრინოლოგს) შემდგომი დიაგნოსტიკისა და მკურნალობისთვის. ექიმი შეეცდება დაადგინოს ჰიპერპროლაქტინემიის გამომწვევი მიზეზი, რაც შეიძლება მოიცავდეს დამატებით გამოკვლევებს, როგორიცაა ჰიპოფიზის მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRI) და სხვა ჰორმონების დონის განსაზღვრა.
პროლაქტინის მაღალი დონე ხშირად იწვევს შეშფოთებას, მაგრამ მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ უმეტეს შემთხვევაში მისი მკურნალობა შესაძლებელია. არ არის რეკომენდებული თვითმკურნალობა.
მკურნალობა სხვადასხვა შემთხვევებში:
მკურნალობის სტრატეგია დამოკიდებულია ჰიპერპროლაქტინემიის გამომწვევ მიზეზზე:
- ფიზიოლოგიური მიზეზები: როგორც წესი, სპეციფიკური მკურნალობა საჭირო არ არის. პროლაქტინის დონე თავისთავად რეგულირდება გამომწვევი ფაქტორის აღმოფხვრის შემდეგ.
- მედიკამენტებით გამოწვეული ჰიპერპროლაქტინემია: ექიმმა შესაძლოა შეცვალოს ან შეწყვიტოს ის მედიკამენტი, რომელიც იწვევს პროლაქტინის მატებას, თუ ეს შესაძლებელია.
- პროლაქტინომა: მკურნალობის ძირითადი მეთოდია მედიკამენტური თერაპია დოფამინის აგონისტებით (მაგალითად, ბრომოკრიპტინი, კაბერგოლინი). ეს პრეპარატები ამცირებენ პროლაქტინის გამომუშავებას და ხელს უწყობენ სიმსივნის ზომის შემცირებას. ქირურგიული ჩარევა ან სხივური თერაპია იშვიათად გამოიყენება, ძირითადად მაშინ, როდესაც მედიკამენტური მკურნალობა არაეფექტურია ან არსებობს მხედველობის ნერვზე ზეწოლის რისკი.
- ჰიპოთირეოზი: პროლაქტინის დონე ნორმალიზდება ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონებით ჩანაცვლებითი თერაპიის შემდეგ.
- სხვა სამედიცინო მდგომარეობები: მკურნალობა მიმართულია ძირითადი დაავადების მართვაზე.
- იდიოპათიური ჰიპერპროლაქტინემია: ზოგჯერ საჭიროა მხოლოდ დაკვირვება და პროლაქტინის დონის რეგულარული მონიტორინგი. თუ სიმპტომები გამოხატულია, შესაძლოა დაინიშნოს დოფამინის აგონისტები.
მნიშვნელოვანია რეგულარულად მიმართოთ ექიმს და დაიცვათ მისი რეკომენდაციები მკურნალობის პროცესში. დროული დიაგნოსტიკა და სწორად შერჩეული მკურნალობა ხელს უწყობს პროლაქტინის დონის ნორმალიზებას და მასთან დაკავშირებული სიმპტომების შემსუბუქებას.
