რა არის მეტაბოლური სინდრომი, როგორ უნდა მართოთ ის და რას უნდა მოიცავდეს რაციონი
ცერებროვასკულური დაავადებების რისკს და გულისხმობს რამდენიმე დაავადების ერთობლივად არსებობას. მისი განვითარების რისკი მატულობს ასაკთან ერთად.
გამოვლინება
დიაგნოზის დასასმელად საჭიროა სიმსუქნესთან (განსაკუთრებით, აბდომინალურ სიმსუქნესთან) ერთად ვლინდებოდეს: ინსულინორეზისტენტობა ან პრედიაბეტი, ან შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2, დისლიპიდემია, არტერიული ჰიპერტენზია. ხშირად, ყველა ეს მდგომარეობა ერთად გვხვდება.
პრევენციის გზები
მდგომარეობის საფუძველს წარმოადგენს ჭარბი წონა, განსაკუთრებით აბდომინალური სიმსუქნე (სიმსუქნე, რომლის დროსაც ცხიმის დაგროვება ხდება უპირატესად მუცელზე და იზრდება მისი გარშემოწერილობა). ჭარბი წონა და სიმსუქნე ხშირად იწვევს არტერიული ჰიპერტენზიის, დისლიპიდემიის, გლუკოზისადმი ტოლერანტობის დარღვევას და ინსულინორეზისტენტობის ჩამოყალიბებას. ამ მდგომარეობის მიზეზი გენეტიკური წინასწარგანწყობაცაა. მეტაბოლური სინდრომის ჩამოყალიბებაშიც სწორედ ეს ორი ფაქტორი მონაწილეობს.
პრევენციის გზა, პირველ რიგში, ცხოვრების წესის მოწესრიგებაა. უმთავრესია ჯანსაღი და სწორი კვება. დიეტა სწორ, დაბალანსებულ და ჯერად კვებას გულისხმობს.
იმ შემთხვევაში, თუ მდგომარეობის გენეტიკური ისტორია არსებობს, საჭიროა, დროულად მიმართოთ ექიმს, ჩაიტაროთ კვლევები, აკონტროლოთ არტერიული წნევა, ლიპიდური ცვლა, განსაკუთრებით ტრიგლიცერიდები და მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები, გლიკემიის მაჩვენებლები და საჭიროების შემთხვევაში, დაიწყოთ მედიკამენტური მკურნალობის კურსი.
ვინაიდან, ჭარბი წონა და სიმსუქნე ზრდის სინდრომის ჩამოყალიბების რისკს, ამიტომ უნდა ებრძოლოთ ჭარბ წონას.
მეტაბოლური სინდრომის მართვა და რეკომენდაციები
დიაგნოზის დასმის შემდეგ, საჭიროა სწორი კვება, ფიზიკური აქტიურობა და მედიკამენტური თერაპია, რათა სხეულის მასა შემცირდეს 5-10 %-ით. ცნობილია, რომ სწორედ ეს გზა აქვეითებს ინსულინორეზისტენტობას და ამცირებს მეტაბოლური სინდრომის გართულებების (კარდიოვასკულური, ცერებროვასკულური, დიაბეტი) ჩამოყალიბების სიხშირეს.
სწორი კვება ფიზიკური აქტივობის გარეშე ნაკლებად ეფექტურია, ამიტომ რეკომენდებულია 30 წუთიანი სიარული(ყოველდღიურად), ან კვირაში 150 წუთი აერობიკა.
სწორი კვება გულისხმობს ნახშირწყლების შემცირებას დღის რაციონში. 50%-ით შემცირებული ნახშირწყლები, ადვილად ათვისებადი ნახშირწყლების ჩანაცვლება რთული ნახშირწყლებით, უჯრედისით მდიდარი საკვები, ცილების მიღება, ნაკლები წითელი ხორცი და მეტი თევზი, ეფექტურია მეტაბოლური სინდრომის და ჭარბი წონის მართვაში.
საკვები, რომლის მიღებაც უნდა შეიზღუდოს:
- რაფინირებული ნახშირწყლები - გვხვდება ისეთ საკვებში, როგორიცაა: თეთრი ფქვილი, შაქრიანი პროდუქტები და სასმელები, რომლებიც ნაკლებ საკვებ ნივთიერებებს შეიცავს.
- ნაჯერი ცხიმები
- შემწვარი ხორცი
- სწრაფი კვების პოდუქტები
ჯანსაღი დაბალანსებული დიეტა უნდა შეიცავდეს:
- ბოსტნეულს - განსაკუთრებით არასახამებლიან ბოსტნეულს, როგორიცაა: სალათის ფურცელი, ბროკოლი და წიწაკა. როდესაც ირჩევთ სახამებლიან ბოსტნეულს, აირჩიეთ ის, ბოჭკოს მაღალი შემცველობით, როგორიცაა: ლობიო, ოსპი;
- Მთელ მარცვლეულს - საკვები, როგორიცაა: მთლიანი ხორბლის პური, ქერი და შვრია, დაგეხმარებათ თავიდან აიცილოთ წონის მომატება და შეამციროთ ტიპი 2 დიაბეტის რისკი;
- ომეგა - 3 ცხიმოვან მჟავებს - მათ შეუძლიათ გაზარდონ ,,კარგი ქოლესტერინის" დონე. გვხვდება თხილში, მატცვლეულში და ცხიმიან თევზში(ორაგული და სკუმბრია);
- Ხილს
ხმელთაშუა ზღვის დიეტა, რომელიც მოიცავს ხილს, ბოსტნეულს, ზღვის პროდუქტებს და ზეითუნის ზეთს, დაკავშირებულია წონის დაკლებასთან და გულის შეტევის, ინსულტის და ტიპი 2 დიაბეტის დაბალ რისკთან.
მეტაბოლური სინდრომის გართულებების თავიდან აცილება
იმისათვის, რომ თავიდან აირიდოთ შემდეგი გართულებები: მიოკარდიუმის ინფარქტი, თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის დარღვევა, შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2, საჭიროა დაიცვათ ცხოვრების ჯანსაღი წესი, ჩვევად აქციოთ სწორი კვება და ფიზიკური აქტივობა. გენეტიკური წინასწარგანწყობისა და რისკ - ფაქტორების არსებობის შემთხვევაში, რეგულარულად მიმართოთ ენდოკრინოლოგს და ჩაიტაროთ საჭირო კვლევები.