თინათინ გოცაძე

ბევრი მძიმე და სახიფათო დაავადება სწორედ სისხლძარღვთა პათოლოგიებიდან ან მათი ასაკობრივი ცვლილებებიდან იღებს სათავეს. ადამიანის ორგანიზმის სისხლძარღვოვანი სისტემა შედგება კაპილარების, არტერიებისა და ვენებისაგან. როგორ განვამტკიცოთ სისხლძარღვები, როგორ შევუნარჩუნოთ მათ ჯანმრთელობა და ახალგაზრდობა? პასუხი მარტივია – რაციონალური კვებით, ფიზიკური აქტივობითა და ჯანსაღი ცხოვრებით!

ფიზიკური აქტივობა

სისხლძარღვთა, განსაკუთრებით კაპილართა კედლის განმტკიცებისათვის, უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია რეგულარული ფიზიკური დატვირთვა. რაც უფრო დიდი ხნის განმავლობაში ინარჩუნებს ადამიანი ფიზიკურ აქტივობას, მით უფრო მოწესრიგებული აქვს მას კაპილარული სისხლის მიმოქცევა. ვარჯიში და ზოგადად ფიზიკური აქტივობა რეგულარული და ზომიერი (თანაბარი) უნდა იყოს. გაცილებით ნაკლებ ეფექტს იძლევა დიდი ინტერვალებით (იშვიათად) ინტენსიური დატვირთვით ვარჯიში. მასტიმულირებელ ფაქტორებს შორის აღსანიშნავია როგორც სხვადასხვა ვარჯიშის შესრულება (დილის გამამხნევებელი, დღის განმავლობაში გამააქტიურებელი და სხვა), ასევე ცურვა, სირბილი, თხილამურებითა და ციგურებით სრიალი (ზამთარში).

ცურვის დროს (თუნდაც აუზში, მდინარესა თუ ტბაში ბანაობისას) გრილი წყლის არცთუ მაღალი ტემპერატურის გამო სისხლძარღვები რამდენადმე ვიწროვდება, აქტიური ცურვითი მოძრაობების გამო კი ფართოვდება. ამგვარად, სისხლძარღვები ერთგვარ ვარჯიშს განიცდის, წვრთნის რეჟიმშია, დაძაბვა და მოდუნება მათი კედლის განმტკიცებას, ელასტიკურობის მატებას განაპირობებს. რაც ასე მნიშვნელოვანია სისხლძარღვთა ჯანმრთელობისათვის. გარდა ამისა ცურვის დროს რიტმულ და თანაბარ ფიზიკურ დატვირთვას განიცდის გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ყველა ნაწილი, სისხლის მიმოქცევა აქტიურდება შინაგან ორგანოებში. სისხლძარღვთა კედლის განმტკიცებისათვის მეტად სასარგებლოა თხილამურებითა და ციგურებით სრიალი.

დადებით გავლენას ახდენს მასაჟი, რადგანაც ნებისმიერი ტიპის მასაჟის დროს ხდება სისხლის ნაკადის გაძლიერებული მოდენა კანისაკენ. ორგანიზმის ჯანმრთელობისა და სხეულის სილამაზისათვის რეკომენდებულია რეგულარული მასაჟი, დაწყებული ხერხემლის არიდან, დამთავრებული შუბლის, სახისა და ღაბაბის არით.

კონტრასტული შხაპი – სისხლძარღვთა ტრენაჟორი

სისხლძარღვთა გაკაჟებაში დიდ როლს თამაშობს კონტრასტული შხაპი. შხაპს, საზოგადოდ, სისხლძარღვთა ტრენაჟორს უწოდებენ. არსებობს სხვადასხვა სახის შხაპი: შარკოს, შოტლანდიური, წვიმისებრი, მტვრისებრი, ცირკულარული, აღმავალი და შხაპ-მასაჟი. სისხლძარღვთა წვრთნა-ვარჯიშისათვის რეკომენდებულია კონტრასტული შხაპი. ის ცხელი და ცივი წყლის თანმიმდევრულ მონაცვლეობას გულისხმობს. ეს ერთი შეხედვით უსიამოვნო პროცედურა ორგანიზმისათვის მეტად სასარგებლოა. მის მოყვარულებს გაციება და ხშირი ავადმყოფობა არ ემუქრებათ. კონტრასტული შხაპის ზემოქმედების მექანიზმი არცთუ მარტივია. ცივი წყალი სისხლძარღვებს ავიწროებს, ცხელი – აფართოებს. ამგვარი აქტივობის წყალობით კი მათი კედელი ელასტიკური და მდგრადი ხდება.

სისხლძარღვთა ასეთი ტიპის გაკაჟება სასარგებლოა ჰიპერტონული დაავადების საწყის სტადიაზე, მაგრამ მკაცრად უკუნაჩვენებია გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებების, მწვავე თომბოფლებიტის, სისხლისა და ონკოლოგიური პათოლოგიების დროს. კონტრასტული შხაპის მიღება არასასურველია მენსტრუაციის დროსაც – შესაძლოა სისხლდენა გააძლიეროს. ზოგადად კი, კონტრასტული შხაპი, გარდა იმისა, რომ პროფილაქტიკის უნიკალური საშუალებაა, ძლიერ სამკურნალო ეფექტს ავლენს სხვადასხვა დაავადების დროს. განსაკუთრებით რგებს ნევროზისა და ვეგეტოსისხლძარღვოვანი დისტონიის მქონეთ. კონტრასტული შხაპი კოსმეტიკური თვალსაზრისითაც სასარგებლოა. ის ააქტივებს ნივთიერებათა ცვლას და ამ გზით ხელს უწყობს წონის კლებას, ელასტიკურობასა და სიმკვრივეს ანიჭებს კანს.

როგორ მოვიქცეთ მაქსიმალური ეფექტის მისაღებად

თბილი და ცივი წყლის ტემპერატურული სხვაობა თავდაპირველად უმნიშვნელო უნდა იყოს. ცივი წყლის ტემპერატურა პირველი პროცედურის დროს 28 გრადუსს უნდა უტოლდებოდეს, თბილისა კი – 38-ს. თბილი წყლის ზემოქმედება წუთ-ნახევარი უნდა გაგრძელდეს, ცივისა – 0,5 წუთი. თბილი წყლის ტემპერატურა თანდათანობით უნდა გაზარდოთ, ცივისა კი შეამციროთ. მესამე-მეოთხე პროცედურისთვის სასურველია ტემპერატურის მაჩვენებელი 40 0ჩ და 20 0ჩ-ს შეესაბამებოდეს. ეს ყველაზე ოპტიმალური კონტრასტია. კონტრასტული შხაპი სულ 10-12 წუთს უნდა გაგრძელდეს: 3 წუთს – თბილი წყლის ზემოქმედება, 1 წუთს – ცივისა და ასე 3-4-ჯერ. ამ ფორმულით პროცედურები ჯანმრთელმა ადამიანმა ზამთარ-ზაფხულ შეიძლება ჩაიტაროს, ხანდაზმულმა და დასუსტებულმა პირებმა კი ერთთვიანი კურსის შემდეგ 3-4 თვე უნდა შეისვენონ.

კონტრასტული შხაპი მისი მატონიზებელი და მასტიმულირებელი ეფექტის გამო უმჯობესია დილით (ან დღის პირველ ნახევარში) მიიღოთ. ამასთან, პროცედურა ცივი წყლით უნდა დასრულდეს. თუ შხაპის მიღება დღის მეორე ნახევარში მოგიხდათ, პროცედურა ცხელი წყლით დაასრულეთ. გახსოვდეთ, წყალი სიცოცხლეა!

კვება სისხლძარღვებისათვის

სისხლძარღვთა კედლის განმტკიცებისა და მათი ჯანმრთელობისათვის მეტად მნიშვნელოვანია ვიტამინები:

• E ვიტამინი – დიდი რაოდენობითაა ასკილის ნაყოფში, ოხრახუშში, ისპანახსა და ბარდაში, პომიდორსა და არარაფინირებულ ზეთში.
• A ვიტამინით – გაჯერებულია კვერცხის გული, ყველი, ხაჭო, ნაღები, კარაქი, რძე, თევზის ქონი.
• P ვიტამინით – მდიდარია ასკილის ნაყოფი, ჟოლო, ყურძენი, პომიდორი, კომბოსტო, სალათის ფურცლები, წიწაკა, წიწიბურა, შავი მოცხარი, ციტრუსები.
• C ვიტამინი – უხვადაა კომბოსტოში, კარტოფილში, კამაში, სალათის ფურცლებში, ოხრახუშსა და მწვანე ხახვში, წითელ წიწაკაში, ქაცვსა და მოცვში. შავ მოცხარში, ასკილსა და შინდში.

A და E ვიტამინები ხელს უშლის ინფექციის შეჭრა-გავრცელებას, P და C ვიტამინები კი ელასტიკურსა და მდგრადს ხდის სისხლძარღვთა კედელს.

გულ-სისხლძარღვთა სისტემის განმტკიცებისათვის თურმე მეტად სასარგებლოა ყოველდღიურად გარკვეული (ზომიერი) რაოდენობით შოკოლადის (განსაკუთრებით მწარეს) მიღება. მიირთვით რაც შეიძლება მეტი ვაშლი, ქლიავი, ალუბალი, უცხიმო ხაჭო და ყველი. აგრეთვე ქატო, შვრია და წიწიბურა. რეგულარულად სვით 1-პროცენტიანი რძე. უარი თქვით შემწვარ და შებოლილ პროდუქტებზე, თამბაქოს მოწევასა და სხვა მავნე ჩვევებზე. მინიმუმამდე დაიყვანეთ ცხიმიანი საკვების მიღება. უპირატესობა მიანიჭეთ თევზსა და ბოჭკოს შემცველ პროდუქტებს.

დასვენება და ემოციური ფონი

როგორც არ უნდა გაგიკვირდეთ, თევზაობა და ზოგადად ზღვის, ტბის ან მდინარის ნაპირზე ჯდომა მეტად სასარგებლოა გულ-სისხლძარღვთა სისტემისათვის. ამიტომაც ზაფხულში დასასვენებლად აუცილებლად მიაშურეთ სანაპიროს, ზამთარში კი საცურაოდ – აუზს.

ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი კი გულისა და სისხლძარღვებისათვის დადებითი ემოციებია – სიხარულის, ბედნიერებისა და აღმაფრენის შეგრძნება. თუ გსურთ დიდხანს არ მიაკითხოთ კარდიოლოგს, გამოიყურებოდეთ მხნედ და ახალგაზრდულად, იყოთ ჯანმრთელი, ისწავლეთ სტრესების თავიდან აცილება, სწორად დასვენება და კვება!