ლალი ჩხიკვაძე

• Bluetooth და Wi-Fi გადაეცემა ელექტრომაგნიტური ტალღების გამოყენებით 2,4 გჰც დიაპაზონში, რომელსაც მიკროტალღები ეწოდება.
• ელექტრომაგნიტური გამოსხივების პოტენციური საშიშროება დამოკიდებულია მის სიხშირესა და სიძლიერეზე.
• კვლევა აჩვენებს, რომ ძალიან ძლიერმა მიკროტალღურმა გამოსხივებამ შეიძლება გამოიწვიოს უჯრედების დაზიანება და მცირე ხარისხით კიბო ცხოველებში. თუმცა, ამ კვლევების შედეგები არ შეიძლება გავრცელდეს რეალურ ადამიანურ სცენარებზე, რადგან Bluetooth და Wi-Fi სიგნალები გაცილებით დაბალია.
• ამჟამად არ არსებობს მტკიცებულება ჯანმრთელობისთვის მავნე ზემოქმედების შესახებ (მაგ. კიბო) იმ ადამიანებზე, რომლებიც იყენებენ Bluetooth-ს, Wi-Fi-ს ან მობილურ ტელეფონებს.

სმარტფონები ყველგანაა. ფაქტობრივად, ზოგიერთი შეფასებით ვარაუდობენ, რომ მსოფლიოს მოსახლეობის 81%-მდე შეიძლება იყენებდეს მათ. თუმცა, ამ მსოფლიო ურთიერთკავშირის შედეგები დროთა განმავლობაში ჯერ კიდევ შესწავლის საგანია და ერთმა კითხვამ უკვე გამოიწვია საკამათო დებატები: უსაფრთხოა თუ არა გამოსაყენებლად სმარტფონები? ან უფრო კონკრეტულად, არის თუ არა მავნე ელექტრომაგნიტური გამოსხივება, რომელიც უკავშირდება სმარტფონის გამოყენებას, როგორიცაა Wi-Fi და Bluetooth?

ტექნიკური მოწყობილობები, როგორიცაა სმარტფონები, იყენებენ რამდენიმე სხვადასხვა ტექნოლოგიას ერთმანეთთან და ინტერნეტთან უსადენო კომუნიკაციისთვის. ყველაზე გავრცელებული, გარდა ფიჭური ქსელებისა, როგორიცაა 4G და 5G, არის Wi-Fi და Bluetooth. ორივე იყენებს ელექტრომაგნიტურ გამოსხივებას მიკროტალღურ დიაპაზონში (დაახლოებით 2.4 გჰც) მონაცემთა გაცვლისთვის.

ზოგადად, ელექტრომაგნიტურ გამოსხივებას შეიძლება ჰქონდეს მრავალი ფორმა; რადიოტალღებიდან სინათლემდე, რენტგენიდან გამა სხივებამდე. იმის გასაგებად, თუ რამდენად საშიშია ელექტრომაგნიტური გამოსხივება, მნიშვნელოვანია განასხვაოთ მისი სიხშირე და სიძლიერე. სიხშირე ტალღის ენერგიის პროპორციულია. ამიტომ, დაბალი სიხშირის გამოსხივება, როგორიცაა – რადიოტალღები და მიკროტალღები, ნაკლებად საშიშია, ვიდრე მაღალი სიხშირის გამოსხივება, როგორიცაა რენტგენი. რადიაციის სიძლიერე გვიჩვენებს, რამდენი ტალღა გამოიყოფა ერთდროულად და, შესაბამისად, რამდენად სავარაუდოა ზიანი. ამრიგად, ელექტრომაგნიტური გამოსხივების პოტენციური საფრთხე დამოკიდებულია როგორც მის სიხშირეზე, ასევე სიძლიერეზე.

Bluetooth და Wi-Fi სიგნალები მოქმედებენ ისეთ სიხშირეებზე, რომლებიც უსაფრთხოდ ითვლება, რადგან ისინი უფრო დაბალია, ვიდრე სხვა უვნებელი გამოსხივება, როგორიცაა სინათლე. თუმცა, ისევე როგორც ძლიერი სინათლის წყაროებიდან შეიძლება მიიღოთ მზის დამწვრობა, მაგალითად, შუადღის მზისგან, ძლიერმა მიკროტალღურმა გამოსხივებამაც შეიძლება გამოიწვიოს უჯრედებისა და ორგანიზმების დაზიანება; ყოველივე ამის შემდეგ, ჩვენ შეგვიძლია მოვამზადოთ საკვები მიკროტალღურ ღუმელებში უკიდურესად ძლიერი მიკროტალღურ გამოსხივებასა და ჯანმრთელობის გამოყენებით. ამდენად, ჩნდება კითხვა: მუშაობს თუ არა Bluetooth და Wi-Fi ადამიანისთვის საჭირო უსაფრთხოებით?

ბოლო ოცი წლის განმავლობაში ამ საკითხის შესასწავლად მრავალი სხვადასხვა სამეცნიერო კვლევა ჩატარდა. მათი შედეგების სწორად ინტერპრეტაციისთვის, აუცილებელია, გამოვყოთ კვლევების სხვადასხვა მიზნები. ზოგიერთი კვლევა ცდილობდა ეჩვენებინა, რომ მიკროტალღურ გამოსხივებას, პრინციპში, შეუძლია ზიანი მიაყენოს უჯრედებსა და ორგანიზმებს და, შესაბამისად, გამოიყენება რადიაციის დონე, რომელიც მნიშვნელოვნად აღემატება კომერციული პროდუქტების ლეგალურ ლიმიტებს, ხშირად შერწყმულია ძალიან ხანგრძლივ ექსპოზიციასთან. ასე რომ, მართლაც აღმოჩნდა, რომ მიკროტალღურმა გამოსხივებამ შეიძლება გამოიწვიოს უჯრედების დაზიანება და კიბო თაგვებს შორის. თუმცა, როგორც ადრე განვიხილეთ, ასეთი შედეგების გამოყენება არ შეიძლება უსადენო საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების უსაფრთხოების შესაფასებლად. ამისათვის მეცნიერები ან ატარებენ დაბალი რადიაციის ექსპერიმენტებს ცხოველებზე, ან ფართომასშტაბიან ეპიდემიოლოგიურ კვლევებს ადამიანებზე. დღემდე, არც ერთ კვლევას არ შეუძლია აჩვენოს მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი კომერციულად გამოყენებულ გამოსხივებასა და ჯანმრთელობის მავნე ზემოქმედებას შორის, როგორიცაა კიბო.

მიუხედავად იმისა, რომ ეს ნამდვილად გამორიცხავს მაღალ რისკებს, ბევრი მკვლევარი აღნიშნავს, რომ უფრო რთულია დაბალი რისკის გამორიცხვა, რადგან ეპიდემიოლოგიური კვლევები ნაკლებად მგრძნობიარეა უფრო დახვეწილი ეფექტების მიმართ მათი დიზაინის გამო. ამიტომ, ამ თემაზე კვლევა გრძელდება და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ, 2011 წელს, ზოგიერთი ელექტრომაგნიტური გამოსხივების კლასიფიკაცია ამგვარად მოახდინა – „შესაძლო კანცეროგენი ადამიანისთვის“.

ეს შეიძლება მკვეთრად ჩანდეს ჯანმრთელობის რისკების დაბალი ალბათობის გათვალისწინებით, მაგრამ შეიძლება გონივრული იყოს ამ ეტაპზე სიფრთხილის დაცვა, რადგან მსოფლიოს მოსახლეობის სამ მეოთხედზე მეტი ფლობს სმარტფონებს.

მავნეა თუ არა მიკროტალღური ღუმელები ჯანმრთელობისთვის?

მიკროტალღური გამოსხივების ტალღის სიგრძე უსაფრთხო სპექტრშია – ისევე, როგორც მობილური კომუნიკაციების შემთხვევაში. რენტგენი და სოლარიუმი გაცილებით საშიშად ითვლება.

მიკროტალღური ღუმელის შემთხვევაში იგულისხმება ადამიანისათვის უსაფრთხო რადიაცია. რას ნიშნავს? ყველა გამოსხივება იყოფა ორ ტიპად. პირველი, მაიონებელი, საშიშია, რადგან მას აქვს მაღალი დესტრუქციული ენერგია. ამ შემთხვევაში ვგულისხმობთ რადიაციას, რომელიც წარმოიქმნება რადიოაქტიური დაშლის შედეგად. როდესაც მიკროტალღური მაგნიტრონი მუშაობს, ბირთვული რეაქციები არ ხდება. იქმნება დაბალი ენერგიის გამოსხივება, ანუ არაიონიზებული.

გარდა ამისა, ასეთი აღჭურვილობის კორპუსი დაცულია და ტალღები არ გადიან გარეთ, ოთახში და არ შეუძლიათ ზემოქმედება ადამიანზე. მეცნიერებმა დაამტკიცეს, რომ მიკროტალღოვან ღუმელში მომზადებული საკვების საშიშროება მითია. პირიქით, ბევრი ექსპერტი აღნიშნავს, რომ მომზადების ეს მეთოდი კიდევ უფრო სასარგებლოა.

ამერიკის სურსათისა და წამლების ადმინისტრაცია (FDA), რომელიც აკონტროლებს საკვებისა და წამლების ხარისხს, კონკრეტულად აღნიშნავს მიკროტალღური გამოსხივების უსაფრთხოებას და ამბობს, რომ ის არ ცვლის პროდუქტის სტრუქტურას და არ აზიანებს უჯრედებს.

საინტერესოა, რომ მიკროტალღურ ღუმელში საჭმლის მომზადება კიდევ უფრო მეტ ვიტამინსა და ანტიოქსიდანტს ინახავს, ვიდრე მოხარშვა ან შეწვა.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ თავისი აზრი მიკროტალღურ ღუმელებზე ჯერ კიდევ 2008 წელს გამოთქვა. ორგანიზაციის სპეციალისტებმა გამოაქვეყნეს ანგარიში, რომელშიც დაადასტურეს, რომ მიკროტალღური ღუმელების გამოყენება და იქ გაცხელებული საკვები ადამიანისთვის საზიანო არ არის.

მიკროტალღები არ კლავს საკვებში არსებულ სასარგებლო ნივთიერებებს, რაც დაადასტურეს ჯანმო-ს ექსპერტებმა. მიკროტალღური ღუმელი უზრუნველყოფს საკვების სწრაფგათბობას გარედანაც და შიგნიდანაც. გათბობის მაღალი სიჩქარის გამო, ბევრ სასარგებლო ნივთიერებას უბრალოდ არ აქვს დაშლის დრო და შენარჩუნებულია ბუნებრივი სახით.

შემადგენლობაში რჩება ბუნებრივი ვიტამინები და მიკროელემენტები, რომლებიც ხანგრძლივი გაცხელებისას ნადგურდება.

არსებობს მოსაზრება, რომ კარდიოსტიმულატორის მქონე ადამიანებმა არ უნდა გამოიყენონ მიკროტალღური ღუმელი. მართლაც, ის უნდა იყოს დაცული ელექტრომაგნიტური ჩარევისგან, რათა პარამეტრები არ აირიოს. ბრიტანეთის გულის ინსტიტუტისა და British Heart Foundation ექსპერტები ამტკიცებენ, რომ საზიანო არ არის, თუ ადამიანი ჩართული აპარატიდან 15 სანტიმეტრის მანძილზე იქნება. უფრო მეტიც, მაღალი სიხშირის ტალღები არ სცილდება კორპუსს და მუდმივად რჩება საკნის შიგნით საკვების მომზადების დროს.

საკვები სწორად უნდა გაცხელდეს. პლასტმასის კონტეინერში ამის გაკეთება სახიფათოა, თუ კონტეინერი მიკროტალღურ ღუმელში გამოსაყენებლად ეტიკეტირებული არ არის. ფაქტია, რომ ბევრი პლასტმასის კონტეინერი, რომლებშიც მზა ან შეფუთული საკვები იყიდება, გასათბობად არ არის განკუთვნილი. რისი გამოყენებაც შესაძლებელია მიკროტალღურ ღუმელში, შესაბამისად, უნდა იყოს მარკირებული.