მარიკა დვალი

ღამის კოშმარები შეიძლება 2 წლის ასაკიდან დაიწყოს, თუმცა არ არის გამორიცხული უფრო გვიანი დებიუტიც - 2-დან 7 წლამდე პერიოდში. თუმცა ამ ასაკში უფრო ტიპობრივია ღამის შიში ან სომნამბულიზმი. ყველა ეს გამოვლინება, განურჩევლად მათი ხშირი გამეორებისა, არ არის საშიში და მშობლებში პანიკას არ უნდა იწვევდეს. ბავშვი, რომელსაც ღამით კოშმარები არ ესიზმრება ან ცუდი სიზმრის გამო არ ატირდება, უიშვიათესი გამონაკლისია და არა ნორმა. ხშირად პატარები დილით ვერც კი იხსენებენ, რა მოხდა ღამით. ზოგჯერ პატარები ძილში ლაპარაკობენ ან რაღაც გაუგებარ ბგერებს წარმოთქვამენ, წამოჯდებიან საწოლში ან უეცრად წამოხტებიან ხოლმე, მაგრამ ამ დროს სულაც არ იღვიძებენ.

საკმარისია პატარას მივუახლოვდეთ, მას თავზე ხელი გადავუსვათ, წყნარად დაველაპარაკოთ, რათა ციცქნა არსება მალე დაწყნარდეს და მშვიდი ძილი განაგრძოს. არის შემთხვევები, როცა პატარებს დილით ახსოვთ ღამით განცდილი შიში და ნანახი სიზმარი, მაგრამ, რასაკვირველია, ეს ყველაფერი დღისით აღარ არის ისეთი საშიში. ზოგიერთი სპეციალისტი თვლის, რომ კოშმარის ან ღამის შიშის შემდეგ დილით არ იქნება ურიგო, პატარას დაველაპარაკოთ განცდილის შესახებ, ვკითხოთ, რამ შეაშინა ღამით. შესაძლოა ასეთი საუბარი დაგეხმაროთ ბავშვის დამშვიდებასა და კოშმარების მიზეზების აღმოჩენაში.

ღამის შიში საკმაოდ დრამატულად ვლინდება და როცა ის ხშირია, არ იქნება ურიგო, თუ ექიმსაც აღვუწერთ მათ სურათს. ღამის შიშის შეტევამ შეიძლება მშობლები ძალიან შეაშინოს, რადგანაც სურათი რაღაცით შეიძლება გულყრასაც კი მოგვაგონებდეს. მართლაც, ბავშვი ყვირის, ტირის, ხელ-ფეხს იქნევს, ვერ თავისუფლდება შიშისაგან თუ ჰალუცინაციისაგან. ყველაფერი, რასაც პატარა გაღვიძებიდან რამდენიმე წამის განმავლობაში შეამჩნევს, დამშვიდების ნაცვლად შეიძლება შიშის გაძლიერების მიზეზი იყოს. მართლაც, ის ხედავს ჩრდილს ფარდაზე, საკიდს, კარადას და ასე შემდეგ. ამ დროს ბავშვი დედას ჩაეხუტება, მაგრამ მამა ან უფროსი ძმა შეიძლება შიშის გაძლიერების მიზეზი გახდეს.

ბავშვი ოფლიანია, ხშირად სუნთქავს, გული გამალებით სცემს. ეს ყველაფერი რეალურად 3 თუ 4 წუთის განმავლობაში გრძელდება, შემდეგ კი პატარა ივიწყებს განცდილის შესახებ, ოთახის გარემო და ადამიანები მას უკვე ამშვიდებს და მშვიდი ძილიც გრძელდება, კოშმარის შეტევა დასრულებულია. თუმცა, აღწერილი სურათი შეიძლება კვლავ გამოვლინდეს, მონაცვლეობდეს მშვიდი და მშფოთვარე ღამეები, გამოღვიძებები ძილის დროს, როცა პატარას აუხსნელი შიში და მოუსვენრობა ეუფლება, მას ჰგონია, რომ ოთახში რაღაც ძალიან საშიში ხდება და სულაც არ იცის, სად არის თავად.

ღამის შიშები უფრო მეტ ყურადღებას იმსახურებს. ოდესღაც ექიმები იმასაც კი ფიქრობდნენ, რომ ღამის შიშები ეპილეფსიის შეტევების წინამორბედი ან მათი გამოვლინებაა, მაგრამ უკვე კარგა ხანია ცნობილია, რომ ეს არ არის მართალი, უბრალოდ პატარას შიშის მწვავე შეტევა აქვს. იმ შემთხვევაში, როცა შეტევები მეორდება და ისინი ძალიან ძლიერია, არ წყდება 6-7 წლის შემდეგაც და აუხსნელი შიშის შეტევების ეპიზოდები დღისითაც აღინიშნება, აუცილებელია ვიზიტი სპეციალისტთან. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, როცა ბავშვი იცვლება, იკეტება საკუთარ თავში, მოუსვენარია. ასეთ შემთხვევებში შეიძლება საჭირო გახდეს შფოთვის საწინააღმდეგო მედიკამენტებიც, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია შევეცადოთ ფსიქოლოგების დახმარებით დავადგინოთ შიშის მიზეზი, ვესაუბროთ პატარას, გავიგოთ, რა იწვევს მისი ფსიქიკის ტრავმირებას ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ვიპოვოთ ბავშვის დახმარების გზები.

რატომ ტირიან პატარები საღამოობით

ცნობილია, რომ ჩვილი ბავშვების დიდი ნაწილი მთელი დღის განმავლობაში წყნარად ყოფნის შემდეგ სადღაც საღამოს ექვსი საათისათვის ან ცოტათი გვიან ჭირვეულობას იწყებს. ეს დაახლოებით 3 კვირის ასაკისათვის იწყება და 3 თვემდე გრძელდება. ზოგიერთი პატარა სულაც არ ტირის დიდი ხნის განმავლობაში, ტირილი არც ძალიან ხმამაღალია და არც განსაკუთრებით ძლიერი. ასეთ შემთხვევაში დედას პატარა ხელში აჰყავს, არწევს მას და 10-15 წუთში ყველაფერი წყნარდება. თუმცა არიან პატარებიც, რომელთაც ნამდვილი ტირილის "შეტევა" ეწყებათ. მათი დაწყნარება შეუძლებელია ნახევარი საათის თუ მეტი დროის განმავლობაში.

თავდაპირველად ის ფაქტი, რომ პატარა, რომელიც ჩვეულებრივ წყნარი და მხიარულია მთელი დღის განმავლობაში, ზოგჯერ ჭირვეულობს, სულაც არ იწვევს მღელვარებას. ეს სავსებით ნორმალურად მიგვაჩნია, რადგანაც კარგად ვიცით - შეუძლებელია ბავშვი ისე გაიზარდოს, რომ არ იტიროს. თუმცა, როცა დროთა განმავლობაში ტირილი მუდმივ ხასიათს იღებს, ჩვენც მოსვენებას ვკარგავთ. სავარაუდოა, რომ დღის გარკვეულ მონაკვეთში ყველა ბავშვი ტირის და იშვიათია პატარა, რომელიც ამ წესიდან გადახრას წარმოადგენს. მაინც რა არის ტირილის მიზეზი? შესაძლოა ის დაკავშირებულია უკონტროლო მზარდ შიშთან, რაც სიბნელის დადგომასთან ერთად მოდის. რასაკვირველია, ეს არ არის ზუსტი ახსნა და ისღა დაგვრჩენია, იმედი ვიქონიოთ, რომ ადრე თუ გვიან ვინმე ახსნის პატარას უცნაური ჭირვეულობის ზუსტ ბიოლოგიურ მიზეზს, გაარკვევს, თუ რა განაპირობებს იმ მექანიზმის ამუშავებს, რაც პატარას ხმამაღალი ტირილის მიზეზია.

უხშირესად ასეთი ტირილი იმ ფაქტს მიეწერება, რომ პატარას საღამოობით მუცელი სტკივა. რიგ შემთხევებში მართლაც ასეა, მაგრამ მართლაც გაუგებარია, რატომ სტკივა მუცელი პატარას მაინცდამაინც საღამოობით, როცა დღის განმავლობაში ის თავს სავსებით კარგად გრძნობს. თუ პატარა, რომელიც ჩვეულებრივ წყნარი და მხიარულია, საღამოობით რეგულარულად და ხანგრძლივად ტირის, ნუ ინერვიულებთ ამის გამო. როცა პატარას ტანსაცმელს შეამოწმებთ და დარწმუნდებით, რომ ის არ არის სველი, ბავშვს არ აწუხებს ჰაერი, რომელიც ვერ ამოიტყორცნა, არც პამპერსია ძალიან მჭიდროდ შეკრული და პატარაც მშიერი არ არის, აიყვანეთ ბავშვი ხელში, მოეფერეთ მას, არწიეთ, მიეცით წყალი. ნუ ინაღვლებთ, 3-4 თვის ასაკისათვის საღამოობით ტირილის ჩვევა აუცილებლად გაქრება.