თინათინ ქორიძე

.

რა გავლენას ახდენს შერეული კვება ლაქტაციაზე? ხომ არ გამოიწვევს იგი რძის შემცირებას და ხომ არ გახდება იძულებული დედა, ბავშვი მთლიანად ხელოვნურ კვებაზე გადაიყვანოს? ამ საკითხებზე პედიატრი მანანა ანდღულაძე გვესაუბრება.

• ქალბატონო მანანა, რას ნიშნავს შერეული კვება?

- შერეული ეწოდება ისეთ კვებას, როცა ბავშვი დაბადებიდანვე ან პირველივე თვეებიდან დედის რძესთან ერთად სხვა საკვებსაც იღებს. შერეულ კვებაზე იმ შემთხვევაში ვლაპარაკობთ, როდესაც დამატებითი საკვების წილი მთელი რაციონის 1/5-ს აღემატება.

შერეული კვების ეფექტურობა ბევრად არის დამოკიდებული ბავშვის დღიურ რაციონში დედის რძისა და ხელოვნური საკვების რაოდენობრივ ურთიერთშეფარდებაზე. თუ შერეულ კვებაზე მყოფი ჩვილის დღიურ რაციონში დედის რძის შემცველობა 2/3-3/4-ს შეადგენს, კვება ბუნებრივს უახლოვდება, ხოლო თუ მისი წილი 1/3 ან ამაზე ნაკლებია, მაშინ კვება ხელოვნურისკენ იხრება და ნაკლებეფექტურია.

შერეულ კვებაზე ბავშვის ნაადრევი გადაყვანა რეკომენდებული არ არის. ასე მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში შეგიძლიათ მოიქცეთ. შერეულ კვებაზე ნაადრევი გადაყვანა ხდება დედის რძის ნაკლებობის ან არასრულფასოვნების დროს, ასევე მაშინ, როცა დედის ავადმყოფობის გამო ბავშვთან მისი ხშირი კონტაქტი სასურველი არ არის, ანდა ქალი სამსახურებრივ თუ სხვა სახის საქმიანობას ეწევა და იძულებულია, დღის განმავლობაში დიდი ხნით მოშორდეს შვილს.

• კიდევ რა შემთხვევაში შეიძლება ბავშვის შერეულ კვებაზე გადაყვანა?

- იშვიათად შესაძლოა შერეულ კვებაზე გადაყვანის მიზეზი იყოს ბავშვის პათოლოგიური მდგომარეობა, მაგალითად, მძიმე ფორმის ექსუდაციური დიათეზი (ატოპიური დერმატიტი), ჰემოლიზური ან რკინადეფიციტური ანემია, ერითროდერმია და სხვა. მაგრამ ყველა ეს მიზეზი დროებითია და როგორც კი მოიხსნება, უნდა ვეცადოთ, კვლავ ბუნებრივ კვებას დავუბრუნდეთ. ბავშვის შერეულ კვებაზე გადაყვანის ყველაზე გავრცელებულ მიზეზად ჰიპოგალაქტია - დედის რძის ნაკლებობა მიიჩნევა. ჰიპოგალაქტიის დიაგნოზის დასასმელად და ბავშვის შერეულ კვებაზე გადასაყვანად დედის ვარაუდი - `საკმარისი რძე არ მაქვს და ბავშვი მშიერი რჩება~ - საკმარისი არ არის, ქალი შესაძლოა ცდებოდეს. არსებობს პარამეტრები, რომელთა მიხედვითაც ჰიპოგალაქტიას ვადგენთ. მაგალითად, ბავშვის საკონტროლო აწონა, რის შემდეგაც დაისმის ბავშვის შერეულ კვებაზე გადაყვანის საკითხი.

• როგორია ჰიპოგალაქტიის ნიშნები?

- ჰიპოგალაქტიის ადრეული სიმპტომებია ბავშვის მოუსვენრობა და ჭირვეულობა. პატარა ძუძუს წოვის შემდეგაც კი შფოთავს და ტირის, უმცირდება შარდისა და განავლის რაოდენობა და გამოყოფის სიხშირე, კანი უშრება და უნაოჭდება, შეფერხებულია წონის მატებაც. როცა ამ სიმპტომებს შევამჩნევთ, ბავშვი უნდა ავწონოთ და გამოვთვალოთ წონის დეფიციტი. ამის შემდეგ აუცილებელია რამდენიმე საკონტროლო აწონა - დღეში რამდენჯერმე უნდა შევამოწმოთ ჩვილის წონა ძუძუს წოვების წინ და შემდეგ. ამ გზით შევიტყობთ, საშუალოდ რამდენ რძეს იღებს დღის განმავლობაში პაწია და გამოვიანგარიშებთ, რამდენი დააკლდა მას, მერე კი ვადგენთ, რა ოდენობით უნდა მიიღოს ხელოვნური ნარევი.

• თუ გაირკვა, რომ ბავშვს რძე არ ჰყოფნის, როგორ უნდა მოიქცეს დედა?

- თუ ბავშვი დღეში ერთხელ წოვს ძუძუს და რძის რაოდენობა მისაღები ულუფის 1/3-ს მაინც უტოლდება, მაშინ ძუძუს წოვის შემდეგ უნდა მივცეთ ადაპტირებული ნარევი. ამავე დროს, უნდა გვახსოვდეს, რომ რა მცირეც არ უნდა იყოს რძის ულუფა, მისი შენარჩუნება მაინც აუცილებელია, თანაც რაც შეიძლება მეტხანს.

შერეულ კვებაზე მყოფი ბავშვი 3,5-4 თვემდე ძირითადად ქალის რძითა და ადაპტირებული ნარევით უნდა ვკვებოთ, მერე კი დამატებით მივცეთ ბოსტნეულის პიურე ან 5%-იანი ფაფა, 2 კვირის შემდეგ - 10%-იანი ფაფა.

5 თვიდან ბოსტნეულის პიურეს უნდა დაემატოს ქათმის ნახევარი ღვიძლი, 6 თვიდან კი - ხორცის ბულიონზე მომზადებული სუპი და თეთრი პურის ორცხობილა.

7 თვიდან რაციონს ემატება დღეში 30 გრამი ხორცის ფარში. 9-10 თვის პატარას უკვე ხორცის გუფთას ვაძლევთ, 1 წლისას კი - ორთქლზე მოზადებულ კატლეტს.

შერეულ კვებაზე მყოფ ბავშვს ხილის წვენი ისეთივე წესით უნდა მივცეთ, როგორითაც ბუნებრივ კვებაზე მყოფს, იმ განსხვავებით, რომ შერეული კვებისას ხილის წვენის მიცემას 3 კვირიდან ვიწყებთ.

1,5-2 თვიდან კი საჭიროა A და D ვიტამინების პროფილაქტიკური დოზა. რაციონის შედგენისას უნდა გავითვალისწინოთ ბავშვის წონა და საერთო მდგომარეობა.

საკვების მოცულობა თვეში ერთხელ მაინც უნდა გამოვთვალოთ, რაშიც პირადი პედიატრი დაგვეხმარება. შერეულ კვებაზე მყოფმა ბავშვმა სხეულის მასის ყოველ კილოგრამზე უნდა მიიღოს 10%-ით მეტი კალორია, ვიდრე ბუნებრივ კვებაზე მყოფმა. შერეული კვების დროს სასურველია, კვებათა შორის ინტერვალი ბუნებრივთან შედარებით 30 წუთით გაიზარდოს, რადგან ხელოვნური ადაპტირებული ნარევის მონელება მეტ დროს მოითხოვს, ვიდრე დედის რძისა. პატარას ერთფეროვანი საკვები რომ არ მობეზრდეს, ეცადეთ, მენიუ შეძლებისდაგვარად გაამრავალფეროვნოთ.

• გთავაზობთ რამდენიმე რეცეპტს:

• • კარტოფილის კატლეტი

საჭროა:

1. 200გ კარტოფილი;
2. 5გ მანანის ბურღული ან დაფქული ჰერკულესი;
3. 1 კვერცხის გული;
4. 20გ კარაქი;
5. 3მლ მარილის ხსნარი;
6. ხორბლის ფქვილი ან დაფხვნილი ორცხობილა.

კარტოფილი მოხარშეთ, ჩაჭყლიტეთ ჩანგლით, დაამატეთ მანანის ბურღული ან ჰერკულესი, კვერცხის გული, მარილის ხსნარი და ხის კოვზით ამოურიეთ, პატარა გუნდებად მოამრგვალეთ და გადაიღეთ ფქვილმოყრილ დაფაზე. მიეცით კატლეტის ფორმა, ამოავლეთ ორცხობილას ან ფქვილის ნარევში და შეწვით კარაქში. ასეთივე წესით შეგიძლიათ მოამზადოთ სტაფილოს კატლეტი, თუ პატარას ალერგია არ აქვს ამ ბოსტნეულზე. კარტოფილის კატლეტი ბავშვს 10-11 თვიდან შეგიძლიათ მისცეთ.

• • ქათმის პუდინგი

საჭიროა:

1. 100 გ ქათმის ფილე;
2. 20 გ კარაქი;
3. 50 გ რძე;
4. 1 კვერცხი;
5. 3 მლ მარილის ხსნარი.

კარგად გარეცხილი ქათმის ფილე და წინასწარ რძეში დამბალი ფუნთუშა გაატარეთ ხორცსაკეპ მანქანაში. დაამატეთ მარილის ხსნარი და დარჩენილი რძე, კვერცხის გული კარგად ათქვიფეთ, აურიეთ ერთმანეთში. თუ ფუნთუშას სიტკბო აკლია, შეგიძლიათ დაამატოთ შაქრის ფხვნილი. მიღებული მასა მოათავსეთ კარაქწასმულ ტაფაში, დააფარეთ ცხიმწასმული პერგამენტი, ტაფა ჩადგით წყლიან ქვაბში (წყალი ტაფას შუამდე უნდა სწვდებოდეს), ქვაბს დაახურეთ სახურავი და 45 წუთის განმავლობაში ხარშეთ პუდინგი საშუალო ცეცხლზე. თუ ღუმელში შედგამთ, წინასწარ გააცხელეთ 150 გრადუსზე და ხარშეთ 20-25 წუთი. თუ პატარას კიჭები უკვე ამოსული აქვს, შეგიძლიათ პუდინგი პატარა ნაჭრებად დაჭრილი მისცეთ. თუ ბავშვი ალერგიულია, ყოველი ახალი კერძი ფრთხილად, მცირე ულუფებით გაასინჯეთ. შეაჩვიეთ თქვენი პატარა მრავალფეროვან საკვებს.