ნინო ჩარგეიშვილი

.

• აუტიზმის წამლის კლინიკური გამოცდა სახიფათოა

Associated Press-ის ცნობით, ამერიკის ფსიქიკური ჯანმრთელობის ნაციონალურმა ინსტიტუტმა (NIMH) უარი თქვა აუტიზმის მკურნალობის ალტერნატიული მეთოდის - ხელატებით თერაპიის - კლინიკურ გამოცდაზე. გადაწყვეტილების შეცვლა მათ ბავშვების უსაფრთხოების გამო შიშმა აიძულა.ხელატებით თერაპიის ეფექტიანობის დასადგენად დაგეგმილი იყო 4-დან 10 წლამდე ასაკის აუტიზმით დაავადებულ 120 ბავშვზე დაკვირვება. მათ ნახევარს უნდა მიეღო ხელატური ნაერთი დიმერკაპტოიანტარის მჟავა (DMSA), ნახევარს კი - პლაცებო. ამ გამოკვლევით უნდა მომხდარიყო ხელატებით თერაპიის პირველი მეცნიერული შემოწმება. მისი ჩატარების ნებართვა მიმდინარე წლის ივლისში გასცა სურსათისა და მედიკამენტების ხარისხის კონტროლის სააგენტომ. როგორც FDA-ს განცხადებაშია ნათქვამი, ხელატებითა და პლაცებოთი ნამკურნალევი ბავშვების ჯანმრთელობის მდგომარეობას შორის განსხვავების არარსებობას შეეძლო საბოლოოდ გაექარწყლებინა მითი ხელატების სასწაულებრივი უნარის შესახებ.

აუტიზმის დროს ხელატური თერაპიის ეფექტურობის რწმენა ეფუძნება ჰიპოთეზას, რომლის მიხედვითაც აუტიზმს იწვევს ვერცხლისწყალი, რომელიც ბავშვის ორგანიზმში შეიძლება ვაქცინაციის შედეგად მოხვდეს. ეს კონცეფცია მეცნიერულად არ დამტკიცებულა. მიუხედავად ამისა, მას აქტიურად უჭერს მხარს იმ საზოგადოებრივ ორგანიზაციათა მთელი წყება, რომლებშიც გაერთიანებულნი არიან აუტიზმით დაავადებული ბავშვების მშობლები.

სააგენტო ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ვერცხლისწყლის საფუძველზე შექმნილი კონსერვანტები 2001 წლიდან აღარ გამოიყენება ვაქცინებში (გამონაკლისია გრიპის რამდენიმე ვაქცინა).

ხელატები ქიმიური ნაერთების განსაკუთრებული ჯგუფია, რომელთაც შეუძლიათ, დაუკავშირდნენ მძიმე ლითონებს, კერძოდ, ვერცხლისწყალსა და ტყვიას, და ორგანიზმიდან გამოიტანონ. 2007 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ხელატებით ნამკურნალევ მღრღნელებს თავის ტვინის მყარი დაზიანებები უვითარდებოდათ. სწორედ ამიტომ თქვეს უარი ბავშვებში ხელატური თერაპიის კლინიკური გამოცდის ჩატარებაზე.

• ნაყინსა და იოგურტში შარდკენჭოვანი დაავადების გამომწვევი აღმოაჩინეს

ქიმიკატი მელამინი, რომელმაც ჩინელ ახალშობილებში შარდკენჭოვანი დაავადების რამდენიმე შემთხვევა გამოიწვია, ჰონკონგში, კომპანია Yili Industrial Group Co-ს მიერ წარმოებულ ნაყინსა და იოგურტშიც აღმოაჩინეს. ადგილობრივმა ხელისუფლებამ განკარგულება გასცა, გაყიდვიდან ამოიღონ ამ კომპანიის მიერ წარმოებული ყოველგვარი რძის პროდუქტი.

მანამდე Yili Industrial Group Co შემჩნეულ იქნა მელამინის შემცველი ბავშვთა საკვების წარმოებაში, რომლის რეალიზებაც უმთავრესად ჩინეთის ბაზარზე ხდებოდა.

ჩინეთის ჯანდაცვის სამინისტროს განცხადების თანახმად, ტოქსიკური საკვები პროდუქტების მიღების შედეგად 4 ბავშვი დაიღუპა.

პროვინცია ხებეიაში, რომელიც ჩინეთის რძის ინდუსტრიის ერთ-ერთ ცენტრს წარმოადგენს, დააკავეს უხარისხო რძის პროდუქტების წარმოებაში ეჭვმიტანილი 18 კაცი, მათ შორის - ფერმერები, რომლებიც რძეს მელამინს უმატებდნენ და ქიმიური საწარმოს თანამშრომლები, რომლებიც ფერმერებს ამ ნივთიერებით ამარაგებდნენ.

მასშტაბური შემოწმების შედეგად მელამინის გამოყენებაში გამოაშკარავებულ იქნა რძის შემცვლელების დამამზადებელი სამი ცნობილი საწარმო: Sanlu Group, Yili Industrial Group co და Mengniu Dairy co.

• სიმსუქნეს ხამანწკებით მკურნალობენ

ბრაზილიის სამხრეთ შტატში, სანტა-კატარინაში, მოსწავლეთა ხამანწკებით კვება განიზრახეს. ვარაუდობენ, რომ ეს დაბალკალორიული პროდუქტი ბავშვებში სიმსუქნის მატებას შეაჩერებს.

თავდაპირველად ექსპერიმენტში მონაწილეობას მიიღებს სანტა-კატარინას სახელმწიფო სკოლების 800 მოსწავლე. ხამანწკებს ბავშვებს საუზმეზე მიართმევენ. თუ ექსპერიმენტის მონაწილეთა 85%-მა მიიღო ახალი კერძი, მაშინ ხამანწკებს ყველა სკოლის მენიუში შეიტანენ, ხოლო შტატის ხელისუფლება 800 კგ ამ დელიკატესს შეისყიდის.

• აშშ-სა და დიდ ბრიტანეთში პაციენტთა "სიკვდილის შემდგომ ცხოვრებას" შეისწავლიან

აშშ-სა და დიდი ბრიტანეთის ათეულობით სამედიცინო ცენტრი მიიღებს მონაწილეობას ხანგრძლივ კვლევით პროექტში იმის დასამტკიცებლად, რომ "სიკვდილის შემდეგ ცხოვრება" არსებობს. ორგანიზატორებს განზრახული აქვთ, კვლევაში ჩააბან 1,5 ათასი პაციენტი, რომელთაც გულის გაჩერება აქვთ გადატანილი.

კვლევას საფუძვლად დაედო კლინიკურსიკვდილგამოვლილთა მონათხრობი იმის შესახებ, რომ მათ ცნობიერება მას შემდეგაც კი არ დაუკარგავთ, რაც ორგანიზმის ყველა სასიცოცხლო ფუნქცია მოიშალა, რომ ხედავდნენ შავ დერეფანს, რომლის ბოლოში თვალისმომჭრელი შუქი ანათებდა ან ზემოდან დაჰყურებდნენ საკუთარ სხეულს და თვალს ადევნებდნენ ექიმების მოქმედებას.

ამ მონათხრობის ჭეშმარიტების შესამოწმებლად დაგეგმილია, საავადმყოფოების რეანიმაციულ განყოფილებებში დამონტაჟდეს თაროები გამოსახულებებით, რომელთა დანახვაც მხოლოდ პალატის ჭერიდან იქნება შესაძლებელი. მაშასადამე, ამ სურათების დათვალიერებას ადამიანი მხოლოდ "სხეულის დატოვებისა" და ჭერზე "აფრენის" შემთხვევაში შეძლებს. ამგვარად გაირკვევა, სიმართლეა სიკვდილის შემდგომი "მოგზაურობა" თუ გამონაგონი ან ავადმყოფის ცრუ მოგონებების შედეგი.

პროექტის ორგანიზატორის სემ პარნიას აზრით, თუ კლინიკური სიკვდილიდან თავდაღწეული რამდენიმე ავადმყოფი მაინც შეძლებს ჩვეულებრივი პაციენტების თვალისთვის დაფარული სურათების დანახვას, გონის სხეულის გარეშე არსებობის ჰიპოთეზა შეიძლება მეცნიერულად დადასტურებულად ჩაითვალოს.

• ანტიდეპრესანტები სპერმის ხარისხზე მოქმედებს

ჟურნალი New Scientist გვაცნობებს, რომ დეპრესიის ფართოდ გავრცელებული წამლების მიღებამ შეიძლება დააზიანოს სპერმატოზოიდების გენეტიკური სტრუქტურა და უარყოფითად იმოქმედოს სპერმის ხარისხზე. ასეთ დასკვნამდე მივიდნენ ნიუ-იორკის კორნელის სამედიცინო ცენტრის მეცნიერები მცირემასშტაბიანი კვლევის შედეგების საფუძველზე.

მეცნიერთა ჯგუფმა პეტერ შლეგელის ხელმძღვანელობით შეისწავლა ანტიდეპრესანტ პატოქსეტინის (პაქსილი, სეროქსატი) ეფექტი 35 ჯანმრთელი მამაკაცის ორგანიზმზე. გაირკვა, რომ ანტიდეპრესანტი სპერმის მოცულობასა და მოძრაობაზე არ მოქმედებდა, მაგრამ მისი მიღების შემდეგ იზრდებოდა სპერმატოზოიდების გენეტიკური დაზიანების ალბათობა. თუ თავდაპირველად მონაწილეთა სპერმატოზოიდების თოთხმეტამდე პროცენტს ჰქონდა ფრაგმენტირებული დნმ, ანტიდეპრესანტის მიღების შემდეგ ეს მაჩვენებელი 30-მდე გაიზარდა.

სპერმატოზოიდების დნმ-ს ფრაგმენტაცია შედარებით ახალაღმოჩენილი მოვლენაა. ამჟამად მას, როგორც მამაკაცების უშვილობის მიზეზს, ინტენსიურად შეისწავლიან. ახლახან გამოიკვლიეს წყვილები, რომელთაც ექსტრაკორპორალური განაყოფიერება ჰქონდათ ჩატარებული. გამოკვლევამ აჩვენა, რომ სპერმატოზოიდების დნმ-ს ფრაგმენტაციის მატებასთან ერთად მცირდებოდა ემბრიონის სიცოცხლისუნარიანობა.

უშვილობის პრობლემაზე მომუშავე სპეციალისტები თვლიან, რომ 30%-ზე მეტ სპერმატოზოიდში დნმ-ს დაზიანება მნიშვნელოვანი სამედიცინო პრობლემაა.

მეცნიერთა თქმით, საბოლოო დასკვნის გამოსატანად უფრო მასშტაბური და ხანგრძლივი კვლევაა საჭირო, მანამდე კი მამაკაცებმა, განურჩევლად იმისა, აპირებენ თუ არა შვილების ყოლას, ანტიდეპრესანტების მიღება ექიმის კონსულტაციის გარეშე არ უნდა შეწყვიტონ - ეს გაზრდის სუიციდის ალბათობას.

• რატომ სცივათ მარტოხელებს

კანადელმა მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ მას, ვისაც მარტოობის განცდა ტანჯავს, გარემოს ტემპერატურა რეალურზე დაბალი ეჩვენება.

ტემპერატურის აღქმაზე მარტოობის განცდის გავლენის შესაფასებლად ტორონტოს უნივერსიტეტში ორი ექსპერიმენტი ჩატარდა. პირველში მონაწილეობა მიიღო 65-მა სტუდენტმა. ისინი ორ ჯგუფად გაყვეს. ერთ-ერთის წვრებს სთხოვეს, გაეხსენებინათ მარტოობასთან ან გაუცხოებასთან დაკავშირებული ცხოვრებისეული ეპიზოდები, ხოლო მეორის წევრებს - ისეთი ეპიზოდები, რომლებიც ხალხმრავლობას უკავშირდებოდა. ამის შემდეგ ორივე ჯგუფს სთხოვეს, შეეფასებინათ გარემოს ტემპერატურა. აღმოჩნდა, რომ პირველი ჯგუფის წევრებს უფრო მეტად სციოდათ.

---

მეორე ექსპერიმენტში 52-მა სტუდენტმა მიიღო მონაწილეობა. მათ შესთავაზეს ჯგუფური კომპიუტერული თამაში ბურთებით. თამაში დაპროგრამებული იყო იმგვარად, რომ ზოგიერთი მონაწილე სხვებზე იშვიათად იღებდა "პასებს". "ტაიმის" დასრულების შემდეგ სტუდენტებს შესთავაზეს ყავა, ცივი სასმელები, კრეკერი, ვაშლი და ცხელი წვნიანი. "არაპოპულარული" მოთამაშეების უმრავლესობამ ცხელი ყავა და წვნიანი აირჩია.

მეცნიერთა აზრით, კვლევის შედეგები იძლევა საშუალებას, ვივარაუდოთ, რომ სითბო და ცხელი საკვები ამცირებს გაუცხოებისა და მარტოობის განცდას. თუ ეს ვარაუდი გამართლდა, შესაძლოა შემუშავდეს ერთგვარი "სითბური თერაპია", რომელიც ისევე დაეხმარება სოციალურად დეზადაპტირებულ ადამიანს, როგორც სინათლით თერაპია ეხმარება ფსიქიკურად დაავადებულებს სეზონური აშლილობის დროს.

• ჰაერი და ინტელექტის კოეფიციენტი

ჰარვარდში დაადგინეს, რომ ბავშვებს, რომლებიც დაბინძურებული ჰაერით სუნთქავენ, ინტელექტის კოეფიციენტი გაცილებით დაბალი აქვთ, ვიდრე ქალაქგარეთ მცხოვრებ მათ თანატოლებს.

გულსა და ფილტვებზე დაბინძურებული ჰაერის ზემოქმედება უკვე არაერთხელ გამოუკვლევიათ, ტვინზე ზემოქმედება კი, შეიძლება ითქვას, პირველად შეისწავლეს. დადგენილ იქნა, რომ რაც უფრო მეტად არის დაბინძურებული ჰაერი ტრანსპორტის გამონაბოლქვით და რაც უფრო ხანგრძლივია მისი ზემოქმედება, მით უფრო სუსტია ბავშვის ინტელექტი. ასეთი ბავშვებისთვის დამახასიათებელია ცუდი მეხსიერება და მცირე სიტყვიერი მარაგი.

მკვლევარები ვარაუდობენ, რომ ტრანსპორტის გამონაბოლქვი იწვევს ანთებით რეაქციებს და ააქტიურებს ჟანგვით პროცესებს თავის ტვინში. მათი აზრით, დაბინძურებული ჰაერი ბავშვის გონებრივ შესაძლებლობებზე ისეთივე ზეგავლენას ახდენს, როგორსაც მუცლადყოფნის პერიოდში დედის მიერ მოწეული სიგარეტის კვამლი ან ტყვიით მსუბუქი მოწამვლა. თავდაცვის ერთადერთი გზა სუფთა რაიონში გადასახლებაა.

მეცნიერები აპირებენ, ამ პრობლემაზე მუშაობა განაგრძონ. მათ აინტერესებთ, შეუძლია თუ არა დაბინძურებულ ჰაერს, გამოიწვიოს პარკინსონისა და ალცჰაიმერის დაავადებები.

• სუფთა ჰაერი აპენდიციტსაც ჰყვარებია

კანადელმა მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ დაბინძურებული ჰაერი ზრდის აპენდიციტის განვითარების რისკს.

კანადაში შეისწავლეს იმ 5 ათასი ადამიანის ავადმყოფობის ისტორია, რომლებმაც 1999-2006 წლებში გაიკეთეს აპენდიციტის ოპერაცია და ეს მონაცემები კანადის ნაციონალური სამსახურის მიერ მოწოდებულ ჰაერის დაბინძურების მონაცემებს შეადარეს. აღმოჩნდა, რომ როცა ოზონის კონცენტრაცია ხუთი დღის განმავლობაში ზედიზედ იყო მომატებული, აპენდიციტის შეტევით საავადმყოფოში 15%-ით მეტი პაციენტი ხვდებოდა, ვიდრე ოზონის დაქვეითებული კონცენტრაციის დღეებში. დაახლოებით ასეთივე დამოკიდებულება შეინიშნებოდა გოგირდისა და აზოტის დიოქსიდების მიმართ. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ამის მიზეზია დამაბინძურებელ ნივთიერებათა უნარი, ხელი შეუწყონ ანთებითი დაავადებების, მათ შორის აპენდიციტის გამწვავებას.

• ჯანმო ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესებაზე ზრუნავს

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ მსოფლიოს ყველა ქვეყნის მთავრობას ქალაქებში ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება მოსთხოვა. ჯანმო ვარაუდობს, რომ ჰაერის ერთი დამაბინძურებლის - საწვავის წვის ერთ-ერთი პროდუქტის PM10-ის დონის შემცირებაც კი ქალაქებში სიკვდილიანობას 15%-ით შეამცირებს. ორგანიზაციამ გამოსცა გაიდლაინები, რომლებიც ადგენს ჰაერის ხარისხის მახასიათებლებს მსოფლიოს ყველა რეგიონისთვის და რომელთა შესრულებაც სამჯერ შეამცირებს ქალაქებში ჰაერის დაბინძურების დონეს.

დღევანდელი მონაცემების თანახმად, ჰაერის დაბინძურება წელიწადში ორ მილიონამდე ადამიანის ნაადრევი სიკვდილის მიზეზია. ამ რიცხვის ნახევარზე მეტი განვითარებად ქვეყნებზე მოდის. ბევრ ქალაქში PM10-ის საშუალო წლიური დონე 70 მკგ/მ³-ს აჭარბებს. ახალი გაიდლანების მიხედვით, ეს მაჩვენებელი 20 მკგ/მ³-ს არ უნდა აღემატებოდეს. ჰაერის დაბინძურების შემცირების კვალდაკვალ დაიკლებს ბევრი დაავადებისა და მათ შორის ფილტვის კიბოს განვითარების ალბათობა. ჯანმოს მიერ დასახული ღონისძიებები დაბინძურებული ჰაერის პირდაპირ ზემოქმედებასთან ერთად ატმოსფეროში ამ გაზების გამოყოფასაც შეამცირებს, რაც ხელს შეუწყობს კლიმატის გაჯანსაღებას.

• ქრონიკული ლარინგიტის მიზეზი დაბინძურებული ჰაერიც ყოფილა

დაბინძურებული ჰაერის, თამბაქოს კვამლისა და ალერგენების ყოველდღიური ზემოქმედება ქრონიკული ლარინგიტის ყველაზე ხშირი მიზეზიაო, დაადგინეს ამერიკის ოტოლარინგოლოგიის აკადემიის მედიკოსებმა. აქამდე ამ დაავადების განვითარებას ვირუსულ ინფექციასა და სახმო იოგების მუდმივ გადაძაბვას უკავშირებდნენ, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ხორხის ანთებას ხელს უწყობს იმ ჰაერის ნაწილაკები, რომლითაც ვსუნთქავთ.

ექსპერტებმა დაადასტურეს, რომ ეკოლოგიური დამაბინძურებლების ზემოქმედება იწვევს ხმის ჩახლეჩას, ხველას და ყელის ლორწოვანი გარსის ქრონიკულ დაზიანებას. თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ ბოლო დროს ჰაერის ხარისხი პრაქტიკულად მთელ მსოფლიოში გაუარესდა, ლარინგიტის გახშირებასაც უნდა ველოდეთ.

• აღმოაჩინეს არტერიული წნევის კიდევ ერთი მიზეზი

მეგაპოლისის ჰაერი იწვევს არტერიული წნევის მატებას და აზიანებს გულ-სისხლძარღვთა სისტემას. იმ საშიში ნივთიერებების ხანმოკლე ზემოქმედებაც კი, რომლებსაც ქალაქის მოსახლეობა ყოველდღე ჩაისუნთქავს, ადამიანს ჰიპერტენზიისადმი განაწყობს.

ოჰაიოსა და მიჩიგანის უნივერსიტეტების მეცნიერთა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ოზონი, აზოტის დიოქსიდი და გოგირდის დიოქსიდი - სამი ყველაზე გავრცელებული დამაბინძურებელი, რომელთა ოდენობაც ჰაერში ურბანიზაციის შედეგად იმატებს - ნეგატიურად მოქმედებს გულ-სისხლძარღვთა სისტემასა და არტერიულ წნევაზე.

ნიდერლანდელი ტოქსიკოლოგები ირწმუნებიან, რომ გამონაბოლქვი აირების ხანმოკლე ზემოქმედებაც კი ნეგატიურად აისახება ტვინის მუშაობაზე, ხოლო ხანგრძლივი ზემოქმედება ცენტრალური ნერვული სისტემის ფუნქციონირებას საგრძნობლად აფერხებს.

ექსპერიმენტის მონაწილეები სუფთა ჰაერით სავსე ოთახიდან გადაიყვანეს ოთახში, სადაც ჰაერი დიზელის ძრავის გამონაბოლქვს შეიცავდა. მავნე აირების კონცენტრაცია შეესაბამებოდა ტიპური ქალაქის ჰაერში არსებული ტოქსიკური ნივთიერებების დონეს. მედიკოსები ელექტროენცეფალოგრაფიის საშუალებით აკონტროლებდნენ მოხალისეთა ტვინის ელექტრულ აქტივობას. აღმოჩნდა, რომ მავნე აირების ნაწილაკები ტვინზე უარყოფით ზემოქმედებას დაახლოებით 30 წუთის შემდეგ იწყებდა. დაბინძურებული ჰაერის ჩასუნთქვის შედეგად ვითარდებოდა ცვლილებები, რომელთა მსგავსიც პარკინსონისა და ალცჰაიმერის დაავადების დროს იჩენს თავს.

• მსოფლიო გამონაბოლქვ აირებს ებრძვის

მსოფლიოს უდიდეს ქალაქებში გამონაბოლქვ აირებს ებრძვიან, თანაც - არცთუ უშედეგოდ.

ისტორიას ჩაბარდა დრო, როდესაც ბანგკოკის მოსახლეობა მტვრისა და გამონაბოლქვი აირებისგან იხრჩობოდა. დღეს ტაილანდის დედაქალაქი სისუფთავის სტანდარტებით აზიის ქალაქების ლიდერს სინგაპურსაც კი უტოლდება.

90-იანი წლების დასაწყისში ბანგკოკის მუნიციპალიტეტის მესვეურებმა ტყვიის შემცველი ბენზინის გამოყენება აკრძალეს, მეგაპოლისიდან ფეხი ამოაკვეთინეს ორტაქტიანი ძრავით აღჭურვილ მოტოციკლეტებს, ხოლო ტაქსებს პროპან-ბუტანზე მუშაობა აიძულეს (პროპან-ბუტანი ნავთობის თანხმლები გაზია, რომლის წვისას გამონაბოლქვი აირების ტოქსიკურობა ბენზინისაზე ორჯერ ნაკლებია). ამის შედეგად ქალაქში 40%-ით შემცირდა შეწონილი ტოქსიკური ნივთიერებების ოდენობა, რომლებიც თანამედროვე ქალაქებში რესპირაციულ დაავადებათა მთავარი მიზეზია.

წლეულს, ივლისში, პარიზის მუნიციპალიტეტმა გადაწყვიტა, მოესპო საცობები და გაეუმჯობესებინა ჰაერის ხარისხი. ამისთვის მერიამ შეისყიდა 10 ათასი ველოსიპედი, რომელთა დაქირავება სიმბოლურ ფასად შეიძლება. პარიზელებმა მხარი დაუჭირეს ამ წამოწყებას. მხოლოდ ივლისში ახალი სერვისით დაახლოებით 4-მა მილიონმა ადამიანმა ისარგებლა. მსგავსი ღონისძიებები ლონდონსა და ჩიკაგოშიც იგეგმება.

• რით სუნთქავს ორსული

ამერიკელმა მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ატმოსფეროს დაბინძურება ზრდის თანდაყოლილი მანკების ალბათობას. რამდენიმე ქვეყანაში ჩატარებულმა გამოკვლევებმა ცხადყო უშუალო კავშირი ჰაერში მავნე ნივთიერებების არსებობასა და ნაადრევ მშობიარობას, ახალშობილთა მცირე წონას, მკვდრადშობადობასა და ახალშობილთა სიკვდილიანობას შორის.