მარიამ ფოლადაშვილი

თირკმლის კენჭები სხვადასხვა შემადგენლობისაა. ყველაზე მეტად გავრცელებულია ოქსალატებთან ან ფოსფატებთან კომბინირებულად კალციუმის შემცველი კენჭები (კალციუმის ოქსალატი, კალციუმის ფოსფატი).

კენჭების წარმოქმნის მიზეზად შეიძლება იქცეს:

• საშარდე სისტემის ანატომიური პათოლოგიები (შარდსაწვეთის შევიწროება, თირკმლის ანომალიები, შარდისბუშტ-შარდსაწვეთის რეფლუქსი);
• ნეფროლითიაზით მიმდინარე დაავადებები (ჰიპერპარათირეოდოზი, ჰიპერთირეოიდოზი, თირკმლის მილაკოვანი აციდოზი, და სხვა);
• ზოგიერთი მედიკამენტი (კალციუმის, სულფანილამიდების, D ვიტამინის, C ვიტამინის შემცველი პრეპარატები)

ზოგიერთი საკვები შეიცავს ნივთიერებებს, რომლებიც ხელს უწყობს კენჭების წარმოქმნას, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ ადამიანი ამ დაავადებისკენ არის მიდრეკილი(დარღვეული აქვს ნივთიერებათა ცვლა ან აქვს გენეტიკური განწყობა ამ დაავადების მიმართ).

უსიმპტომოდ მიმდინარე შარდკენჭოვანი დაავადება შესაძლოა გამოვლინდეს შარდში ერითროციტების მომატებით, ასევე რენტგენოლოგიური ან ულტრასონოგრაფიული გამოკვლევისას. კენჭებზწ ეჭვის არსებობისას სწორედ ამ გამოკვლევებს მიმართავენ. დიაგნოზს ძირითადად ულტრასონოგრაფიით სვამენ (ეს მეთოდი შარდსაწვეთის შუა მესამედში არსებულ კენჭს არ ავლენს. მისი ვიზუალიზაციისთვის ტარდება მიმოხილვითი რენტგენოგრაფია, ექსკრეტორული უროგრაფია ან კომპიუტერული ტომოგრაფია კონტრასტირებით).

პირველი ნიშანია თირკმლის ჭვალი - უეცარი, ძლიერი ტკივილი. ტკივილის წარმოშობა უკავშირდება თირკმლის შემკრებ სისტემაში შარდის შეგუბებას და ორგანოს გადაჭიმვას, რასაც თან სდევს თირკმლის მენჯსა და ფიალებში წნევის ზრდა. შეგუბების მიზეზია კენჭის მიერ შარდსაწვეთის სანათურის დახშობა, შარდსაწვეთის კედლის შეშუპება და სპაზმირება, რაც ჭვალს იწვევს.

ადამიანი გრძნობს მწვავე, მჩხველტავ ტკივილს წელ-ზურგის არეში, ტკივილს ზოგჯერ ერთვის გულისრევა და ღებინება,ძნელდება შარდვა(იწვევს წვასა და ტკივილს). ჭვალის დროს ზოგჯერ იმატებს წნევა და ტემპერატურა. ეს სიმპტომი შესაძლოა ინფექციის არსებობაზე მიუთითებს, ამიტომ პაციენტმა დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოს ექიმს.

ამას გარდა, ექიმთან დაუყოვნებელი ვიზიტი აუცილებელია თუ შეინიშნება:

წელ-ზურგის მიდამოში ძლიერი ტკივილი, რომელიც თავისით არ გადის;

ღებინება;

შარდვის დროს წვის შეგრძნება;

სისხლიანი შარდი

კენჭების წარმოქმნის პროფილაქტიკისთვის ყველაზე მარტივი გზა ცხოვრების სტილის შეცვლაა, რაც მოიცავს მეტი სითხის მიღებას, რეკომენდებულია რაციონალური დაბალანსებული კვება, მცენარეული ბოჭკოსი და ნახშირწყლების მიღება.

ოქსალატური კენჭების შემთხვევაში უნდა შეიზღუდოს საკვები, რომელიც უხვად შეიცავს ოქსალატებს: ისპანახი, ჭარხალი, არაქისი, კაკაო, შავი ჩაი, მწვანე წიწაკა, ჟოლო, თხილი, კაკალი, მარწყვი, ღვიძლი.

შარდმჟავა მარილების (ურატების) შემცველი კენჭების საპროფილაქტიკოდ, შარდის მაღალი მჟავიანობის შემთხვევაში, უნდა შეზღუდოს ხორცეული და თევზეული(მაგალითად,ხბოს ხორცი).ეს ის პროდუქტებია, რომლებიც შარდის მჟავიანობას ზრდის.

საჭიროების შემთხვევაში ექიმმა შესაძლოა დანიშნოს პრეპარატები, რომლებიც აფერხებს კალციუმისა და შარდმჟავა კენჭების წარმოქმნა, ასევე პრეპარატები ხელს უშლის კრისტალების შეერთებას და შარდის მჟავიანობასა და ტუტიანობას არეგულირებს.