არის თუ არა კავშირი განათლებასა და დემენციას შორის?
ადრე ითვლებოდა, რომ უმაღლესი განათლების მქონე ადამიანები ხანდაზმულ ასაკში ნაკლებად იყვნენ მიდრეკილნი კოგნიტური დაქვეითებისკენ. კვლევის შედეგები გამოქვეყნებულია ასოციაციის ფსიქოლოგიური მეცნიერებების (APS) - Psychological Science-ის ჟურნალში.
ავტორებმა შეისწავლეს 40-დან 79 წლამდე ასაკის დაახლოებით 2000 ზრდასრული ადამიანის მონაცემები. მონაწილეებს 25 წლის განმავლობაში აკვირდებოდნენ. ისინი რამდენჯერმე შემოწმდნენ ინტელექტის ინდიკატორებზე (ცოდნის, ფაქტებისა და უნარების დაგროვების, მსჯელობისა და აზროვნების უნარი).
ექსპერტებმა დაასკვნეს, რომ არცერთ ტესტში განათლებას არ ჰქონდა მნიშვნელოვანი გავლენა კოგნიტურ დაქვეითებაზე.
ამავდროულად, მიღებული შედეგები, როგორც ჩანს, წინააღმდეგობრივია, რადგან წინა ნაშრომმა აჩვენა, რომ უფრო განათლებულ ადამიანებს ნაკლებად აქვთ ნეიროდეგენერაციული დაავადების განვითარების ალბათობა. მკვლევარები თვლიან, რომ შეიძლება არსებობდეს ორი ახსნა.
ჯერ ერთი, განათლება პირდაპირ არ მოქმედებს კოგნიტურ დაქვეითებაზე, მაგრამ ასოცირდება უფრო მაღალ საწყის კოგნიტურ უნარებთან, რომლებიც ჩამოყალიბდა ასაკთან დაკავშირებული დეგრადაციის დაწყებამდე. მაგალითად, უფრო მაღალი ხარისხის განათლების მქონე ადამიანები ცდების დაწყებისას უკეთესად ასრულებენ კოგნიტურ ამოცანებს.
თუმცა ასაკთან ერთად გონებრივი ფუნქციები ყველაში იკლებს. თუ ადამიანს აქვს უფრო მაღალი კოგნიტური შესაძლებლობები, მაშინ კოგნიტური დაქვეითება ხდება მოგვიანებით და ასევე მას მეტი დრო სჭირდება დემენციის ზღურბლთან მისასვლელად.
მეორეც, დემენცია ასოცირდება ისეთ ფაქტორებთან, როგორიცაა სიმსუქნე, ჰაერის დაბინძურება და ტვინის დაზიანება. უფრო მეტიც, ყველა ამ პარამეტრს ასევე აქვს კორელაცია განათლებასთან.
მაგალითად, უმაღლესი განათლების მქონე ადამიანები საშუალოდ უფრო მდიდრები არიან და ამიტომ, როგორც წესი, შეუძლიათ იცხოვრონ ნაკლებად დაბინძურებულ ადგილებში. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ განათლებას შეუძლია ირიბად შეიტანოს წვლილი დემენციის პრევენციაში.