ვის ემუქრება ხანდაზმულთა დემენცია
ერთია, რომ ვიღაცას პირადად უწევს ამ გულდასაწყვეტი დიაგნოზის მოსმენა და მეორეა, რომ ვიღაცას მხრებზე აწვება შემდგომ იმ საყვარელ ადამიანზე ზრუნვა, რომელსაც ხანდაზმულთა დემენცია აღენიშნება...
ხანდაზმულთა დემენცია
აკადემიკოსი ბეხტერევი (გამოჩენილი მეცნიერი, რომელმაც ცხოვრების დიდი ნაწილი მიუძღვნა ადამიანის ტვინის შესწავლას) აღნიშნავდა, ბედნიერებაა სიკვდილი სიცოცხლის გზაზე ჭკუის დაკარგვისა და გაფანტვის გარეშე. ამ კუთხით კი ადამიანთა მხოლოდ 20%-ს გაუმართლებს. დანარჩენები, სამწუხაროდ, გაშმაგებულ-გაბოროტებულ მოხუცებად ან გულუბრყვილო ხანდაზმულ ბავშვებად გადაქცეულები, მათი საყვარელი ადამიანებისთვის ტვირთი გახდებიან.
მომავალში ამ სანუკვარ 20%-ში მოსახვედრად მოქმედება ახლავე უნდა დაიწყოთ. პრობლემა ის არის, რომ ასაკთან ერთად ჩვენ ვიწყებთ ბანალურად გაზარმაცებას, არგუმენტად რკინისებრი ლოგიკის მოშველიებას: „მე ჩემი საკეთებელი მთელი ცხოვრება ვაკეთე, საკმაოდ ვიმუშავე და ვიწვალე, ახლა დასვენების დროა!“
ინტელექტუალური დატვირთვები მცირდება და დაიყვანება მხოლოდ კროსვორდების ამოხსნაზე, წიგნებს ანაცვლებს ტელევიზია, ჰობის მიმართ ინტერესი ქრება. პირველხარისხოვანი და ძირითადი ამოცანებია: დაძინება და ჭამა. რაც უფრო მეტად წყნარდება ადამიანი, მით უფრო მეტ ზიანს აყენებს საკუთარ თავს.
ვის ემუქრება დემენცია?
თავის ტვინის ასაკობრივი დემენცია ყველაზე მეტად ემუქრება მათ, ვინც ცხოვრების მანძილზე არ იცვლის დამოკიდებულებას. გადაჭარბებული პრინციპულობა, სიჯიუტე, კონსერვატიზმი უფრო სწრაფად იწვევს დემენციას, ვიდრე მოქნილობა, სიტუაციასთან ადაპტაციის უნარი, ემოციურობა და ცნობისმოყვარეობა. ცნობილი სტრიქონები: „მთავარია, ბიჭებო, გულით არ დაბერდეთ!“ – სწორედ ამის შესახებაა.
უკიდურესად რთულია ზუსტად ადევნოთ თვალყური იმას, როდის ვითარდება დემენცია. ეს ხომ არ არის სიგიჟე, არც ფსიქიკური გადახრა და არც დაავადება. დემენცია არ მოდის მოულოდნელად, თუმცა შემდგომ წლების განმავლობაში პროგრესირებს.
არსებობს არაპირდაპირი წინაპირობები, რომლებიც მიუთითებს იმაზე, რომ სასწრაფოდ უნდა იზრუნოთ თქვენს ტვინზე.
ეს წინაპირობებია:
- კრიტიკის მტკივნეული აღქმა, გადაჭარბებულად წყენა ყველაფერზე.
- ახლის სწავლის სურვილის დაკარგვა. მაგალითად, ადამიანი უფრო ხშირად თანხმდება ძველი ტელეფონის შეკეთებას, ვიდრე ახალი ტექნოლოგიის დაუფლებას.
- ყურადღების კონცენტრაციის გაძნელება: სერიოზული ლიტერატურის აღქმისა და გააზრების გართულება, წაკითხულის ადვილად დავიწყება. თუ რაღაცას კითხულობენ – მეტისმეტად მარტივი და ადვილია, თუ კინოს უყურებენ – მხოლოდ გასართობია... რატომ უნდა შეწუხდნენ განსაკუთრებულად და დაძაბონ გონება?
- გადაჭარბებული ეგოცენტრიზმი: ადამიანს მტკიცედ სჯერა, რომ სხვები მას უნდა მოერგონ და სხვა არაფერი.
- ძველი დროის ნოსტალგიის ხშირი შეტევები.
ამ, ერთი შეხედვით, მარცვლებმა, დროთა განმავლობაში შესაძლოა ნაყოფიერი ნიადაგი უზრუნველყოს სიბერეში დემენციის განვითარებისთვის. ამიტომ ყოველთვის უნდა გამონახოთ დრო (და სურვილი!) რაიმე ახლის სწავლისა და შეცნობის, არასოდეს შეწყვიტოთ გაკვირვება და სამყაროს ხედვა ცნობისმოყვარე სტუდენტის თვალით, რომელსაც სურს საგნების ბუნების გაგება. მხოლოდ ამ გზითაა შესაძლებელი მუდმივად დაძაბულ რეჟიმში ტვინის ფუნქციობა და ვარჯიში!