დევი დევიძე

გახდომაზე ოცნებობს.

სიმსუქნე ხომ მარტო "კოსმეტიკური ზადი" არ არის - ის ხელს უწყობს გულის დაავადებების, შაქრიანი დიაბეტის, ასთმის, სახსართა დაავადებების განვითარებას, არტერიული წნევის მომატებას, ხვრინვას... ყველაზე მეტი ჭარბწონიანი ადამიანი, - მოსახლეობის 60%-ზე მეტი, - აშშ-შია რეგისტრირებული. სხეულის მასის 40 კგ/მ²-ზე მეტი ინდექსი რამდენიმე წლის წინ მოსახლეობის ყოველ მეათე წევრს დაუდგინდა, სიმსუქნის ასეთი ხარისხი კი სასიკვდილოდ საშიშ დაავადებად ითვლება!

მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს მრავალი დიეტა, სამკურნალო პრეპარატი თუ ვარჯიშის მეთოდიკა, რომლებიც პირველი რიგის სამკურნალო საშუალებებად ითვლება, მათი შედეგები ყოველთვის იდეალური, ხანგრძლივი არ არის და ყოველთვის არ აკმაყოფილებს პაციენტს. ამ შემთხვევაში დახმარებისთვის მიმართავენ ამჟამად ძალზე პოპულარულ ბარიატრიულ ქირურგიას.

ჭარბი წონის ქირურგიული მკურნალობის შედეგები ჩვეულებრივი მკურნალობის შედეგებს საგრძნობლად აღემატება, რაც აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და თავიდან გვაცილებს მრავალი დაავადების წარმოშობის რისკს.

ხანგრძლივი, წლობით მიმდინარე კლინიკური კვლევების შედეგად მეოცე საუკუნის 50-იანი წლების დასაწყისში ცხადი გახდა, რომ ნაწლავის სიგრძის შემცირებას წონის მნიშვნელოვანი კლება მოსდევს. სწორედ მაშინ დაისვა კითხვა: შესაძლო იყო თუ არა, "მოკლე ნაწლავის სინდრომი" მორბიდული (ავადმყოფური) სიმსუქნის სამკურნალოდ გამოეყენებინათ?

ჭარბი წონის ქირურგიულ მკურნალობას, რომელიც კონტროლირებად მალაბსორბციას (საკვები ნივთიერებების შეწოვის დაქვეითებას) იწვევს, იდეალურ შემთხვევაში უნდა უზრუნველყო სხეულის მასის შესამჩნევი, მყარი დაქვეითება, ჰქონოდა მინიმალური გვერდითი მოვლენები, მათ შორის - შორეულიც, და ყოფილიყო შექცევადი. შექცევადობა აუცილებელი გახლდათ, რათა იატროგენული (თავად ოპერაციით გამოწვეული) გართულებების განვითარების შემთხვევაში შესაძლებელი ყოფილიყო დარღვევების უსაფრთხო კორექცია.

ბარიატრიულ ქირურგიას - ჭარბი წონის ქირურგიულ მკურნალობას - 1950 წელს დაედო სათავე, მაშინ, როცა პირველად ჩატარდა ოპერაცია, რომლითაც საჭმლის მომნელებელი პროცესიდან თითქმის მთლიანად იქნა გამოთიშული წვრილი ნაწლავი. ეს ქირურგიული ჩარევა იქცა შემდეგში ჩატარებული თითქმის ყველა იმ ოპერაციის პროტოტიპად, რომელიც კი მალაბსორბციას იწვევდა. ამ ტიპის ოპერაციებმა ჭარბი წონის ქირურგიული მკურნალობის გენეალოგიური ხის განსაკუთრებული, ცალკე განშტოება დაიკავა. ბარიატრია მედიცინის დარგია, რომელიც სიმსუქნის მიზეზებს, მკურნალობასა და პროფილაქტიკას შეისწავლის.

ბარიატრიული ქირურგიის ოქროს სტანდარტად მიჩნეულია ოპერაციის სამი ტიპი:

1. კუჭის ბალონირება, ანუ კუჭში სპეციალური ბალონის შეყვანა (რაც არსებითად სულაც არ გახლავთ ოპერაცია - ამბულატორიული ენდოსკოპიური პროცედურაა);

2. კუჭის ბანდაჟირება;

3. კუჭის შუნტირება.

თუმცა მათთან ერთად მოწოდებულია გასტროპლასტიკის სხვა ვარიანტებიც. თანამედროვე მოთხოვნებით, ყველა ბარიატრიული ოპერაცია მხოლოდ ლაპაროსკოპიულად ანუ ფართო ქირურგიული განაკვეთების გარეშე უნდა ჩატარდეს. ასეთი ტექნოლოგია შესაძლებლობას იძლევა საკმაოდ შემსუბუქდეს ოპერაციისშედგომი პერიოდი და ოპერაციისშემდგომი გართულებების რისკი მინიმუმამდე დავიდეს. ბარიატრიული ოპერაციები, რომლებიც ადამიანს ჭარბი წონისაგან თავის დაღწევაში ეხმარება, შეიძლება სამ ჯგუფად დაიყოს:

• რესტრიქციული ოპერაციები, რომელთა დროსაც კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ზემოთა ნაწილის შევიწროვება ხდება, რითაც მცირდება ორგანიზმისთვის მიწოდებული საკვების რაოდენობა;
• მალაბსორბციული ოპერაციები, რომელთა დროსაც მცირდება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში საკვები ნივთიერებების შეწოვა;
• კომბინირებული ოპერაციები, რომლებიც ორივე პრინციპს მოიცავს.

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს იმ საკითხს, რომ ისეთი ოპერაციები, როგორიც არის აბდომინოპლასტიკა და ლიპოსაქცია, ბარიატრიულ ოპერაციებად არ მიიჩნევა და სხეულის მასის დასაკლებად არ გამოიყენება.

ორიოდე სიტყვით მოგახსენებთ, როგორ ტარდება ზემოხსენებული ოპერაციები.

ბანდაჟირების დროს კუჭის ზედა ნაწილზე მაგრდება რგოლი (წესისამებრ, სილიკონისა). თანამედროვე რგოლები თითქმის ყოველთვის რეგულირებადია. არარეგულირებადი ბანდაჟირება უკვე მოძველებულ და უეფექტო ოპერაციად ითვლება. ბარიატრიულ ოპერაციებს შორის კუჭის ბანდაჟირება შედარებით უსაფრთხოდ და ატრავმულად მიიჩნევა, მაგრამ, ამასთანავე, ოპერაციის შემდგომ პერიოდში ყველაზე რთული სამართავი გახლავთ.

კუჭის ბანდაჟირება საშუალებას იძლევა, სხეულის მასა 50-60%-ით შემცირდეს.

კუჭის შუნტირების დროს კუჭი ტიტანის ბრჭყალებით (სპეციალური სამაგრებით) იკერება და ორ ნაწილად იყოფა: პატარად, რომლის მოცულობა 50 მილილიტრია და დიდად, რომელიც კუჭის დანარჩენ ნაწილს მოიცავს. კუჭის პატარა ნაწილს უერთდება წვრილი ნაწლავი. ამგვარად, ოპერაციის შემდეგ ადამიანს ძალიან ცოტა საკვების მიღება ძალუძს. უფრო მეტიც - მიღებული საკვების დიდი ნაწილი ნაწლავში გადადის, რაც საკვები ნივთიერებების შეწოვას ამცირებს. ეს ოპერაცია საშუალებას იძლევა, სხეულის მასა 80%-ით შევამციროთ. მეორე მხრივ, კუჭის შუნტირება - ოპერაცია, რომელიც კუჭის მოცულობის შემცირებასთან ერთად მალაბსორბციასაც იწვევს - ზოგჯერ რთულდება რკინადეფიციტური ანემიით, ბ12 ვიტამინის შეწოვის დაქვეითებით. გარდა ამისა ამ ტიპის ჩარევის შემდეგ შეუძლებელი ხდება კუჭის გამოთიშული ნაწილისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის დიაგნოსტიკური დათვალიერება. დარწმუნებული ვარ, ეს საკითხი მკითხველთა დიდ ინტერესს გამოიწვევს, ამიტომ აქვე გპირდებით, რომ "ოჯახის მკურნალი" ამ თემის შესახებ მასალების მოძიებას აუცილებლად გააგრძელებს და მათ უახლოეს ნომერში შემოგთავაზებთ.