ლალი ჩხიკვაძე

ჰორმონისმაგვარი ნივთიერება. ჩვეულებრივ, D ვიტამინი ორგანიზმში ხვდება საკვებით (მაგალითად, თევზი, ბიოდანამატები, რძის პროდუქტები, კვერცხის გული) და ასევე გამომუშავდება კანში მზის ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედების შედეგად.

ქიმიური სტრუქტურის მიხედვით გამოყოფენ D ვიტამინის რამდენიმე ბუნებრივ ვარიანტს: D2 (ერგოკალციფეროლი – მცენარეული წარმოშობის ვიტამინი) და D3 (ქოლეკალციფეროლი, ორგანიზში ხვდება ცხოველური პროდუქტებიდან). D2 ფორმას, ჩვეულებრივ, შეიცავს გამდიდრებული საკვები პროდუქტები, პრეპარატები და ბიოდანამატები. D3 წარმოადგენს ორგანიზმის მიერ გამომუშავებულ ფორმას. მას ასევე შეიცავს საკვები დანამატები. ორგანიზმში მოხვედრილი პროვიტამინი გარდაიქმნება უნივერსალურ ფორმად 25-ОН ვიტამინ D-დ. D ვიტამინის 25-ОН ფორმა ითვლება ორგანიზმის D ვიტამინით გაჯერების ძირითად მარკერად. ეს ფორმა სტაბილურია, საკმაოდ დიდხანს ცირკულირებს სისხლში და ასახავს ორგანიზმში D ვიტამინის ყველა მეტაბოლური ვარიანტის გარდაქმნას.

D ვიტამინის ძირითად როლს წარმოადგენს კალციუმის, ფოსფორისა და მაგნიუმის დონის რეგულაცია, ეს ვიტამინი აუცილებელია ძვლების სიჯანსაღისა და სიძლიერისთვის, კუნთების ტონუსისთვის. დამტკიცებულია, რომ ქოლეკალციფეროლის ნორმალური დონე მოქმედებს ორგანიზმის ქსოვილების ზრდასა და განვითარებაზე, მნიშვნელოვანია სრულფასოვანი იმუნური პასუხისათვის, ამცირებს აუტოიმუნური დაავადებების განვითარების რისკს.

D ვიტამინი ითვლება ონკოპროტექტორად – ნივთიერებად, რომელიც ხელს უშლის უჯრედების სიმსივნურ ტრანსფორმაციას.

ვინ განიცდის D ვიტამინის ნაკლებობას:

• ხანდაზმული ადამიანი;
• ჭარბი წონის მქონე ადამიანი;
• ისეთ ადგილებში მცხოვრები, სადაც ნაკლებია მზიანი დღეები ან მათ, ვისაც სხეული სრულად აქვს დაფარული სამოსით;
• ადამიანები, რომლებიც არაჯანსაღად, ერთფეროვნად იკვებებიან.

რა შემთხვევაში ინიშნება კვლევა?

სუმარულ D ვიტამინზე (25-ОН ვიტამინი) ტესტი ენიშნება იმ პირებს, ვისაც D ვიტამინის ნაკლებობის ნიშნები აქვთ. კვლევა მიზანშეწონილია იმ კატეგორიის პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ ნაწლავის დაავადებები, რადგანაც D ვიტამინი ცხიმში ხსნადია და ნორმის დროს ის უნდა შეიწოვოს ნაწლავში საკვებში არსებულ ცხიმებთან ერთად.

მნიშვნელოვანია D ვიტამინის დონის შეფასება სისხლში კალციუმის დონის ცვლილებებისას.

D ვიტამინის შესაძლო დეფიციტის ნიშნები შეიძლება იყოს:

• კუნთური სისუსტე;
• კუნთებსა და ძვლებში ტკივილი;
• პარესთეზიები ტუჩების, ენისა და თითების მიდამოში;
• მოტეხილობებისადმი მომატებული მიდრეკილება.

რას მიგვანიშნებს ტესტის შედეგები?

სისხლში 25-ჰიდროქსივიტამინ D-ს დაბალი დონე შესაძლებელია უკავშირდებოდეს D ვიტამინის არასათანადო მიწოდებას ან ნაწლავში შეწოვის შეფერხებას. ზოგიერთმა სამკურნალო პრეპარატმა (მაგალითად, კრუნჩხვის საწინააღმდეგო საშუალებები, გლუკოკორტიკოსტეროიდები) შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს ორგანიზმში D ვიტამინის მეტაბოლიზმზე. ამიტომ აღნიშნული პრეპარატების მიღებისას D ვიტამინზე ორგანიზმის მოთხოვნილება იზრდება. თირკმელების ქრონიკული დაავადებებისას, ჩვეულებრივ, ქვეითდება D ვიტამინის აქტიური მეტაბოლიტის 1,25 (OH)2 D სინთეზი.

25-ОН D ვიტამინის მაღალი დონე, ჩვეულებრივ, ასახავს ორგანიზმში მის ჭარბად მოწოდებას საკვებთან ან ბიოდანამატებთან ერთად.

როგორ მოვემზადოთ ანალიზისთვის

სისხლის აღება დღის განმავლობაშია შესაძლებელი, ჭამიდან 3 საათის შემდეგ, ან დილით უზმოზე. წყლის დალევა ჩვეულებრივად არის შესაძლებელი. რეკომენდებულია ვიტამინური პრეპარატების ან D ვიტამინის შემცველი ბიოდანამატების მიღების შეწყვეტა სისხლის ანალიზის აღებამდე 3-4 დღით ადრე.

• 20 ნგ/მლ-ზე ნაკლები – D ვიტამინის მკვეთრი დეფიციტი;
• 21-30ნგ/მლ – D ვიტამინის დეფიციტი;
• 30-100 ნგ/მლ – ადეკვატური დონე;
• 150ნგ/მლ-ზე მეტი – D ვიტამინის ტოქსიკურობის შესაძლო გამოვლენის დონე.