თინათინ გოცაძე

ეს არის დაავადებები, რომლებიც ადამიანს ცხოველისგან გადაეცემა. ვეტერინარიაში ამ ცნების სინონიმად გამოიყენება ტერმინი „ზოოანთროპონოზი“. გამოცემამ, „ვეტერინარია და სიცოცხლე“, შეადგინა ზოონოზური ინფექციებით ადამიანთა დასნებოვნების ინტერაქციული რუკა. რუკა შედგენილია ყველაზე ბოლო მონაცემებით, რომლებიც წარმოდგენილია ცხოველთა დაცვის მსოფლიო ორგანიზაციაში შემავალი 107 ქვეყნის მიერ, ეფუძნება 2018 წლის ოფიციალურ მაჩვენებლებს, რადგან მონაცემები ძალიან ნელა გროვდება ცალკეულ ქვეყნებში ინფორმაციის ხანგრძლივი დამუშავების გამო.

ადგილი 1.

ყველაზე გავრცელებული ზოონოზური ინფექცია 2018 წელს იყო კამპილობაქტერიოზი, დაავადება, რომელსაც იწვევს ბაქტერია ჩამპყლობაცტერ. ჯანმოს მონაცემებით, ეს ბაქტერია ყველაზე ხშირი მიზეზია ადამიანებთან გასტროენტერიტებისა (კუჭისა და ნაწლავის ლორწოვანი გარსის ანთება) და დიარეით მიმდინარე დაავადებებისა.

სხვადასხვა ქვეყანამ სუმარულად (ჯამურად) კამპილობაქტერიოზით ადამიანთა დაავადების 276 905 შემთხვევა დაასახელა. ინფიცირების ყველაზე დიდი წილი მოდიოდა გერმანიაზე – 67 872 შემთხვევა, აშშ (67 349), ავსტრალია (32 063), ესპანეთი (19 525), ჩეხეთი (23 010), რუსეთმა კი 2018 წელს მცხოვრებთა კამპილობაქტერიოზით დასნებოვნების 2 901 შემთხვევის შესახებ განაცხდა.

ადგილი 2.

ყველაზე გავრცელებულ ზოონოზებს შორის (რომლებიც ადამიანს აზიანებს) მეორე ადგილზეა სალმონელოზი (გამომწვევები შ. Eნტერიტიდის და შ. თყპჰიმურიუმ). სალმონელოზით 2018 წელს დაავადდა 167 844 ადამიანი, რომელთა უდიდესი ნაწილი (79 659) მექსიკის მაცხოვრებელი იყო.

ჯანმოს მონაცემებით, ადამიანები კამპილობაქტერიოზითა და სალმონელოზით ავადდებიან ისეთი ხორცისა და ხორცპროდუქტების გამოყენებისას, რომლებსაც არ აქვთ სათანადო თერმული დამუშავება გავლილი, ასევე აუდუღარი რძის, დაბინძურებული რძისა და წყლის მოხმარებისას. შესაბამისად, აღნიშნულ დაავადებათა მთავარი პროფილაქტიკური ღონისძიება ხორცის სათანადო თერმული დამუშავებაა, ასევე არაპასტერიზებულ რძეზე უარის თქმა და კვების სათანადო ჰიგიენის დაცვა.

ადგილი 3.

გავრცელების მიხედვით, მესამე ზოონოზური ინფექციაა ბრუცელოზი (მწვავე ინფექციურ-ალერგიული დაავადება). ბრუცელოზით 2018 წელს დაავადდა 150 847 ადამიანი, უმრავლესობა კენიის მოსახლე იყო (126 836 პირი).

ბრუცელოზით დაავადება ხდება არაპასტერიზებული რძის დალევისას, რომელიც დაავადებული ძროხისა და თხისგან არის მიღებული, ასევე დაავადებულ ცხოველებთან უშუალო კონტაქტის შედეგად. პროფილაქტიკის ძირითადი ღონისძიებებია ცხოველთა და იმ ადამიანთა ვაქცინაცია, რომლებსაც მჭიდრო კონტაქტი აქვთ (მუშაობენ) ცხოველებთან, არაპასტერიზებულ რძეზე უარის თქმა.

ადგილი 4.

ზოონოზებს შორის მეოთხე ადგილს იკავებს ლეიშმანიოზი (ადამიანთა დასნებოვნების 130 085 შემთხვევა, ძირითადად სირიაში, ბრაზილიასა და მაროკოში). ლეიშმანიოზის გამომწვევია Lეისჰმანიа ტიპის პარაზიტი, რომელიც ადამიანს გადაეცემა მოსკიტების (ორფრთიანი სისხლის მწოველი მწერების) კბენისას. ლეიშმანიოზის სამ ფორმას განასხვავებენ: ვისცერულს, კანის (ყველაზე გავრცელებული ფორმა) და ლორწოვან-კანის.

ლეიშმანიოზი ყველაზე მეტად თბილი კლიმატის ქვეყნების მცხოვრებლებს ემუქრებათ, დაავადების გადამტან მოსკიტებს იზიდავს ნაგავსაყრელები, ისინი ფართოდაა მოდებული მჭიდროდ დასახლებულ ადგილებში, დაავადების გავრცელებას ხელს უწყობს კვების დეფიციტი, რკინისა და A ვიტამინის ნაკლებობა (ჯანმოს ინფორმაცია).

ადგილი 5.

ყველაზე გავრცელებულ ზოონოზებს შორისაა ასევე ხარის ტუბერკულოზი, რომლის გამომწვევია მიკობაქტერია – Mყცობაცტერიუმ ბოვის. 2018 წელს ქვეყნებმა ამ დაავადების 85 274 შემთხვევის შესახებ განაცხადეს, ყველაზე მეტი შემთხვევა რუსეთის წილად დაფიქსირდა. ადამიანის დასნებოვნება ყველაზე ხშირად ავადმყოფი ცხოველისგან მიღებული აუდუღარი რძის გამოყენების შედეგად ხდება.

2018 წელს დამუშავებული მონაცემების თანახმად, მსოფლიოს მასშტაბით სულ 31 სხვადასხვა ზოონოზით დაავადდნენ ადამიანები.