პირის ღრუ და დაავადებები
ის დიაგნოსტიკური მონაცემები, რომლებიც მიიღება პირის ღრუს ლორწოვანი გარსის, ენის, კბილების მდგომარეობის, ასევე ნერწყვის გამოყოფისა და გემოვნების ფუნქციის შესწავლისას, უნდა გაითვალისწინოთ არა მხოლოდ ადგილობრივად მოქმედი ფაქტორების განსაზღვრისათვის, არამედ პირის ღრუს ცალკეულ ნაწილებზე ორგანიზმის სისტემების გავლენების კუთხითაც.
დადგენილია, რომ პირის ღრუს ლორწოვანი გარსის დაავადებათა მხოლოდ 10% ვითარდება ადგილობრივი ფაქტორების ზემოქმედებით, უხშირესად ტრავმების შედეგად. პაციენტთა 90%-ს კი პირის ღრუს პათოლოგიური ცვლილებები ნერვული სისტემისა და შინაგან ორგანოთა დაავადებების გამო უვითარდება. მაგალითად, კუჭისა და წვრილი ნაწლავის გაღიზიანების გამო პირის ღრუს ლორწოვან გარსზე ხშირად ჩნდება წყლულები, მსხვილი ნაწლავის გაღიზიანებისას კი პირის ღრუში თავს იჩენს გამონაყარი და დაწყლულება, ქოლეცისტიტის დროს ეროზიული უბნები ფიქსირდება, ძირითადად, ლოყების ლორწოვან გარსზე.
პაროდონტოზი
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
იმ პაციენტებს, რომლებსაც კუჭის წყლულოვანი პათოლოგია აქვთ დაახლოებით 5-წლიანი სტაჟით, ხშირად აღენიშნებათ I და II ხარისხის პაროდონტოზის ანთებითი ფორმა (რომელსაც ახასიათებს კბილების ყელის გაშიშვლება და ფესვებისირგვლივი ჯიბეების განვითარება ღრძილებში), უხშირესად ქვედა ყბის მიდამოში. კუჭის წყლულოვანი პათოლოგიის მქონე პაციენტებს (იმავე ხანგრძლივობის სტაჟით) ანალოგიური სურათი უვითარდებათ ქვედა ყბის წინა კბლების მიდამოში.
კუჭის წყლულოვანი პათოლოგიის შორსწასული ფორმების დროს პაციენტებს, სხვა პრობლემებთან ერთად, ხშირად აწუხებთ II და III ხარისხის ატროფიული პაროდონტოზი.
ექსპერიმენტული მონაცემებით ნაჩვენებია, რომ პაროდონტოზისა და კუჭ-ნაწლავის წყლულოვანი პათოლოგიის შეჭიდულობის ერთ-ერთი მიზეზი აცეტილქოლინ-ქოლინესთერაზას ნეირომედიატორული სისტემის ცვლილებაა, რომელიც იწვევს ერთიანი საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის სხვადასხვა უბნის ტროფიკის დარღვევას. კუჭის წყლულოვან დაავადებას ხშირად თან ახლავს კბილის ქვების ინტენსიურად განვითარება და მცირე სანერწყვე ჯირკვლების რაოდენობის შემცირება. პირის ღრუს დათვალიერებისას ვლინდება ფილატოვის ლაქები (წითელას დროს), რძიანას თეთრი ბალთები (დასუსტებულ პაციენტებთან), ყავისფერი ლაქები (ადისონის დაავადების დროს) და ა. შ. აღნიშნული ტიპის გამონაყარის განვითარების მექანიზმი, სავარაუდოდ, უკავშირდება ცენტრალური ნერვული სისტემის დისფუნქციას.
ნერწყვდენა
ზოგიერთი დაავადების ამოცნობაში დიდ როლს თამაშობს ნერწყვის გამოყოფის (ნერწყვდენის) ფუნქციის ანალიზი. მომატებული (გაძლიერებული) ნერწყვდენა, იგივე ჰიპერსალივაცია, დამოკიდებულია მრავალ მიზეზზე და აღინიშნება შემდეგი ფიზიოლოგიური თუ პათოლოგიური მდგომარეობებისას: საკვებით გაღიზიანებისას, პარასიმპათიკომიმეტური ნივთიერებების – პილოკარპინის, ფიზოსტიგმინის, მუსკარინის და სხვათა მოქმედებისას, კუჭის წყლულითა და თორმეტგოჯა ნაწლავის პათოლოგიით დაავადებულებს შორის საჭმლის მომნელებელი დიდი ჯირკვლების მომატებული (გაძლიერებული) სეკრეციისას (გამოყოფისას), იოდითა და ვერცხლისწყლით მოწამვლისას, ჭიების ინვაზიის დროს სანერწყვე ჯირკვლების რეფლექსურად გაღიზიანებით, პარკინსონიზმით დაავადებულებთან, ცოფით დაავადებისას, ღებინების დროს და ორსულობისას.
გაძლიერებული ნერწყვდენა ახასიათებს ზოგიერთი შინაგანი ორგანოს ძლიერ გაღიზიანებასაც, სწორი ნაწლავის ამპულის, შარდის ბუშტისა და სასქესო ორგანოების გაღიზიანებას.
ნერწყვდენის შემცირება, იგივე ჰიპოსალივაცია, ვლინდება სხვადასხვა მდგომარეობისას: სანერწყვე ჯირკვლების ფუნქციის რეფლექსური დარღვევისას, ასევე ქოლინოლიზური საშუალებების ზემოქმედებისას, აღელვებისა და გაძლიერებული ოფლდენისას, წყლის ცვლის დარღვევისას, ძლიერი სისხლდენისა და ხანგრძლივი ფაღარათის შემდეგ. ნერწყვის გამოყოფის დათრგუნვა ახასიათებს ბოტულიზმს, თირკმელების დაავადებებს, ავთვისებიან სისხლნაკლებობას, სახის ნერვის ორმხრივ დამბლას, ასევე პროგრესირებად დამბლას, პირის სიმშრალეს ანუ ქსეროსტომიას.
გემოვნების ცვლილება
გარკვეული სადიაგნოზო მნიშვნელობა აქვს გემოვნების გაუკუღმართებასაც. გემოვნების ცვლილება ხშირად ახლავს თან ინფექციურ დაავადებებს და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის პათოლოგიებს, ასევე პირისა და ცხვირის ღრუს დაავადებებს, თავის ტვინის ორგანულ პათოლოგიებს, ზოგიერთი მედიკამენტის ხანგრძლივად მიღებას. ფსიქიატრებისათვის ცნობილია, რომ შიზოფრენიის ადრეულ ეტაპებზე პაციენტების დიდი ნაწილი უჩივის საკვების უსიამოვნო გემოს ან საერთოდ ვერ ატანს გემოს საკვებს.
გემოვნების დაქვეითება და ცვლილება აღენიშნება ათასიდან 5 ადამიანს, ანუ არც ისე იშვიათია. გემოვნების დაქვეითების პარალელურად ადამიანებს ხშირად ყნოსვისა და მადის დაქვეითებაც აღენიშნებათ. ისინი, ჩვეულებრივ, წონასაც იკლებენ და წარმატებითაც ვერ მკურნალობენ. ბევრი მათგანისათვის ცხოვრება ტანჯვა ხდება იმის გამო, რომ საკვები პროდუქტები საშინელ გემოსა და სუნს იძენენ.
წლების განმავლობაში სპეციალისტები ვერ ხსნიდნენ გემოვნების ცვლილების მიზეზს. საბოლოოდ, გემოვნების გაუკუღმართების საიდუმლო მაინც გაშიფრეს. ამერიკელმა მეცნიერმა ჰენკინმა დაადგინა, რომ გემოვნების ცვლილებას საფუძვლად უდევს ორგანიზმში თუთიისა და სპილენძის უკმარისობა. გემოვნების გაუკუღმართებაში განსაკუთრებით დიდ როლს თამაშობს ნერწყვში თუთიის დეფიციტი.
