სისხლდენა
ტრავმისშემდგომ მძიმე გართულებათა ერთ-ერთ ყველაზე გავრცელებულ მიზეზს წარმოადგენს. მთავარი საფრთხე, რაც ადამიანს სისხლდენის შედეგად ემუქრება, სისხლის დაკარგვაა, რომლის სიმძიმეც დამოკიდებულია სისხლის დენის სიჩქარეზე, სისხლძარღვის სანათურის ზომასა და სისხლდენის ხანგრძლივობაზე, ამიტომ ნებისმიერი ხარისხის სისხლდენა სწრაფ შეჩერებას ითხოვს. განსაკუთრებით დიდი რისკის შემცველია არტერიული სისხლდენა, რომელიც სულ რამდენიმე წუთში გამოუსწორებელი შედეგით სრულდება.
სისხლდენისადმი განსაკუთრებით მგრძნობიარენი არიან ბავშვები და მოხუცები, რადგან მათი ორგანიზმი ძნელად ეგუება მოცირკულირე სისხლის მოცულობის სწრაფ შემცირებას. ქალები ფიზიოლოგიურ თავისებურებათა გამო გაცილებით ადვილად ეგუებიან სისხლდენას, ვიდრე მამაკაცები. არსებობენ ადამიანები, რომელთაც სისხლის შედედების უნარი დაქვეითებული აქვთ (ჰემოფილია, სხივური დაავადება). მათთვის ნებისმიერი, თუნდაც მსუბუქი სისხლდენა სარისკოა.
სისხლდენის გამომწვევი ფაქტორები
- სისხლდენის ყველაზე გავრცელებული მიზეზია მექანიკური ტრავმა, როდესაც სხეულზე მექანიკური ფაქტორების ზემოქმედების შედეგად ირღვევა სისხლძარღვის კედლის მთლიანობა და სისხლი გარეთ გადმოდის.
- სიხშირის მიხედვით მეორე ადგილზეა არტერიული და ატმოსფერული წნევის მატებით გამოწვეული სისხლძარღვის კედლის მთლიანობის დარღვევა.
- სისხლის ნორმალურ მიმოქცევას ზოგჯერ ორგანიზმში მიმდინარე პათოლოგიური პროცესებიც აფერხებს - სხვადასხვა ლოკალიზაციის ჩირქოვანი ანთება და ავთვისებიანი სიმსივნე, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლული და სხვა.
- სისხლდენას ხშირად უწევს პროვოცირებას ორგანიზმში ვიტამინური ბალანსის ცვლილება, კერძოდ, იგი დამახასიათებელია ზოგიერთი ავიტამინოზისთვის.
ხდება ისეც, რომ მომწამვლელი ნივთიერებები, ტოქსინები ან სხვა ქიმიური აგენტები, ორგანიზმში მოხვედრისას შერჩევითად მოქმედებენ სისხლძარღვის კედელზე, ზრდიან მის განვლადობას და სისხლდენის განვითარებას უწყობენ ხელს.
- ამ საშიში კლინიკური ნიშნის გამოწვევა შეუძლია ისეთ დაავადებებსაც, რომელთა მიმდინარეობისას იცვლება სისხლის ქიმიური შედგენილობა, მათ შორის - ჰემოფილიას, სიყვითლეს, ქუნთრუშას, სეფსისს და სხვა.
სისხლდენის ფორმები
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
დაზიანებული სისხლძარღვის სახეობის მიხედვით განასხვავებენ: არტერიულ, ვენურ, კაპილარულ, პარენქიმულ და შერეულ სისხლდენებს.
არტერიული სისხლდენისას მოპულსირე, მფეთქავ ნაკადად დიდი წნევით გადმოიტყორცნება ალისფერი სისხლი, რომლის პულსაცია შეესაბამება გულის შეკუმშვათა რიტმს. ეს საკმაოდ ძლიერი სისხლდენაა, ყველაზე სწრაფად იწვევს მწვავე ანემიას, მოითხოვს სწრაფ და გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას.
ვენური სისხლდენისასსისხლი მუქი, ალუბლისფერია, იგი მოედინება ნელა, უწყვეტად და თანაბარზომიერად, პულსაცია არ ახასიათებს.
კაპილარული სისხლდენისას ჭრილობიდან სისხლი მდორედ ჟონავს. იგი ადვილად ჩერდება და საშიშია მხოლოდ სისხლის შედედების უნარის დაქვეითების - ჰემოფილიის, ღვიძლის დაავადებების, სეფსისის - დროს.
პარენქიმული სისხლდენა ფილტვების, ელენთის, თირკმელებისა და ღვიძლის დაზიანებას ახლავს თან. საკმაოდ ძლიერი, ხანგრძლივი და საშიშია.
შერეულ სისხლდენას ახასიათებს როგორც არტერიული, ისე ვენური სისხლდენის ნიშნები.
დროის მიხედვით
პირველადია დამაზიანებელი ფაქტორის ან ტრავმის მოქმედებისთანავე დაწყებული სისხლდენა.
ადრეული მეორეულიადამაზიანებელი ფაქტორის ან ტრავმის მოქმედების პირველ საათებში დაწყებული სისხლდენა, როდესაც არტერიული წნევის მომატების ან სისხლძარღვის სპაზმის მოხსნის გამო სისხლის ნაკადი წყვეტს კოაგულაციის შედეგად შედედებულ თრომბს და ხელახალ დენას იწვევს.
გვიანი მეორეულია სისხლდენა, რომელიც იწყება ჭრილობის დაინფიცირების შემდეგ ნებისმიერ დროს და გამოწვეულია ჩირქოვანი ანთებითი პროცესის გამო სისხლძარღვის კედლის დაზიანებით ან დაზიანების ადგილას წარმოქმნილი თრომბის დაშლით.
