მასტოპათია - რისკ-ფაქტორები და პრევენცია
დაავადება უმთავრესად ვლინდება სარძევე ჯირკვალში გამკვრივებათა წარმოქმნით და მეტწილად ახალგაზრდა (20-45 წლამდე) ქალბატონებს ემართებათ. ქალის სარძევე ჯირკვლის სტრუქტურაზე კი გავლენას ახდენს სხვადასხვა ფაქტორი:
- ჰორმონები (ესტროგენები, პროგესტერონი, პროლაქტინი);
- ორსულობა;
- ძუძუთი კვება
არსებობს მასტოპათიის სხვადასხვა ფორმა, მათ შორის:
- ფიბროკისტოზური - არ არის სარძევე ჯირკვლის კიბოს განვითარების რისკ-ფაქტორი, თუმცა უყურადღებოდ დატოვება არ შეიძლება;
- ფიბროადენომები - მომრგვალო ფორმის ადვილად მოძრავი წარმონაქმნებია,რომლებიც კეთილთვისებიანია, არ არის მტკივნეული, თუმცა ზოგჯერ ავთვისებიან გადაგვარებას განიცდის
რეპროდუქციულ ასაკში ხშირია სარძევე ჯირკვალში ფიბროკისტოზური წარმონაქმნების გაჩენა ან ფიბროადენომების ჩამოყალიბება.
რისკ-ფაქტორები:
- გენეტიკა;
- მენსტრუალური ციკლის დროზე ადრე დაწყება;
- კლიმაქსის დაგვიანება( 55 წელი და ზემოთ);
- გვიანი პირველი ორსულობა;
- ღვიძლის პათოლოგიები;
- შაქრიანი დიაბეტი;
- ჰიპერტენზიული დაავადება;
- სიმსუქნე;
- კონტრაცეპტივების არასწორი გამოყენება;
- არადაბალანსებული კვება
ექიმს დაუყოვნებლივ უნდა მივმართოთ თუ:
- მკერდში გაჩნდა ერთეული ან მრავლობითი მკვრივი უმოძრაო წარმონაქმნი;
- სარძევე ჯირკვალი არის მტკივნეული და გვაქვს სიმძიმის შეგრძნება;
- გადიდდა იღლიისქვეშა ლიმფური კვანძები;
- შეინიშნება დვრილიდან გამონადენი ან ადგილი აქვს ძუძუს დვრილების ჩაბრუნებას და გასქელებას;
- თუ მკერდის კანი დაიჭმუჭნა და გაჩნდა ჩაღრმავებული უბნები
პროფილაქტიკა:
- რეკომენდებულია 30 წლის შემდეგ ყოველ სამ წელში ერთხელ ექიმთან კონსულტაცია, ხოლო 40 წლის ზემოთ ყოველწლიურად;
- მოერიდეთ ულტრაიისფერ გამოსხივებას, განსაკუთრებით შუადღის მზის ქვეშ;
- სასურველია პირველი შვილის გაჩენა 30 წლამდე;
- ნუ გაიკეთებთ აბორტს;
- მენსტრუაციული ციკლის მოშლისას აუცილებელია სპეციალისტთან კონსულტაცია;
- მისდიეთ ჯანსაღი ცხოვრების წესს;
- რეკომენდებულია დაბალანსებული, დიდი რაოდენოით ვიტამინების შემცველი პროდუქტების მიღება;
- მოერიდეთ ალკოჰოლს და თამბაქოს;
- ფიზიკური აქტივობა - ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ფიტნესით დაკავებულ ქალებში მკერდის კიბოს განვითარების რისკი რამდენადმე ნაკლებია