რა არის კიბო? მისი გამომწვევი მიზეზები და მკურნალობის მეთოდები
ამ სტატიაში ჩვენ განვიხილავთ კიბოს ტიპებს და მკურნალობის მეთოდებს.
რა არის კიბო?
კიბო ძალიან გავრცელებული ტერმინია. იგი აღწერს დაავადებას, რომელიც მაშინ ვითარდება, როდესაც უჯრედები იწყებს უკონტროლო ზრდასა და გაყოფას.
კიბოს ზოგიერთი სახეობისას უჯრედები სწრაფ იზრდება, ზოგიერთის დროს კი შედარებით უფრო ნელი ტემპით ვითარდება.
კიბოს ზოგიერთი ფორმა იწვევს ხილულ წარმონაქმნებს, რომლებსაც სიმსივნე ეწოდება, ხოლო სხვებს, მაგალითად ლეიკემიას, ასეთი წარმონაქმნები არ ახასიათებს.
სხეულის უჯრედების უმეტესობას აქვს თავისი ფუნქციები და ფიქსირებული სიცოცხლის ხანგრძლივობა. მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეიძლება ცუდად ჟღერდეს, უჯრედების სიკვდილი არის ორგანიზმისთვის ბუნებრივი და სასარგებლო პროცესი.
უჯრედები კვდებიან იმიტომ, რომ სხეულმა შეცვალოს იგი უფრო ახალი უჯრედით, რომელიც უკეთ იფუნქციონირებს. კიბოს უჯრედებს კი ეს ფუნქცია არ აქვთ, ანუ ისინი არ იცვლებიან ახლით.
შედეგად, ისინი გროვდება სხეულში ჟანგბადისა და საკვები ნივთიერებების გამოყენებით, რომლებიც ჩვეულებრივ კვებავს სხვა უჯრედებს. კიბოს უჯრედებს შეუძლიათ წარმოქმნან სიმსივნეები, დააქვეითონ იმუნური სისტემა და გამოიწვიონ სხვა ცვლილებები, რაც ხელს უშლის ორგანიზმის რეგულარულ ფუნქციონირებას.
კიბოს უჯრედები შეიძლება გაჩნდეს ორგანიზმის ერთ კონკრეტულ ადგილზე, შემდეგ კი გავრცელდეს ლიმფური კვანძების მეშვეობით.
კიბოს მიზეზები
კიბოს ძალიან ბევრი გამომწვევი ფაქტორი არსებობს, ზოგიერთი მათგანის პრევენცია, სამწუხაროდ, დღესაც შეუძლებელია. მოწევა კიბოს განვითარების ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზია.
მოწევის გარდა, კიბოს განვითარების რისკის ფაქტორებია:
- ალკოჰოლის ხშირი მოხმარება
- სხეულის ჭარბი წონა
- უმოძრაობა
- ცუდი/არაჯანსაღი კვება.
კიბოს გამომწვევი სხვა მიზეზების პრევენცია შეუძლებელია.
არის თუ არა კიბო გენეტიკური?
გენეტიკური ფაქტორები ხელს უწყობს კიბოს განვითარებას.
ადამიანის გენეტიკური კოდი ავალებს მათ უჯრედებს, როდის უნდა გაიყოს და ამოიწუროს. გენის ცვლილებამ კი შეიძლება გამოიწვიოს არასწორი ინსტრუქციები და საბოლოოდ ამან გამოიწვიოს კიბო.
ზოგიერთი გენი ცვლის ცილებს, რომლებიც ჩვეულებრივ აღადგენს დაზიანებულ უჯრედებს. თუ მშობელს აქვს ეს გენები, მან შეიძლება გადასცეს შეცვლილი ინსტრუქციები თავის შთამომავლობას და ამან შესაძლოა გამოიწვიოს კიბო.
ზოგიერთი გენეტიკური ცვლილება ხდება დაბადების შემდეგ და ფაქტორებმა, როგორიცაა მოწევა, მზის ზემოქმედება და სხვა - შეიძლება გაზარდოს რისკი.
დაბოლოს, ადამიანს შეუძლია მემკვიდრეობით მიიღოს მიდრეკილება კიბოს ტიპის მიმართ. ექიმმა შეიძლება მოიხსენიოს ეს, როგორც მემკვიდრეობითი კიბოს სინდრომი.
მკურნალობა
ინოვაციურმა კვლევებმა ხელი შეუწყო ახალი მედიკამენტების და მკურნალობის ტექნოლოგიების განვითარებას.
ექიმები ჩვეულებრივ განსაზღვრავენ მკურნალობას კიბოს ტიპის, მისი სტადიისა და ადამიანის ჯანმრთელობის საერთო მდგომარეობის მიხედვით. ქვემოთ მოცემულია კიბოს მკურნალობის მიდგომების მაგალითები:
ქიმიოთერაპია მიზნად ისახავს კიბოს უჯრედების მოკვლას მედიკამენტებით. ქიმიოპრეპარატებს შეუძლიათ სიმსივნის შემცირება, მაგრამ გვერდითი მოვლენები შეიძლება იყოს მძიმე.
ჰორმონოთერაპია გულისხმობს მედიკამენტების მიღებას, რომლებიც ცვლის ან ხელს უშლის გარკვეული ჰორმონების მუშაობას და ფუნქციონირებას. როგორც ვიცით, ჰორმონები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ, პროსტატისა და ძუძუს კიბოს შემთხვევაში, ამიტომაც ეს მკურნალობის ერთ-ერთი ჩვეულებრივი მიდგომაა.
იმუნოთერაპია იყენებს მედიკამენტებს და სხვა სამკურნალო საშუალებებს იმუნური სისტემის გასაძლიერებლად და კიბოს უჯრედებთან საბრძოლველად.
რადიაციული თერაპია იყენებს მაღალი დოზით რადიაციას კიბოს უჯრედების მოსაკლავად. ექიმმა შეიძლება გირჩიოთ რადიაციის გამოყენება სიმსივნის შესამცირებლად ოპერაციამდე ან სიმსივნესთან დაკავშირებული სიმპტომების შესამცირებლად.
ღეროვანი უჯრედების გადანერგვა განსაკუთრებით სასარგებლოა იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც აქვთ სისხლთან დაკავშირებული კიბო, როგორიცაა ლეიკემია ან ლიმფომა. ის მოიცავს სისხლის იმ წითელი ან თეთრი უჯრედების მოშორებას, რომლებიც ქიმიოთერაპიამ ან რადიაციამ გაანადგურა.
ავტორი: ია რომანაძე