თინათინ გოცაძე

1) ტკბილი სასმელები

ტკბილი სასმელები მნიშვნელოვნად ზრდის სისხლში შაქრის შემცველობას, ამასთან არავითარი კვებითი ღირებულება არ გააჩნია. ეს სასმელები პასუხისმგებელია ინფარქტით, ინსულტითა და დიაბეტით გარდაცვლილთა 7,4%-ზე. ამ სასმელებს შორისაა ტკბილი გაზიანი სასმელები, ხილის წვენები, რომელთაც დამატებული აქვთ შაქარი, სპორტული და ენერგეტიკული სასმელები, რძიანი კოქტეილები სხვადასხვა დანამატით, ასევე ჩაი და ყავა, თუ მათ შაქრის დამატებით მიირთმევთ.

2) ხილის უკმარისობა

ხილის უკმარისობას სიკვდილის შემთხვევათა 7,5% უკავშირდება. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით ადამიანმა დღეში ხილისა და ბოსტნეულის არანაკლებ 5 ულუფა უნდა მიიღოს (დაახლოებით 400 გრამი). ულუფა, მაგალითად, ერთი ვაშლი, ერთი მსხალი ან კიდევ ერთი მუჭა მარწყვია.

3) ბოსტნეულის უკმარისობა

ბოსტნეულის უკმარისობა ასევე ცუდად აისახება ორგანიზმის ჯანმრთელობაზე, დასაბამს აძლევს ბევრ პათოლოგიას და პასუხისმგებელია სიკვდილის შემთხვევათა 7,5%-ზე.

სეზონზე აუცილებლად უნდა მიიღოთ ყველა სახის ბოსტნეული, პომიდორი, კიტრი, წიწაკა, ზამთარში – კომბოსტო, სტაფილო, გოგრა; შეუცვლელია მწვანილის როლიც, აუცილებელია მწვანილის რეგულარულად ჩართვა საკვებ რაციონში.

4) ომეგა-3 უჯერი ცხიმოვანი მჟავების უკმარისობა

დასახელებული ტიპის მჟავები უხვადაა ცხიმიან თევზში (ზუთხი, კალმახი, სკუმბრია, თინუსი, სარდინი). არ არის გასაკვირი, რომ გრენლანდიის მცხოვრებლები, რომლებიც მსოფლიოში ყველაზე მეტ თევზს ჭამენ, პრაქტიკულად არ ავადმყოფობენ გულის პათოლოგიებით. გარდა ამისა, ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები უზრუნველყოფს კანის ჯანმრთელობას, თმისა და ფრჩხილების სიჯანსაღეს. ამ მჟავების უკმარისობას სიკვდილის შემთხვევათა 7,8% უკავშირდება.

5) გადამუშავებული ხორცი

ყველას სმენია, რომ ძეხვეული, ლორი, შებოლილი პროდუქტები არაჯანსაღი საკვებია და საზოგადოდ, მავნებელია ორგანიზმისთვის, გადამუშავებული ხორცი სიკვდილის შემთხვევათა 8,2%-ზეა პასუხისმგებელი. საქმე ისაა, რომ ამ პროდუქტებში ბევრი მარილი და ნიტრიტია. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, თუ ადამიანი ყოველდღიურად 50 გრამ გადამუშავებულ ხორცს ჭამს, სწორი ნაწლავის კიბოს განვითარების რისკს 18%-ით ზრდის.

6) ნიგვზისა და მზესუმზირას ნაკლებობა

ადამიანები რომ სათანადო რაოდენობით იღებდნენ ნიგოზსა და სხვადასხვა მცენარის თესლებს (სელის, ნუშის, გოგრის), სიკვდილობის შემთხვევათა 8,5%-ს აირიდებდნენ. ნიგოზი და მზესუმზირა ვიტამინებისა და მიკროელემენტების წყაროა. ნიგოზში ბევრია კალიუმი, მაგნიუმი, იოდი, ნუშის თესლში – ფოსფორი, მაგნიუმი, რკინა, სპილენძი, ფოლიუმის მჟავა, მზესუმზირაში – მაგნიუმი, E და D ვიტამინები.

7) ჭარბი მარილი

ჭარბ მარილს ექსპერტები „მკვლელსაც“ კი უწოდებენ, რადგან ის სიკვდილობის 10%-ის მიზეზია. მარილის სიჭარბე ორგანიზმში სითხის შეკავებას იწვევს, რაც, თავის მხრივ, გულსა და თირკმელებზე დატვირთვას ზრდის. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით, მოზრდილებმა და 7 წელზე უფროსი ასაკის ბავშვებმა დღეში 5 გრამზე (ერთი ჩაის კოვზი) მეტი მარილი არ უნდა მიიღონ.