ლალი ჩხიკვაძე

პიტსბურგისა და იელის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ნაწლავური ფლორის ბაქტერიებს შეუძლია გაანადგუროს ზოგიერთი წამალი. ეს ხსნის, თუ რატომ მოქმედებს ზოგიერთი წამალი განსხვავებულად სხვადასხვა ადამიანზე. ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალ Nature Chemistry-ში.

GPCRs (G-პროტეინ-დაწყვილებული რეცეპტორები) არის ცილების ოჯახი, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ უჯრედების სიგნალების გადაცემაში. ისინი მონაწილეობენ მრავალი ფიზიოლოგიური პროცესის რეგულირებაში, მათ შორის სუნის აღქმაში, ჰორმონებზე რეაგირებასა და ნერვული სისტემის ფუნქციონირებაში. სწორედ ამ რეცეპტორებზეა მიმართული ასობით პრეპარატი, რომლებიც გამოიყენება შაკიკის, დიაბეტის, დეპრესიისა და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ.

ახალ კვლევაში მეცნიერებმა აჩვენეს, რომ წამლები, რომლებიც გავლენას ახდენენ GPCR რეცეპტორებზე, შეიძლება ნაკლებად ეფექტური გახდეს ნაწლავის მიკრობების გავლენის გამო.

კვლევის დროს ავტორებმა გამოსცადეს 127 ასეთი პრეპარატი ნაწლავის ბაქტერიების 30 სახეობაზე. აღმოჩნდა, რომ მათგან 30 ურთიერთქმედებდა მედიკამენტებთან. მაგალითად, ბაქტერიამ Morganella morganii-მ დაშალა ანტიფსიქოზური პრეპარატი ილოპერიდონი, რის გამოც ის არაეფექტურია.

მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ ამ პროცესების შემდგომი შესწავლაა საჭირო პაციენტებზე ზემოქმედების შესახებ დასკვნების გაკეთებამდე. თუმცა, აღმოჩენამ შეიძლება გამოიწვიოს პერსონალიზებული მედიცინის ახალი მეთოდებისა და წამლების ეფექტურობის გაუმჯობესება. გარდა ამისა, მსგავსი მიდგომები შეიძლება დაეხმაროს ბაქტერიების ურთიერთქმედების შესწავლას საკვები ნაერთებთან და ტოქსინებთან, რაც ხელს შეუწყობს საკვებისა და მედიკამენტების უსაფრთხოების გაუმჯობესებას.

ნაწლავის მიკრობები შეიძლება დაეხმარონ ნეიროფსიქიატრიული დარღვევების მკურნალობისას

შესაძლებელია, რომ მომავალში პრობიოტიკები აუტიზმის სიმპტომების სამკურნალოდ გამოიყენონ.

ზოგადად მიღებულია, რომ ნევროლოგიური და ნეიროფსიქიატრიული აშლილობის მიზეზები ტვინშია. თუმცა, როგორც ბეილორის მედიცინის კოლეჯის (აშშ) მკვლევარებმა დაადგინეს, ასეთი დარღვევების ინდივიდუალური სიმპტომები შესაძლოა დაკავშირებული იყოს კონკრეტულ მიკროორგანიზმებთან, რომლებიც ბინადრობენ პაციენტის ნაწლავებში. კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალში Cell.

მეცნიერებმა ჩაატარეს ექსპერიმენტების სერია გენმოდიფიცირებულ თაგვებზე, რომლებმაც, აუტისტური სპექტრის აშლილობის მქონე ადამიანების მსგავსად, აჩვენეს, ერთის მხრივ, ჰიპერაქტიური ქცევა, ხოლო მეორე მხრივ, სოციალური ურთიერთობის უნარის დარღვევა საკუთარ სახეობებთან. გარდა ამისა, ცხოველებს, ისევე როგორც ASD-ის მქონე ადამიანებს, ჰქონდათ გამორჩეული თვისებები ნაწლავის მიკრობიომში - მიკროორგანიზმების ერთობლიობა, რომლებიც ცხოვრობენ საჭმლის მომნელებელ ტრაქტში - რომლებიც არ იყო არაგენმოდიფიცირებულ თაგვებში.

• ექსპერიმენტებში მკვლევარები ზემოქმედებდნენ ASD-იანი თაგვების ნაწლავის მიკრობიომზე მათ საკვებში პრობიოტიკის დამატების გზით - პრეპარატი, რომელიც შეიცავს ნაწლავის ბაქტერიას L. reuteri-ს. შედეგად, ცხოველების სოციალური ქცევა საგრძნობლად გაუმჯობესდა და მათ დაიწყეს ნორმალურად კომუნიკაცია და ურთიერთქმედება ერთმანეთთან. უფრო მეტიც, მსგავსი ეფექტი მიიღწევა მაშინაც კი, როდესაც ასოციალურ თაგვებს მიეცათ არა თავად პრობიოტიკი, არამედ L. reuteri-ს მეტაბოლიტი, ანუ ქიმიური ნაერთი, რომელიც წარმოიქმნება ამ ნაწლავის ბაქტერიით.

ამავდროულად, ცხოველების საკვებში პრობიოტიკის დამატებამ არ იმოქმედებდა მათ ჰიპერაქტიურ ქცევაზე. მეცნიერთა აზრით, ეს ვარაუდობს, რომ ისეთი სიმპტომის საფუძველი, როგორიცაა სოციალური ქცევის დეფიციტი, არის ნაწლავის მიკრობიომის გენეტიკური მახასიათებლები, ხოლო ჰიპერაქტიურობის საფუძველია მთელი ორგანიზმის გენეტიკური მახასიათებლები.

ამრიგად, მკვლევარები ასკვნიან, რომ ნეიროფსიქიატრიული დარღვევები ადამიანის გენებისა და ნაწლავის მიკრობების რთული ჯვარედინი ურთიერთქმედების შედეგია.

ამიტომ, ასეთი დარღვევების მკურნალობას უნდა მივუდგეთ კომპლექსურად, რაც გავლენას მოახდენს როგორც ტვინზე, ასევე ნაწლავებზე. სამომავლოდ მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ ნაწლავის ბაქტერიების სპეციალურად შერჩეული შტამების დახმარებით შესაძლებელი იქნება პაციენტების ქცევასა და ტვინის ფუნქციაზე უსაფრთხო, ზუსტი და ეფექტური ზემოქმედება. ამრიგად, კვლევის ავტორები გეგმავენ მალე დაიწყოს პრობიოტიკის კლინიკური კვლევები ბაქტერიით L. reuteri ASD-ის მქონე ბავშვებში.