როდის და რატომ ტარდება ძვლის ტვინის კვლევა
რომელიც მკერდის ან სხვა რომელიმე ძვლიდან სპეციალური ნემსის ჩხვლეტით ძვლის წითელი ტვინის ქსოვილის ნიმუშის მიღების საშუალებას იძლევა. ამის შემდეგ იკვლევენ მიღებული ბიოპტატის ქსოვილებს. ჩვეულებრივ, ამგვარი ანალიზი ტარდება სისხლის დაავადებების გამოსავლენად, მაგრამ ზოგჯერ ის კიბოს ან მეტასტაზირების დიაგნოსტიკისთვისაა განკუთვნილი.
მასალის აღება შესაძლებელია როგორც ამბულატორიულ, ისე სტაციონარულ პირობებში. პუნქციის შედეგად მიღებული ქსოვილები ლაბორატორიაში იგზავნება მიელოგრამის, ჰისტოქიმიური, იმუნოფენოტიპიზებული და ციტოგენეტიკური ანალიზის ჩასატარებლად.
ძვლის ტვინის ფუნქციაა გამოიმუშაოს სისხლის ახალი უჯრედები - ლეიკოციტები, ერითროციტები და თრომბოციტები. ის ჩვენი სხეულის მრავალ ძვალშია განთავსებული - მალებში, მილისებრ და მენჯის ძვლებში, მკერდის ძვალში და ა.შ. ძვლის ტვინი შედგება მოსვენებულ ან გაყოფის პერიოდში მყოფი ღეროვანი უჯრედებისა და სტომისაგან.
ორგანიზმის დაბერებასთან ერთად, ძვლის წითელ ტვინს თანდათანობით ანაცვლებს ყვითელი - განსაკუთრებული ცხიმოვანი ქსოვილი, რომელსაც სისხლის უჯრედების პროდუცირების უნარი არ გააჩნია.
ძვლის ტვინის ქსოვილის ასაღებად მოზრდილებთან ყველაზე მოსახერხებელია მკერდის ძვალი, II ან III ნეკნთაშუა სივრცე. მანიპულაციის შესასრულებლად შეიძლება გამოიყენებოდეს თეძოს ძვალი ან ხერხემლის წელის ნაწილის მალებიც. 2 წლამდე ბავშვთა პუნქცია შეიძლება ჩატარდეს ქუსლის ან დიდი წვივის ძვალზე, უფრო მოზრდილთა - თეძოს ძვალზე.
პათოლოგიურად შეცვლილ ძვლის ტვინს გააჩნია ნახევრად თხევადი კონსისტენცია და მისი აღება დიდ სირთულეს არ წარმოადგენს.
ძვლის ტვინის ქსოვილის პუნქცია და ანალიზი შეიძლება დაინიშნოს შემდეგ შემთხვევებში:
- ლეიკოციტური ფორმულის ან სისხლის კლინიკური ანალიზის დარღვევა, რომელიც არ ექვემდებარება სტანდარტულ თერაპიას, მძიმე ფორმის ანემია, ერითროციტებისა და ჰემოგლობინის რაოდენობის მომატება, ლეიკოციტების ან თრომბოციტების დონის დაქვეითება ან მომატება, ედს-ის მაღალი დონის მიზეზის დადგენის შეუძლებლობა;
- სისხლმბადი ორგანოების დაავადებების დიაგნოსტიკა შემდეგი სიმპტომების გამოვლენისას: ცხელება, ლიმფური კვანძების გადიდება, წონის კლება, პირის ღრუს გამონაყარი, ოფლიანობა, ინფექციური დაავადებებისადმი მიდრეკილება და სხვა;
- ჰისტიოციტოზი (მაკროფაგული სისტემის პათოლოგია);
- ხანგრძლივი ცხელება ლიმფომაზე ეჭვის შემთხვევაში, ტემპერატურის მატების სხვა მიზეზების დადგენის შეუძლებლობა;
- ოპერაციის წინ დონორისგან მიღებული ტრანსპლანტატის ქსოვილის შეთავსებადობის განსაზღვრა;
- ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაციის ეფექტურობის შეფასება;
- ძვლის ტვინში მეტასტაზის გამოვლენა;
- სამკურნალო საშუალებების ძვალშიდა შეყვანა;
- სისხლის სიმსივნისას ქიმიოთერაპიისათვის მომზადება ან მკურნალობის შედეგების შეფასება.
ძვლის ტვინის პუნქციის უკუჩვენება შეიძლება იყოს აბსოლუტური ან შედარებითი.
აბსოლუტური უკუჩვენებებია:
- სიმპტომური ჰემორაგიული დიათეზის მძიმე მიმდინარეობა.
შედარებითი უკუჩვენებაა:
- მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტი;
- გულის უკმარისობის დეკომპენსირებული ფორმა;
- ტვინის სისხლის მიმოქცევის მწვავე დარღვევა;
- შაქრიანი დიაბეტის დეკომპენსირებული ფორმა;
- ჩხვლეტის ადგილზე კანის ანთებითი ან ჩირქოვანი დაავადებები;
- პუნქციის შედეგებმა შეიძლება მნიშვნელოვანი გავლენა არ მოახდინოს მკურნალობის ეფექტურობის გაუმჯობესებაზე.
სტერნალური პუნქციის ხანგრძლივობა, ჩვეულებრივ, 15-20 წუთს შეადგენს.
პროცედურიდან ნახევარი საათის შემდეგ პაციენტი შეიძლება წავიდეს სახლში. პუნქციის ადგილი უნდა იყოს მშრალი, ამიტომ სამი დღის განმავლობაში არაა რეკომენდებული აბაზანის ან შხაპის მიღება.
ძვლის წითელი ტვინის ქსოვილის მიღების შემდეგ, მაშინვე კეთდება ნაცხი მიელოგრამისთვის, რადგანაც მიღებული მასალა თავისი სტრუქტურით სისხლის მსგავსია და სწრაფად დედდება.
როგორც წესი, პუნქციის შემდეგ გართულებები არ აღინიშნება. ზოგჯერ ჩხვლეტის ადგილზე პაციენტმა შეიძლება იგრძნოს უმნიშვნელო ტკივილი, რომელიც დროთა განმავლობაში გაივლის.
ძვლის ტვინის პუნქციის ჩატარება ხელმისაწვდომი, მაღალინფორმაციული, მარტივად შესასრულებელი და მოსამზადებელი პროცედურაა. ეს კვლევა პაციენტისთვის არ არის სერიოზული დატვირთვა, იშვიათად იწვევს გართულებებს, იძლევა ზუსტი დიაგნოზის დასმისა და ეფექტური მკურნალობის დანიშვნის საშუალებას.
ძვლის ტვინის პუნქცია მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს სისხლის პათოლოგიისა და ონკოლოგიური პროცესების დიაგნოსტიკაში. მისი შესრულებით იზრდება დიაგნოზის სწრაფად და ზუსტად დასმის საშუალება. ჩატარებული მკურნალობის შემდეგ ამგვარი დიაგნოსტიკური მეთოდიკის გამოყენება შესაძლებელია თერაპიის ეფექტურობის შესაფასებლად.
ძვლის ტვინის პუნქციას ნიშნავს ჰემატოლოგი ან ონკოლოგი. ამგვარი პროცედურის ჩატარების აუცილებლობა შეიძლება იყოს:
- სისხლის სხვადასხვა მძიმე დაავადება;
- ავთვისებიანი სიმსივნეები;
- მეტასტაზების წარმოქმნაზე ეჭვი;
- ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაციისთვის ან ქიმიოთერაპიისათვის ავადმყოფის მომზადება და ა.შ.