პირის ღრუს მოვლა ონკოლოგიური დაავადებების დროს - სტომატოლოგიური კლინიკა „უნივერს დენტალის“ ექიმი თერაპევტი ხათუნა ვერულაშვილი
მომრავლებული ონკოლოგიური დაავადების გამო, პაციენტებს ხშირ შემთხვევაში უწევთ ქიმიო და სხივური თერაპიის კურსის ჩატარება, რაც იმის გარდა, რომ ეხმარება დაავადებული უჯრედების განადგურებას, ამავდროულად აზიანებს ორგანიზმის ჯანმრთელ უჯრედებსაც, მათ შორის კბილებს, სანერწყვე ჯირკვლებს და პირის ღრუს ლორწოვან გარსს. მოგეხსენებათ, ადამიანის პირის ღრუ ერთ-ერთი ყველაზე მრავალფეროვანი გარემოა მიკრობული დასახლების თვალსაზრისით. პირის ღრუს მიკრობიოტური გარემო მოიცავს ვირუსებს, სოკოებს, არქეებსა და ბაქტერიებს. პირის ღრუს მიკროფლორა თითოეული ინდივიდისთვის განსხვავებულია და მასზე გავლენას ახდენედეს ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა: დრო, ასაკი, კვების თავისებურება, ექსტრემალური გარემო, სტრესი და მათ შორის გარკვეული ტიპის მედიკამეტებიც. ქიმიოთერაპია იწვევს პირის ღრუს მიკრობიომის დისბალანსს და იქმნება პირობები ოპორტუნისტული ინფექციების გავრცელებისთვის, ვითარდება სისხლდენა ღრძილებიდან, კანდიდოზები, წყლულები, ეროზიები, რაც საკმაოდ მტკივნეულია და ართულებს როგორც კვებას, ასევე პირის ღრუს ჰიგიენას (გახეხვის პროცესს). ამგვარად გავლენას ახდენს ადამიანის არამარტო ფიზიკურ, არამედ ფსიქოლოგიურ კეთილდღეობაზეც.
რატომ უნდა მივმართოთ სტომატოლოგს ონკოლოგიური მკურნალობის დაწყებამდე?
გაგიკვირდებათ, მაგრამ სტომატოლოგი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობის პროცესში და მნიშვნელოვანია მუდმივი კონტაქტი ონკოლოგსა და სტომატოლოგს შორის. სასურველია ქიმიო ან სხივური თერაპიის ჩატარებამდე 2-3 კვირით ადრე დაიგეგმოს პირის ღრუს პროფილაქტიკური შემოწმება და სრული სანაცია, იმისთვის რომ ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობის პროცესში არ მოხდეს, რომელიმე ქრ. პროცესის გამწვავება.
ქიმიოთერაპიის დაწყებამდე აუცილებელია კბილების პროფესიული წმენდა, პაროდონტული ჯიბეების მკურნალობა, კარიესების დაბჟენა, ჩარჩენილი გამოუსადეგარი ფესვების ექსტრაცია, რაც განიხილება როგორც ქრ. ინფექციის კერა და მეორადი ინფექციების განვითარების ხელშემწყობი ფაქტორი, რეკომენდირებულია რემინერალიზაციური თერაპიის ჩატარებაც. თუ პაციენტს აქვს ხელოვნური კონსტრუქციები პირის ღრუში, მაგალითად პროთეზი, უნდა შემოწმდეს მისი ვარგისიანობა, პროთეზის კუთხეები არ უნდა აღიზიანებდეს ლორწოვანს, წინააღმდეგ შემთხვევაში, უნდა დამზადდეს ახალი პროთეზი რბილ ბაზისზე. ხშირად საჭირო ხდება სტომატოლოგისა და ონკოლოგის კოლაბორაცია სასურველი შედეგის მისღწევად. პირის ღრუს სრული სანაციის შემთხვევაში მატულობს პირის ღრუს ადგილობრივი იმუნიტეტი, ინფექციების გავრცელებისთვის ხელსაყრელი პირობები აღარ არის, შედეგად ქიმიოთერაპიის შემდგომი გართულებებიც ნაკლებია და უფრო მარტივად მართვადი ხდება ონკო დაავდების მკურნალობის პირის ღრუს მხრივი გართულებები.ასევე ავღნიშნავ, რომ სამწუხაროდ ონკოპაციენტები ხშირად მოუმზადებლი ხვდებიან ქიმიოთერაპიას, ისინი არ არიან ინფორმირებული პირის ღრუსმხრივ გართულებებზე და არ იციან როგორ მართონ ეს პრობლემა მათთვის ისედაც რთულ პერიოდში. ამგვარად, პაციენტის წინასწარი ფსიქოლოგიური მომზადება, ინფორმირება, დარიგება, სწორი განწყობის და მოლოდინების შექმნა ვთვლი რომ ჩვენი უპირველესი მოვალეობაა.
როგორ მოვუაროთ პირის ღრუს ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობის პერიოდში?
ქიმიო და სხივური თერაპიის მკურნალობის დროს ყველაზე მნიშვნელოვანია პირის ღრუს ჰიგიენის სწორი დაცვა. ფრთხილად გავიხეხოთ კბილები და ენა რბილი ჯაგრისით, ყოველი კვების შემდეგ და ძილის წინ. კბილთაშორისი სივრცეების წმენდა კბილის ძაფით რეკომენდებულია დღეში ერთხელ. შევინარჩუნოთ ნოტიო გარემო პირის ღრუში. ხშირად გავიკეთოთ სავლები წყლის სახით, რადგან ონკოპრეპარატები იწვევს პირის ღრუს სიმშრალეს. ასევე მოვერიდოთ სპირტის შემცველი სავლების გამოყენებას. სასურველია ჰიალურონის შემცველი პირის ღრუს საველებები, რომელთაც ლორწოვანი გარსის მაეპითელიზირებელი ანუ აღმდგენი თვისება აქვთ. ყოველდღე შეიმოწმეთ პირის ღრუ. მიაქციეთ ყურადღება ლორწოვანს, ხომ არ აღინიშნება სტომატიტები, ღრძილებიდან სისხლდენა ან ტკივილი. რაიმე სიმპტომის აღმოჩენის შემთხვევაში, დაუყონებლივ მიაკითხეთ სტომატოლოგს.მწვავე პერიოდში მნიშვნელოვანია საკვები რაციონიც. მოერიდეთ მლაშე, მწარე და მჟავე საკვებს. ასევე არ არის სასურველი უხეში საკვები, რამაც შესაზლოა ლორწოვანის ტრავმა გამოიწვიოს.
ყოველივე ზემოაღნიშნული მნიშვნელოვანია იმისათვის, რომ პაციენტის ქიმიო ან რადიოთერაპიის კურსი არ დაირღვეს სხვადასხვა გართულებების გამო და ჩამთავრდეს სრულფასოვნად, რასაც გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს შედეგის მისაღწევად. კიბო განაჩენი არ არის! დროულ პრევენციას და სწორ მკურნალობას აუცილებლად მოაქვს შედეგი.