მარიკა დვალი

რასაკვირველია, სათამაშო უნდა აკმაყოფილებდეს ყველა ამ მოთხოვნას, მაგრამ, სამწუხაროდ, პრაქტიკულად არც ერთი მშობელი არ ითვალისწინებს, რომ

თამაში ბავშვის ფსიქიკური და მოტორული განვითარების მთავარი გზაა, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სიცოცხლის პირველ წელს.

ალბათ ამ თვალსაზრისით მშობელთა გაუთვითცნობიერებლობის ბრალია, რომ ოჯახი ზრუნავს ყველაფერზე - ტანსაცმელზე, ჰიგიენურ საშუალებებზე, საკვებზე, სათამაშოს კი არა ბავშვის ასაკისა და განვითარების მოთხოვნილების, არამედ გარეგნული მიმზიდველობის მიხედვით არჩევს.

ხშირად, როცა მშობლები სათამაშოების მაღაზიაში შედიან, ზღაპრული მრავალფეროვნებით მოხიბლულნი, იმას ირჩევენ, რაც, უპირველეს ყოვლისა, თავად მოსწონთ, რაც თავად სურდათ ბავშვობისას, მაგრამ არ ჰქონდათ, რაც საკმაოდ ძვირად ღირებულია - ეს თითქოს მოწმობს, რომ “ბავშვისთვის არაფერი ენანებათ”. მათ ავიწყდებათ, რომ პატარა ბავშვს სჭირდება არა ის, რაც მშობლებს მოსწონთ, არამედ ის, რაც მისთვისაა გასაგები და საინტერესო.

ოჯახში ახალშობილია. პირველი ორი კვირის განმავლობაში სათამაშოები არ დაგვჭირდება. ამ პერიოდში ბავშვი ეცნობა მშობლებს, ოჯახის სხვა წევრებს, სწავლობს მზერის ფიქსირებას, ამისთვის კი მხოლოდ ახლობლების სახეებია საჭირო.

• პირველი თვის ბოლოს კი შეიძლება დავიწყოთ საგნებზე დაკვირვება. ეს ავითარებს მხედველობას, თვალის მამოძრავებელ კუნთებს, ხელს უწყობს მხედველობის ველის გაფართოებას. სწორედ ამ დროს უნდა მივცეთ ბავშვს პირველი სათამაშო. ის უნდა იყოს კაშკაშა, სასურველია, წითელი, ლურჯი ან მწვანე (სხვა ფერებს პატარა ბავშვი, ფაქტობრივად, ვერც კი არჩევს), უმჯობესია, სადა, გამოსცემდეს ნაზ ხმას - ეს სმენასაც ავითარებს. სათამაშოს ისეთი ზედაპირი უნდა ჰქონდეს, რომ პატარას არ უჭირდეს მისი დაჭერა. ასეთებია ჩხაკუნა სათამაშოები, რომლებსაც ბურთის ან ზარის ფორმა აქვს, პლასტმასისგანაა დამზადებული, მსუბუქია, ადვილად ირეცხება. მოგვიანებით, როცა ბავშვი სათამაშოს კარგად დაიჭერს ხელში (დაახლოებით 2-3 თვისთვის), გაუადვილდება მისი თვალიერება, ხელში ტრიალი, ხელიდან ხელში გადატანა, პირში ჩადება და “დაგემოვნება”.
• 2-3 თვისთვის საწოლზე ან ეტლზე, სადაც პატარა დროის დიდ ნაწილს ატარებს, უნდა ჩამოვკიდოთ გირლანდები. ისინი, სასურველია, კაშკაშა და ორ-სამფეროვანი იყოს - წითელი, ცისფერი, მწვანე. გირლანდებს პატარა ადვილად უნდა სწვდებოდეს, თავისკენ ქაჩავდეს, ხელ-ფეხს უტყაპუნებდეს, მაგრამ ვერ გლეჯდეს. ძალიან კარგია მუსიკალური “კარუსელები”, რომლებიც საწოლზე მაგრდება. მართალია, მელოდიის უთავბოლო გამეორებამ მშობლები შესაძლოა გააღიზიანოს, მაგრამ პატარას ეს დიდ საიმოვნებას ჰგვრის, უვითარებს სმენას, მხედველობას, ამშვიდებს მას, ხელს უწყობს ღრმა ძილს.
• 4 თვიდან ჩვეულებრივ პლასტმასის სათამაშოებთან ერთად სასარგებლო იქნება ბავშვისთვის რბილი სათამაშოების მიცემაც. პატარა ამ სათამაშოებს ჭმუჭნის, ხელს უსვამს, ათვალიერებს. ამ დროს ის სწავლობს, რა არის ფორმა, კონსისტენცია, ზომა. ამავე პერიოდში ჩვილს უვითარდება პირველი მისწრაფებები, ირჩევს საყვარელ სათამაშოს, თუმცა ისიც სათქმელია, რომ ასეთ პატარა ბავშვს მისწრაფებები მალ-მალე ეცვლება.

რბილი სათამაშოს არჩევისას გაითვალისწინეთ, რომ ის არ უნდა იყოს გრძელბუსუსებიანი და ხელოვნური ბეწვისა (ერთი სიტყვით, ეს არ უნდა იყოს დიდი ზომის ბეწვიანი სათამაშო, რომელიც უფროსებისთვისაა განკუთვნილი).

საბავშვო რბილი სათამაშოები მზადდება ნატურალური მასალისგან, ამოვსებულია ნატურალური შემავსებლებით, ადვილად ირეცხება, არ იცვლის ფერს. ასეთი სათამაშოების შეძენისას უნდა მოვითხოვოთ ხარისხის სერტიფიკატი.

• 5 თვის ასაკისთვის შეიძლება ბავშვს ვუყიდოთ პირველი მარტივი პირამიდა, სხვადასხვა ფორმის ფიგურების ნაკრები, საბავშვო “მუსიკალური ცენტრი” დიდი ღილაკებითა და კლავიშებით, რადგან ამ ასაკში პატარას ჯერ კიდევ არ შეუძლია თითის გამოყენება და მისთვის საინტერესო ზედაპირს მთელ ხელს ურტყამს.

დგება წიგნების პერიოდიც. პირველი წიგნი არა ქაღალდისა, არამედ მტკიცე მასალისა უნდა იყოს, რომ არ დაიხეს; ჰქონდეს კაშკაშა ფერის მარტივი ილუსტრაციები, რომლებზეც ერთი საგანი იქნება გამოსახული. თავდაპირველად პატარა მხოლოდ ფურცლებს გადაშლის და მათ შრიალს მოისმენს, თუმცა ესეც დიდ სიამოვნებას მიანიჭებს.

• 6 თვიდან სათამაშოების არსენალი სწრაფად ფართოვდება. პატარა ბავშვს უკვე ბევრი რამ შეუძლია და აინტერესებს. ამ პერიოდში შეიძლება, ბავშვს “საკვლევად” რამდენიმე სათამაშო შევთავაზოთ, რათა კონცენტრირების უნარი გამოვუმუშაოთ.

აუცილებელია სათამაშოების ხშირი ცვლა, რათა პატარამ ისინი არ მოიბეზროს. დროთა განმავლობაში სათამაშოს უფრო და უფრო მეტი პატარა დეტალი უნდა გაუჩნდეს, რათა ბავშვს წვრილი მოტორიკა განუვითარდეს. ამავე დროს, დარწმუნებული უნდა ვიყოთ, რომ სათამაშო ხარისხიანია და ბავშვის ჯანმრთელობას საფრთხეს არ შეუქმნის. გარდა ამისა, 6 თვიდან მშობლები აქტიურად უნდა ჩაერთონ თამაშში – პატარა უკვე იწყებს უფროსების მიბაძვას...