დაუდეგარი
პროფესიონალთა აზრით, ჰიპერაქტიური პატარების რიცხვი ისეთივეა, როგორიც წინათ. თითქმის ყოველ მეშვიდე-მერვე ბავშვს აქვს იმ დარღვევის ესა თუ ის ნიშანი, რომელსაც ყურადღების დეფიციტის სინდრომი ჰქვია. არცთუ იშვიათად დიაგნოსტიკის საფუძველია დედის სიტყვები ბავშვის "უჩვეულო მოუსვენრობის, ნევროზულობის" შესახებ, წუწუნი იმის თაობაზე, რომ პატარას "დაწყნარება შეუძლებელია", თუმცა ეს სიმპტომები ხშირად არა ნევროლოგიური დარღვევის, არამედ მშობლების პედაგოგიური უძლურების გამოვლინებაა. როგორ უნდა მოვიქცეთ, მშობლების აზრით, "ზედმეტად აქტიურ" ან რეალურად, ნევროლოგიური სტატუსით ჰიპერაქტიურ ბავშვთან? რეკომენდაციათა სპექტრი საკმაოდ მრავალფეროვანია და დამოკიდებულია იმ ქვეყნების სპეციფიკაზე, სადაც ნაშრომები შეიქმნა. რუსი ავტორები სიმკაცრისკენ მოგვიწოდებენ, ბრიტანელები კი გვირჩევენ, ასეთი ბავშვების მშობლები "ურიგოდ გავატაროთ". ალბათ ჭეშმარიტება სადღაც შუაშია. არავითარ შემთხვევაში არ იქნება სწორი ჰიპერაქტიური ბავშვის "მარწუხებში მოქცევა" და გარესამყაროსგან იზოლაცია. ის ყველა ცხოვრებისეულ სიტუაციას უნდა შეეჯახოს. თუნდაც იმისთვის, რომ ზოგჯერ მაინც მიეცეს ყურადღების კონცენტრირების უნარის გავარჯიშების საშუალება. თუმცა არავითარ შემთხვევაში არ უნდა მივცეთ ყველაფრის უფლება. "ერთ ადგილზე ჯდომა არ შეუძლია!" - თავს იმართლებს დედა, როცა მისი შვილი პოლიკლინიკის დერეფანში დარბის, სათამაშოს კედლებსა და კარებს ურტყამს და ყველას აწუხებს. თუ არ შეუძლია, როგორ ზის საათობით კომპიუტერთან ან როგორ უყურებს მულტფილმებს?!. არც საბავშვო ბაღში უჩივიან მაინცდამაინც... ჰიპერაქტიურობა, თუნდაც სპეციალისტის მიერ დიაგნოსტირებული, არ არის დაავადება. ეს ნერვული სისტემის მდგომარეობაა. სწორედ ამიტომ არის დაუშვებელი, ასეთ პატარას ავადმყოფივითYვუყუროთ. ამას, უპირველეს ყოვლისა, ბავშვის ინტერესები მოითხოვს. მაშ, როგორ უნდა მოიქცეს ჰიპერაქტიური ბავშვის მშობელი ამა თუ იმ სიტუაციაში? მოდი, მაგალითები განვიხილოთ.
რიგში დგომა
რიგში დგომა გამოცდაა არა მარტო ბავშვისთვის, არამედ მოზრდილისთვისაც. თუ მინიმალური საშუალება მაინც არის, ჯობს, პატარა შინ ან ეზოში დავტოვოთ. როგორ მოვიქცეთ, თუ ამის საშუალება არ გვაქვს ან პატარას წაყვანა აუცილებელია, - მაგალითად, როცა პედიატრთან მივდივართ? მშობელი, რომელიც კარგად იცნობს თავისი შვილის თავისებურებებს, სათანადოდ უნდა იყოს "აღჭურვილი" ჰიპერაქტიურობის მორიგი შეტევის პროფილაქტიკის მიზნით. მაინც რით შეიძლება აღვიჭურვოთ? პატარა და მსუბუქი სათამაშოებით. მაგალითად, თოჯინით და მისი ტანსაცმლის ნაკრებით, ტრანსფორმერით, შტამპითა და ბლოკნოტით. თუ ლოდინის დროს შესაძლებელია სადმე ჩამოჯდომა, წაიღეთ ლამაზი წიგნი, რომელსაც ერთად დაათვალიერებთ. თუ ბავშვი კონტაქტურია და დიდია ალბათობა, რომ რიგში სხვა ბავშვებიც იქნებიან, შეგიძლიათ, ორ-ორი სათამაშო წაიღოთ, რათა ერთობლივ თამაშს გაუწიოთ ორგანიზება. ამასთანავე, პატარამ უნდა იცოდეს, სად გადის ნებადართულის ზღვარი. "იქ თამაში შეიძლება, ოღონდ გარკვეულ ადგილას და ჩუმად!" - უნდა გავაფრთხილოთ ბავშვი.
კულტმასობრივი ღონისძიებები
ჰიპერაქტიურ ბავშვებს საბავშვო სპექტაკლის ყურებაც კი უჭირთ, მაგრამ ამის გამო თეატრში სიარულზე უარი არ უნდა ვთქვათ. წინასწარ იზრუნეთ იმაზე, რომ კუთხეში იჯდეთ და საჭიროების შემთხვევაში ადვილად დატოვოთ წარმოდგენა. შესაძლოა, თავდაპირველად ერთი მოქმედებაც საკმარისი აღმოჩნდეს - ბავშვი მაინც საკმაო შთაბეჭდილებას მიიღებს. შემდგომ, როცა პატარა წამოიზრდება, ღონისძიება მასთან ერთად დაგეგმეთ. "ჩვენ შეგვიძლია სპექტაკლზე წავიდეთ. ეს საინტერესოა. როგორ ფიქრობ, გაძლებ ბოლომდე? დროსა და ფულს ტყუილად ნუ დამაკარგვინებ!" - უნდა ვუთხრათ ბავშვს, ანუ პასუხისმგებლობა უნდა დავაკისროთ. ასეთი მიდგომისას ბავშვი 3 წლის ასაკში თუ ერთ მოქმედებას ნახავს, 5 წლის ასაკში უკვე მთელ წარმოდგენას უყურებს. კარნავალებსა და ზეიმებზე ჰიპერაქტიური ბავშვები ხშირად მეტისმეტად აღიგზნებიან და შემდეგ ჭირვეულობენ, ზოგჯერ ისტერიკასაც მართავენ. არ ღირს ბავშვის გადატვირთვა, მაშინაც კი, თუნდაც ზეიმი ძალიან მომხიბლავი და პრესტიჟული იყოს. უფრო მოზრდილ ბავშვს ყურადღებით უნდა დავაკვირდეთ, რათა მივხვდეთ, როდის არის დღესასწაულის დასრულების დრო. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ თუ მხიარულების გახანგრძლივება სურს, "თავი ხელში უნდა აიყვანოს" - გარკვეული წესები უნდა დაიცვას. მას ეს სავსებით ხელეწიფება.
სტუმრად
წინასწარ შეთანხმდით, როგორ მოიქცევით სტუმრად ყოფნის დროს. "ჭკვიანად უნდა იყო, არ უნდა ირბინო, იქ პატარა გოგო დაგხვდება, მაგრამ მისი სათამაშო მხოლოდ მაშინ უნდა აიღო, თუ თავად დაგანებებს. არც ძაღლის წვალება შეიძლება!" თუ, მიუხედავად შეთანხმებისა, ბავშვმა წესები დაარღვია, მას აუცილებლად უნდა აგრძნობინოთ, რომ ნაწყენი ხართ, მისი საქციელის გამო უხერხულად გრძნობთ თავს. პატარამ საჭიროდ არ ჩათვალა წესების დაცვა? - თქვენ იძულებული გახდით, მასპინლებისთვის ბოდიში მოგეხადათ და შინ ნაადრევად დაბრუნებულიყავით. მომდევნო სტუმრობისას ბავშვი არჩევანის წინაშე უნდა დავაყენოთ: რა ურჩევნია, სტუმრად წასვლა და წესიერად მოქცევა თუ შინ დარჩენა? ზოგჯერ ჰიპერაქტიური ბავშვი გრძნობს, რომ წესების დაცვა მის შესაძლებლობებს აღემატება და შინ დარჩენას ამჯობინებს.
საბავშვო მოედანზე
ჩვენი პატარა გმირი ყველას აწუხებს და ხელს უშლის. განსაკუთრებით უჭირს წესების დაცვა, ამიტომ თამაში ხშირად ჩხუბით მთავრდება. დაეხმარეთ ბავშვს - მოაწყვეთ თამაში რამდენიმე ბავშვის მონაწილეობით, ხოლო წესების დაცვას თავად ადევნეთ თვალყური. არ დაგავიწყდეთ არსებული წესების ხშირი გამეორება: "არ შეიძლება სხვისი სათამაშოს აღება უნებართვოდ!" "ნუ ჩაეხუტები ამხანაგს მოულოდნელად, ზოგიერთ ბავშვს ეს აშინებს", "არ დაგვიწყდეს წესების დაცვა"... თუ სიტუაცია მაინც დაიძაბა, სასწრაფოდ წაიყვანეთ სათამაშო მოედნიდან. "დღეს არაფერი გამოგვივიდა, წესები ვერ დავიცავით, ხვალ ხელახლა ვცადოთ", - უთხარით შვილს.
მაღაზიაში
თავიდანვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ არავითარი ჰიპერაქტიურობა არ ამართლებს მაღაზიაში ბავშვის ისტერიკას. ეს მშობლების პედაგოგიური შეცდომების შედეგია. ჯობს, პატარა ჰიპერაქტიური ბავშვები მაღაზიაში საერთოდ არ წავიყვანოთ. იქ მრავალი არასპეციფიკური სტიმული და ისეთი ფაქტორია, რომელიც ბავშვს ისედაც დეფიციტურ ყურადღებას უფანტავს. უფრო მოზრდილ ბავშვებს ზოგი რამის თაობაზე წინაწარ უნდა შეუთანხმდეთ. "მაღაზიაში მე ვიყიდი იმას, რაც საჭმელად გჭირდება, ხოლო შენ ერთ კანფეტს გიყიდი, რომელსაც აირჩევ", - უთხარით ბავშვს. მაგრამ თუ ასეთ პირობას დაუდებთ, იმისთვისაც მზად უნდა იყოთ, რომ პატარა ყველაზე დიდ ან ყველაზე ძვირიან კანფეტს მოგთხოვთ. "ჩვენ სათამაშოს ვიყიდით, ოღონდ მისი ფასი არ უნდა იყოს ხუთ ლარზე მეტი", - გააფრთხილეთ შვილი. ამ შემთხვევაში ის გააცნობიერებს, რა მოხდება რეალურად და ისტერიკის საშიშროებაც გაქრება. რა თქმა უნდა, პატარა მაღაზიაში ყოფნისას ბევრჯერ გკითხავთ: "ამას ვერ ვიყიდით?" - მაგრამ თქვენ დამაჯერებელი პასუხი უნდა იპოვოთ.