ეკა ჭავჭავაძე

სტატისტიკურად ამის ყველაზე ხშირი და გავრცელებული მიზეზი ჰემოროიდული დაავადება – ბუასილია, თუმცა სპეციალისტები ირწმუნებიან, რომ ბუასილი ანალური სისხლდენის ერთადერთი მიზეზი სულაც არ არის.

საიდუმლო არავისთვისაა ის ფაქტი, რომ სწორ ნაწლავთან დაკავშირებული პრობლემებისას დიაგნოსტიკასთან დაკავშირებული უხერხული მომენტების გამო პაციენტები თავს არიდებენ სპეციალისტთან ვიზიტს და მას მხოლოდ პრობლემის უკიდურესად გამწვავების და სიცოცხლის საფრთხესთან დაკავშირებული შიშის გაჩენის შემდგომ სტუმრობენ.

ანალური სისხლდენა შესაძლოა იყოს წვეთოვანი, ნაკადად და შხეფებადაც, ეს უკანასკნელი დაავადებების საკმაოდ შორს წასული ფორმებისთვისაა ნიშანდობლივი.

ძლიერი, უხვი სისხლდენა სწორი ნაწლავის ზედა ნაწილში არსებულ პრობლემებზე მიგვანიშნებს, თუმცა სისხლდენის ნამდვილი მიზეზის დადგენა მხოლოდ სპეციალისტის კომპეტენციაა, რამდენადაც უკვე არსებული ბუასილის ფონზეც შესაძლოა განვითარდეს სხვა, მეტად სერიოზული პათოლოგიები, რომელთაც ასევე ახასიათებთ სისხლდენა და ჯანმრთელობისთვის სერიოზული ზიანის მიყენების უნარი შესწევთ.

პროქტოლოგიური სისხლდენა ერთნაირი პრობლემაა ორივე სქესის წარმომადგენლებისთვის, ამასთან, სპეციალისტები აღნიშნავენ ჰემოროიდული დაავადების გაახალგაზრდავებას და გვამცნობენ, რომ ბუასილთან დაკავშირებულ უსიამოვნებებს ადამიანები უკვე საკმაოდ მცირე ასაკში ეჯახებიან.

სისხლდენის მიზეზები

სპეციალისტმა ანალური სისხლდენისას შესაძლოა აღმოაჩინოს:

• სწორი ნაწლავის ფისტულა ან მისი ნაპრალი. ყაბზობისკენ მიდრეკილი ადამიანის სწორი ნაწლავის ლორწოვან გარსში ჩნდება ხანგრძლივად შეუხორცებელი ჭრილობა, რომელიც დეფეკაციისას მექანიკურად ზიანდება განავლოვანი მასებით და იწვევს სისხლდენას. ამასთან, ლორწოვანი გარსის გარდა, შესაძლოა ზიანი ადგებოდეს როგორც ანალურ ხვრელს, ასევე თავად სწორი ნაწლავის სფინქტერსაც;
• სწორი ნაწლავის დივერტიკული – პათოლოგია, რომელიც უპირატესად დამახასიათებელია საშუალო და უფროსი ასაკის ადამიანებისთვის – ნაწლავში ჩნდება მოდუნებული, გამობურცული კედელი – ე.წ. ჯიბეები, დივერტიკულები, რომლებშიც გროვდება განავლოვანი მასები, დეფეკაციისაც დივერტიკულები ზიანდება, ანთებითი პროცესები ვითარდება და ამ უბნებიდან იწყება სისხლდენა;
• სისხლდენის მიზეზი შესაძლოა იყოს ნაწლავური ინფექციებისთვის დამახასიათებელი გახანგრძლივებული ფაღარათი 3 დღე და მეტი დროით;
• ანთებითი სისხლმდენი კერები და შესაბამისად, სისხლდენაც დამახასიათებელია წყლულოვანი კოლიტისა და კრონის დაავადებისთვისაც;
• ნებისმიერი ზომის და რაოდენობის პოლიპიც შეიძლება მცირე თუ უხვი სისხლდენის მიზეზი გახდეს;
• სწორი ნაწლავის კიბოს ახასიათებს ფარული სისხლდენაც;
• ზოგჯერ ანალური სისხლდენა ტუბერკულოზსა და პარაზიტული ჭიებით ინვაზიასაც უკავშირდება.

სისხლდენის თანმდევი ნიშნები

სისხლი დეფეკაციისას შესაძლოა იყოს როგორც ერთეული სიმპტომი, ასევე ახლდეს ორგანიზმში არსებული პრობლემების შესახებ სასიგნალო სხვა ნიშნებიც, როგორებიცაა:

• ტკივილი – უშუალოდ დეფეკაციისას, უნიტაზზე ჯდომისას, შეტევისმაგვარი ან თან სდევდეს სხეულის ტემპერატურის მატება;
• განავლოვან მასებში ლორწოს არსებობა;
• დიარეა;
• ყაბზობა;
• ადვილად დაღლა;
• წონის კლება;
• მადის დაქვეითება.

მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ონკოლოგიური მიზეზი ანალური სისხლდენისას პრაქტიკულად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და განავალში სისხლი შეუმჩნეველი და დაფარულია. სიმსივნის არსებობაზე შესაძლოა მიგვანიშნებდეს წონის მკვეთრი კლება, ადვილად დაღლა, სხეულის ტემპერატურის მცირედ მატება.

სიმპტომების მიუხედავად, ანალური სისხლდენის გამომწვევი მიზეზის დადგენა სირთულეს არ წარმოადგენს და სპეციალისტი მას ადვილად დაადგენს.

ანალური სისხლდენა, საზოგადოდ, მიგვითითებს სწორი ნაწლავის ლორწოვანი გარსის, ანუსის სისხლძარღვების, ანალური ხვრელისა და საკუთრივ სწორი ნაწლავის დაზიანებაზე, ამიტომ ასეთ დროს პანიკა საჭირო არ არის, უმჯობესია დროულად მივმართოთ ექიმ პროქტოლოგს მიზეზის დასადგენად და დროული მკურნალობის დასაწყებად.

როგორი შეიძლება იყოს პროქტოლოგიური ჰემორაგია

• დეფეკაციის აქტის ბოლოს ნაკადოვანი სისხლდენა ან სისხლის წვეთები დამახასიათებელია ბუასილისა და ანალური ნაპრალისთვის. ამასთან, დეფეკაციას თან ახლავს წვა და ქავილის შეგრძნება.ამ დროს ჩანს ალისფერი სისხლი, რომელიც არ არის შერეული განავალთან;
• ზოგჯერ ასეთი ჰემორაგია იწვევს დღე-ღამის განმავლობაში 100-200 მლ სისხლის დაკარგვას და ამგვარი ეპიზოდების განმეორება ანემიის მიზეზი ხდება;
• სისხლის შედედებული ნაწილები მიგვანიშნებს ანთებით პროცესებზე, კოლიტების, დივერტიკულოზის და სიმსივნეების არსებობაზე. რაც უფრო შორს არის ანალური ხვრელიდან დაზიანებული სისხლმდენი უბანი, მით უფრო ერთგვაროვანია სისხლის ნარევი განავალთან და მით უფრო მუქია;
• ნაკლებშეცვლილი სისხლი თხევად მდგომარეობაში ან შედედებული სახით გამოიყოფა დეფეკაციისას არასპეციფიკური წყლულოვანი კოლიტისა და კრონის დაავადებისას, ასევე დივერტიკულოზისას, დაწყლულებული სიმსივნური ქსოვილებიდან;
• ზომიერი უმტკივნეულო სისხლდენაა სწორი ნაწლავის პოლიპისას, რაც ნაწლავის ლორწოვანი გარსის ერთგვარი სიმსივნისმაგვარი ქსოვილოვანი წარმონაქმნია;
• უხვი სისხლდენა შესაძლოა თან ახლდეს სწორი ნაწლავის დივერტიკულოზს, წყლულოვან კოლიტსა და კრონის დაავადებას;
• განავალი შავი ფერისაა ღვიძლის ციროზის, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადებისა და სიმსივნისას;
• ტუალეტის ქაღალდზე ალისფერი სისხლის ნაკვალევი, ასევე სისხლისა და ლორწოს ნაკვალევი საცვალზე დამახასიათებელია ბუასილის გვიანი სტადიისა და სწორი ნაწლავის გამოვარდნისთვის;
• სისხლი საცვალზე ლორწოს გარეშე ახასიათებს სწორი ნაწლავის სიმსივნეს;
• განავალთან შერეული სისხლი და ლორწო დამახასიათებელია წყლულოვანი კოლიტის, პროქტიტის, პოლიპების და სწორი ნაწლავის სიმსივნისთვის;
• სწორი ნაწლავიდან სისხლდენა შესაძლოა იყოს რეაქცია გარკვეული მედიკამენტების მიღებაზე, განსაკუთრებით ეს კალიუმის შემცველი პრეპარატები და ანტიბიოტიკებია, ამ შემთხვევაში აუცილებელია დაუყოვნებლივ აცნობოთ მკურნალ ექიმს!

გაითვალისწინეთ! სწორი ნაწლავიდან სისხლი ნორმა არასდროს არის, ნებისმიერი ტიპის ანალური სისხლდენა პათოლოგიისა თუ დარღვევის შედეგია.

პროქტოლოგიური კვლევა

პროქტოლოგიური დათვალიერება ბუასილის და ანალური ნაპრალის, ასევე 25 სმ სიღრმემდე არსებული ახალწარმონაქმნების აღმოჩენის საშუალებას იძლევა.

იმ შემთხვევაში, თუ სპეციალისტი ეჭვს მიიტანს ავთვისებიან სიმსივნეზე, პაციენტს ენიშნება გამოკვლევა ფარულ სისხლზე, სპეციალური ონკოტესტები და კოლონოსკოპია – სწორი ნაწლავის დათვალიერება, რომელიც პრაქტიკულად ყველა პროქტოლოგიურ პრობლემას აღმოაჩენს.

შესაძლოა დაინიშნოს ირიგოსკოპია – რენტგენული კვლევა კონტრასტული ნივთიერებით.

დიაგნოსტიკამდე საჭიროა სწორი ნაწლავის გასუფთავება და რამდენიმე დღე დიეტის დაცვა, ნაწლავებში აირების წარმოქმნის შესამცირებლად. ამ მიზნით გამოიყენება როგორც ჩვეულებრივი, ბანალური ოყნები, ისე გარკვეული პრეპარატები, რომლებიც ნაწლავს დაცლის.

თუ პაციენტს აღენიშნება მომატებული მგრძნობელობა კვლევის ენდოსკოპიური მეთოდებისადმი, შესაძლებელია ადგილობრივი ანესთეტიკების გამოყენება ან სპინალური ანესთეზია, წამოიდგინეთ, ზოგადი ნარკოზიც კი.

ვაგვარებთ პრობლემებს

მიზეზის მიუხედავად, სპეციალისტებს შეუძლიათ აირჩიონ მკურნალობის როგორც კონსერვატიული, ისე ქირურგიული მეთოდები, უმეტეს შემთხვევაში საჭირო ხდება სპეციალური დიეტის დაცვა.

კონსერვატიული მკურნალობით ნორმალიზდება დეფეკაცია და სწორ ნაწლავს ვაცილებთ დეფეკაციისას ტრავმირების მიზეზს და მის კედელზე ზედმეტ მექანიკურ ზემოქმედებას.

დასაწყისში პაციენტების უმეტესობა მკურნალობას ეწევა სპეციალური რექტალური სანთლებითა და მალამოებით, რომლებიც ეფექტიანი მხოლოდ დაავადების ადრეულ სტადიაზეა, თანამედროვე კომპლექსური მკურნალობის გარეშე პრობლემა ღრმავდება, მწვავდება და მისი მოგვარება მით უფრო რთულდება.

რაც შეეხება ქირურგიულ მეთოდს, თანამედროვე პროქტოლოგიაში გამოიყენება ნაკლებინვაზიური და დამზოგველი მეთოდები, რომლებიც პაციენტს საკმაოდ სწრაფად უბრუნებს ცხოვრების ჩვეულ წესს.

აპარატული ქირურგია, რომელიც რადიოტალღოვანი და ლაზერული მეთოდების გამოყენებას ითვალისწინებს, მინიმალური დაზიანებით ახერხებს დაზიანებული ქსოვილებისა თუ ახალწარმონაქმნების მოცილებას და პრაქტიკულად გართულებების გარეშე ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის ვადებს.

ზოგიერთ შემთხვევაში პაციენტი შინ იმავე დღეს ან 24 საათში ბრუნდება, ზოგადი რეაბილიტაცია 14 დღიდან – თვემდე გრძელდება, გამონაკლისია მძიმე და გართულებული შემთხვევები.

ერთჯერადი სისხლდენა

შესაძლოა ისეც მოხდეს, რომ ყაბზობისადმი მიდრეკილმა ადამიანმა ერთჯერადად შეამჩნიოს სისხლდენა და იგი აღარ განმეორდეს, ეს მიგვითითებს სფინქტერის დაზიანებაზე და ექიმთან ვიზიტი საჭირო არ არის.