სწორი და მსხვილი ნაწლავის სიმსივნური პათოლოგიები
კოლორექტული კიბო კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის სიმსივნეებიდან სიხშირით პირველ ადგილზეა, ხოლო ონკოლოგიურ დაავადებათა საერთო სტრუქტურაში მე-2-3 ადგილებს იკავებს.
სწორედ კოლორექტული კიბოს დიაგნოსტიკასა და მკურნალობაზე გვესაუბრება ექიმი ქირურგი, ონკოლოგი, ენდოსკოპისტი, კოლო-პროქტოლოგი, თსსუ-დოქტორანტი, თსსუ-ს მოწვეული პედაგოგი, გიორგი მერაბიშვილი. ბატონი გიორგი მეტად გულისხმიერი და დიდი პრაქტიკული გამოცდილების მქონე პროფესიონალია. ამ ყურადღებიან და თავდადებულ ექიმს უამრავი პაციენტი ემადლიერება.
- ბატონო გიორგი, სწორი და მსხვილი ნაწლავების სიმსივნური პათოლოგიებიდან რომელი უფრო ხშირად გვხვდება, კეთილთვისებიანი თუ ავთვისებიანი წარმონაქმნები?
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
- როგორც წესი, უფრო ხშირად გვხვდება სწორი ნაწლავის პოლიპები, რომლებიც განიხილება კეთილთვისებიან წარმონაქმნებად. საყურადღებოა, რომ პოლიპებს აქვთ დროთა განმავლობაში ავთვისებიან სიმსივნედ გარდაქმნის შესაძლებლობა. ნაკლებად ხშირად გვხვდება მსხვილი ნაწლავის ლიპომა ან იშვიათი ფორმის სიმსივნეები.
რაც შეეხება მსხვილი ნაწლავის კიბოს, 2020 წელს მსოფლიოში დაფიქსირდა მსხვილი ნაწლავის კიბოს 1.9 მილიონი ახალი შემთხვევა, ხოლო აღნიშნული პათოლოგიით ამავე წლის განმავლობაში მსოფლიოში გარდაიცვალა 0.9 მილიონი ადამიანი. აღსანიშნავია, რომ ამ მაჩვენებლებს აქვს ზრდადი დინამიკა, საყურადღებოა ისიც, რომ მსხვილი ნაწლავის კიბოს შემთხვევები სულ უფრო ხშირად გვხვდება ახალგაზრდა ასაკში.
- რა არის მსხვილი და სწორი ნაწლავის (კოლორექტული) კიბოს ხელშემწყობი ფაქტორები? რას გვეტყვით ასაკობრივ და სქესობრივ თავისებურებებზე?
- დაავადების ყველაზე დიდი გავრცელება დაფიქსირებულია ავსტრალიასა და ახალ ზელანდიაში, ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში, ხოლო ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია დაფიქსირებული აფრიკასა და სამხრეთ-ცენტრალურ აზიაში. ასეთი გეოგრაფიული განსხვავებები, როგორც ჩანს, საკვებ პროდუქტებსა და გარემოს უკავშირდება, რასაც ალბათ საფუძვლად უდევს გენეტიკური წინასწარგანწყობა.
დაბალი სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსის მქონე ქვეყნებიც კოლორექტული კიბოს განვითარების გაზრდილ რისკს უკავშირდება. პოტენციური მაპროვოცირებელი ფაქტორებია დაბალი ფიზიკური აქტიურობა, არაჯანსაღი საკვები, თამბაქოს მოხმარება და სიმსუქნე. ითვლება, რომ ეს ფაქტორები არსებითად პროპორციულია კოლორექტული კიბოს ახალი შემთხვევების აღმოცენების რისკისა. სხვა ფაქტორებს მიეკუთვნება კოლორექტული კიბოს სკრინინგის პროგრამების არარსებობა, ან არასაკმარისი არსებობა, რაც ასევე უკავშირდება სოციალურ-ეკონომიკურ განსხვავებას. ასაკი კოლორექტული კიბოს განვითარების ერთ-ერთი მთავარი რისკფაქტორია. მსხვილი ნაწლავის კიბო იშვიათად გვხვდება 40 წლამდე ასაკის პაციენტებს შორის. დაავადების გამოვლენა იწყება ძირითადად 40-50 წლის ასაკიდან და ყოველ მომდევნო დეკადაში ასაკსპეციფიკური ცვლილება ემატება.
- რა ჩივილებით გაკითხავენ პაციენტები სწორი ნაწლავის პოლიპების დროს? კიბოს დროს? როგორია ძირითადი სიმპტომები და კლინიკური გამოვლინებები?
- მსხვილი ნაწლავის პოლიპები, როგორც წესი, უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და პაციენტს არანაირი ჩივილი არ აქვს (ამიტომ არის მოწოდებული აღნიშნული პათოლოგიის სკრინინგი). კლინიკური გამოვლინებებიდან ადრეულ ეტაპზე საყურადღებოა სისხლდენა დეფეკაციის დროს, თანდართული მეტეორიზმითა და სხვა ზოგადი გასტროინტესტინური გამოვლინებებით. მოგვიანებით შესაძლოა განვითარდეს ნაწლავთა გაუვალობისთვის დამახასიათებელი ჩივილები და ანემია (სისხლნაკლებობა), რაც გამოვლინდება საერთო სისუსტითა და ადვილად დაღლით.
- რა გართულებები შეიძლება გამოიწვიოს შორსწასულმა და არანამკურნალებმა პათოლოგიამ? რატომ არის სწორი ნაწლავის კიბო ვერაგი და მომაკვდინებელი პათოლოგია?
- მსხვილი ნაწლავის კიბოს აქვს ოთხი ტიპის გართულება, ესენია: ნაწლავთა გაუვალობა, სისხლდენა მსხვილი ნაწლავიდან, ნაწლავის პერფორაცია და ჩაზრდა მეზობელ ორგანოებში. გვხვდება ძირითადად III და IV სტადიის კიბოს დროს. ამის მიზეზია, ერთი მხრივ, პაციენტის მხრიდან შესაბამისი ჩივილების არსებობისას სპეციალისტთან იშვიათი და გვიანი მიმართვა და მეორე მხრივ, ჯანდაცვის პირველადი რგოლის ექიმების მხრიდან ონკოლოგიური სიფრთხილის უგულებელყოფა. ეს გართულებები ცუდი პროგნოზის მაჩვენებელია, ვინაიდან მათი არსებობის შემთხვევაში 5-წლიანი სიცოცხლის ხანგრძლივობა საგრძნობლად კლებულობს და 10-15%-ს არ აღემატება.
- როგორ ხდება სწორი და მსხვილი ნაწლავების სიმსივნური პათოლოგიის დიაგნოსტიკა?
- მსხვილი ნაწლავის კიბოს დიაგნოსტიკისთვის ძირითადად გამოიყენება კვლევის ოქროს სტანდარტი - კოლონოსკოპია, ეს კვლევა საშუალებას იძლევა როგორც სიმსივნური პროცესის გავრცელების შეფასების, ისე მისი ზედაპირიდან ბიოფსიის აღებისა და მისი შემდგომი პათომორფოლოგიური შესწავლის, რასაც გადამწყვეტი როლი აქვს შემდგომი მკურნალობის ტაქტიკის განსაზღვრაში. დამატებით, დამხმარე საშუალებების სახით გამოიყენება მაღალტექნოლოგიური კვლევები - მუცლის ღრუსა და მცირე მენჯის კომპიუტერული/მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია, ლაბორატორიული კვლევები.
- რას მოიცავს მკურნალობა?
- მსხვილი ნაწლავის კიბოს მკურნალობის სხვადასხვა მეთოდი არსებობს, ის დამოკიდებულია პროცესის ლოკალიზაციაზე, გავრცელებაზე, გართულების არსებობაზე, პაციენტის ზოგად მდგომარეობაზე. ეს პროცესი იმართება გუნდური პრინციპით, კლინიკურ ონკოლოგთან და სხვა სპეციალისტებთან შეთანხმებით (თანმხლები დაავადებების მიხედვით). როგორც წესი, ქირურგიული და მედიკამენტური მკურნალობა მიმდინარეობს ერთდროულად. არსებობს მკურნალობის შედარებით ახალი მეთოდიც, გაუვალობით გართულებული სიმსივნის შემთხვევაში, ეს არის ნაწლავის სტენტირება, რაც თავიდან გვაშორებს ურგენტული ჩარევის აუცილებლობას და საშუალებას გვაძლევს შემთხვევა გახდეს მეტად მართვადი და პროცესი დავუქვემდებაროთ კონტროლს. მსხვილი ნაწლავის სტენტირება მსოფლიოში აპრობირებული მეთოდია და აქტიურად გამოიყენება. დღეისათვის ამ მეთოდით მკურნალობა ჩვენს ქვეყანაშიც შესაძლებელია.
