რა იწვევს კუნთების კრუნჩხვას
რისი ბრალია, როგორ უნდა ვიმკურნალო? ხელები სულ დაბუჟებული მაქვს და, რაც მთავარია, ხშირად მეკრუნჩხება, იქნებ მირჩიოთ რამე, ვარ 52 წლის ქალი.
კრუნჩხვა კუნთების უნებლიე უკონტროლო შეტევითი ხასიათის შეკუმშვაა. ის ჰიპერკინეზის ერთ-ერთი ფორმაა. მას ხშირად ახლავს თან მტკივნეული შეგრძნებები, რომლებიც ზღუდავს დაზიანებული კუნთის შრომისუნარიანობას. კრუნჩხვა უმეტესად აღმოცენდება წვივის, ბარძაყის, ტერფის, ზურგის, კისრისა და დუნდულა კუნთებში და, ჩვეულებისამებრ, რამდენიმე წუთში თავისით გაივლის. ზოგჯერ ის იმდენად ძლიერია, რომ კუნთისა და მყესების დაზიანებას იწვევს, თუმცა ასეთი შემთხვევა შედარებით იშვიათია, ჩვეულებრივ კი კუნთების კრუნჩხვა ორგანიზმზე უარყოფით გავლენას არ ახდენს, თუ არ ჩავთვლით ფსიქოლოგიურ ასპექტებს: ტკივილი და განმეორებითი კრუნჩხვის მოლოდინი დიდი ხნით უფუჭებს ადამიანს გუნება-განწყობას.
კუნთების კრუნჩხვა ორი სახისაა: მიოტონური და მიოკლონური.
ტონური კრუნჩხვა კუნთის მტკივნეულ შეკუმშვას წარმოადგენს. ამ დროს კუნთი შეხებისას ისეთი მაგარია, თითქოს გაქვავდაო, ძნელად ექვემდებარება მოდუნებას და მწველ ტკივილს იწვევს.
კლონური კრუნჩხვა კუნთის ან კუნთოვანი ბოჭკოების უნებლიე შეკუმშვაა, შერხევის, თრთოლის ტიპისა. ზოგჯერ მას ტიკსაც უწოდებენ. მიოკლონური კრუნჩხვები, როგორც წესი, უმტკივნეულოა.
კუნთების კრუნჩხვას სხვადასხვა მიზეზი აქვს. ალბათ ამიტომ მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ექიმები ემხრობიან სხვადასხვა თეორიას მისი განვითარების მექანიზმის შესახებ. ნებისმიერ შემთხვევაში, საქმე ეხება ფაქტორთა კომპლექსს, თუმცა არსებობს ზოგადი ფაქტორებიც, რომელთა არსებობის შემთხვევაში კრუნჩხვის განვითარების შანსი იმატებს. მათ რიცხვს მიეკუთვნება გაუწყლოება, მინერალური ნივთიერებებისა (განსაკუთრებით კალიუმის, კალციუმის და მაგნიუმის) და ვიტამინების ნაკლებობა, კუნთების გადაძაბვა, სისხლის მიმოქცევის დარღვევა, მათ შორის - მეტისმეტად მოჭერილი და მოუხერხებელი ტანსაცმლის გამო და სხვა.
სტატისტიკა მოწმობს, რომ ფეხების კრუნჩხვას მსოფლიოს მოსახლეობის 75% უჩივის. ზოგს ის ხშირად ახსენებს თავს, ზოგს კი შედარებით იშვიათად. ფეხების კრუნჩხვას უმეტესად ძლიერი ტკივილი ახლავს თან, ხოლო თუ კრუნჩხვა ღამით აღმოცენდა, როგორც წესი, უძილობას იწვევს.
კუნთების კრუნჩხვა ნებისმიერ ასაკში შეიძლება განვითარდეს. მას, როგორც ითქვა, სხვადასხვა მიზეზი აქვს:
- კრუნჩხვა ზოგჯერ სისხლში კალციუმისა და კალიუმის ნაკლებობის ფონზე აღმოცენდება. მისი მიზეზი შეიძლება D ვიტამინის ნაკლებობაც იყოს.
- არსებობს ე. წ. სოფლის კრუნჩხვა, როდესაც ადამიანი დიდხანს არის ჩაცუცქული და გამუდმებით ფეხის წვერებს ეყრდნობა, მაგალითად, დარგვის ან სხვა სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოს შესრულებისას. ასეთ დროს ქვედა კიდურების, კერძოდ, წვივის კუნთები გადაიძაბება და მათში დიდი რაოდენობით რძის მჟავა გროვდება.
- კრუნჩხვა ხშირად უვითარდებათ მკერავებს, მუსიკოსებს, ოფისში კომპიუტერთან უმოძრაოდ მომუშავეებს და სხვა ისეთი პროფესიების წარმომადგენლებს, რომელთაც ერთ პოზაში დიდხანს ყოფნა უწევთ. წვივის კუნთების კრუნჩხვას ხშირად უჩივიან ფეხბურთელები, ხელის მტევნისას კი - მევიოლინეები. წვივის კუნთების კრუნჩხვა სავსებით ჯანმრთელ ადამიანსაც შეიძლება განუვითარდეს ცივ წყალში ბანაობისას ან ღამის ძილში. ეს უბრალო სპაზმი კი არ არის, არამედ აღმოცენდება ცენტრალური ნერვული სისტემის მონაწილეობით პერიფერიიდან წამოსული იმპულსის საპასუხოდ.
- ფეხების კრუნჩხვა შესაძლოა გამოიწვიოს ჟანგბადის ნაკლებობამ, ასევე ხერხემლის ოსტეოქონდროზმა, ათეროსკლეროზულმა პროცესებმა, ვენების ვარიკოზულმა გაგანიერებამ და ვენურმა უკმარისობამ, შაქრიანმა დიაბეტმა, შიმშილობამ და სხვა.
- კრუნჩხვების პროვოცირებას ზოგჯერ ჰორმონული ან ორგანიზმიდან კალიუმის გამოდევნის ხელშემწყობი შარდმდენი პრეპარატებიც ახდენს. ღებინებისა და ფაღარათის დროს მარილების დიდი რაოდენობით დაკარგვამ, გაძლიერებულმა ოფლდენამ და ალკოჰოლის ჭარბად მოხმარებამ ასევე შეიძლება დასაბამი მისცეს კრუნჩხვებს.
- კრუნჩხვის მიზეზად შესაძლოა იქცეს თავის ტვინის მამოძრავებელი უბნის აღგზნება. ასეა, მაგალითად, თავის ტვინის ინფექციური პათოლოგიების, მაგალითად, გრიპის და სხვა ვირუსული ინფექციების დროს, ინსულტის საწყის სტადიაზე და მის შემდგომ აღდგენით პერიოდში.
- ჯანმრთელ ადამიანებს კრუნჩხვა აღენიშნებათ სტრესის დროს, ასევე - გადაღლა-გადაძაბვის გამო, ჩახუთულ, უჟანგბადო გარემოში დიდხანს ყოფნის შედეგად და სხვა.
კრუნჩხვების უყურადღებოდ დატოვება არ შეიძლება. უცაბედი კრუნჩხვა შესაძლოა ერთ წუთს ან მეტხანსაც გაგრძელდეს. როგორ უნდა მოიქცეთ ასეთ დროს:
- თუ ფეხების კრუნჩხვა ცურვის დროს აღმოცენდა, ფეხებით მოძრაობა უნდა შეწყვიტოთ და შეეცადოთ ტერფის განზიდვა-ამოძრავებას ჯანმრთელი ტერფის დახმარებით.
- პაპანაქება სიცხეში კრუნჩხვა ზოგჯერ ორგანიზმის გაუწყლოების გამო ვითარდება, ამიტომაც სპეციალისტები გვირჩევენ, ვსვათ ოთახის ტემპერატურის მარილიანი წყალი ან მინერალური წყალი.
- ფეხის კრუნჩხვის განვითარებისთანავე რეკომენდებულია ფეხზე დადგომა. უმჯობესია ცივ იატაკზე შიშველი ტერფით უმალ დაყრდნობა.
- ზოგჯერ ეფექტურია უმალ დაწოლა და ტერფის სხეულისკენ მაქსიმალურად მოზიდვა.
- აუცილებელია მტკივანი ადგილის ენერგიულად დაზელა. უკიდურეს შეთხვევაში, შეიძლება ტკივილგამაყუჩებელი საშუალების მიღება.
- თუ კრუნჩხვა ძალზე ხშირად გემართებათ, აუცილებლად გაესინჯეთ ენდოკრინოლოგს და ნევროპათოლოგს.
- ფეხების ხშირი კრუნჩხვების დროს მედიკოსები გვირჩევენ ყოველდღიური რაციონის დაბალანსებას-კორექციას: ტკბილეულის, ნამცხვრების, კოფეინის და ალკოჰოლის შეზღუდვას, ყველისა და ხაჭოს სისტემატურად მიღებას. აუცილებელია თამბაქოს მოწევაზე უარის თქმაც.
- ქვედა კიდურების კრუნჩხვა თავიდან რომ აიცილოთ, ფეხები ყოველდღიურად უნდა ავარჯიშოთ. რამდენიმეწუთიანი მარტივი ვარჯიშიც კი საკმარისია. ასევე რეკომენდებულია ქვედა კიდურების მასაჟი.
არსებობს კრუნჩხვების სამკურნალო ხალხური მეთოდები:
1. ყველაზე პოპულარული მეთოდია ლიმონით მკურნალობა. ლიმონის ახალგამოწურული წვენით ყოველ დილით უნდა დაიზილოთ ფეხისგულები. წინდები და ფეხსაცმელი მაშინ უნდა ჩაიცვათ, როცა ლიმონის წვენი თავად შეშრება ტერფებზე. იგივე პროცედურა უნდა ჩაიტაროთ ღამით. ლიმონის წვენის შეშრობის შემდეგ ფეხებზე ბამბის წინდები უნდა ამოიცვათ და მთელი ღამით გაიჩეროთ. მკურნალობის კურსი ორ კვირას მოიცავს.
2. აიღეთ ერთი სადილის კოვზი არყის კვირტი, დაასხით ერთი ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალი, გააჩერეთ 10 წუთი, გადაწურეთ. მიიღეთ 1/3 ჭიქა დღეში სამჯერ, ჭამამდე 15 წუთით ადრე.
3. აიღეთ ორი სადილის კოვზი გვირილა, დაასხით ერთი ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალი, შემოდგით ნელ ცეცხლზე, ადუღეთ 10-15 წუთი, გადაწურეთ, მიირთვით 1/4 ჭიქა 3-4-ჯერ დღეში ჭამამდე 15 წუთით ადრე.
4. კარტოფილი კანიანად მოხარშეთ. ჩაჭყლიტეთ და პიურედ აქციეთ. მიღებული მასა პოლიეთილენის ორ ნაჭერზე გაშალეთ, ძილის წინ წვივებზე შემოიხვიეთ და თბილი ნაჭრით შეიფუთნეთ. პროცედურა 5-7 დღე ჩაიტარეთ.
5. ზაფხულში მიირთვით რაც შეიძლება მეტი კანიანად მოხარშული ან ღუმელში გამომცხვარი კარტოფილი.
* * *
ხელის კრუნჩხვის მიზეზიც, სავარაუდოდ, მტევნის კუნთების გადაღლა-გადაძაბვაა. თუ ადამიანს სისტემატურად უწევს მტევნების ინტენსიური დატვირთვა ამა თუ იმ სახის სამუშაოს შესასრულებლად და, რაც მთავარია, ზემოთ დასახელებული რომელიმე ხელშემწყობი ფაქტორის თანხვედრაც ხდება, კრუნჩხვის ალბათობა იზრდება. აუცილებლად დაასვენეთ ხელის მტევნები. სისტემატურად ავარჯიშეთ, დაისრისეთ თითები და ხელისგულები. გარდა ამისა, ჩაიტარეთ ლიმონის წვენით მკურნალობის ათდღიანი კურსი იმავე პრინციპით, რომელიც ფეხის კუნთების სამკურნალოდ არის მოწოდებული. დილის პროცედურის შემდეგ, როდესაც ხელისგულებზე წასმული ლიმონის წვენი თავისთავად შეგაშრებათ, შეეცადეთ, ხელის მტევნები ნაკლებად დაძაბოთ. ღამით კი, ძილის წინ ჩატარებული პროცედურის შემდეგ, აუცილებლად ამოიცვით ხელთათმანები. ხელთათმანი რბილი (უმჯობესია ბამბის) ქსოვილისა უნდა იყოს და არავითარ შემთხვევაში - შალისა ან ტყავისა.