ჰიპერტენზიის გენეტიკა

ხოლო ვენური სისხლძარღვებისა - გაათავისუფლონ უჯრედები ნახშირორჟანგისა და ნივთიერებათა ცვლის შედეგად დაგროვილი მავნე პროდუქტებისგან.
ჯანმრთელი სისხლძარღვთა სისტემა გამართული, დაუბრკოლებელი სისხლის მიმოქცევის საწინდარია, ამ უკანასკნელზე კი ბევრად არის დამოკიდებული მთელი ორგანიზმის საერთო მდგომარეობა და სხვადასხვა დაავადების მიმართ შეუვალობა. ადამიანის სისხლძარღვების მუშაობა ევოლუციურად დიდ დატვირთვაზეა გათვლილი:
ცნობილია, რომ ექსტრემალურ პირობებში გულს შეუძლია, წუთში, ნაცვლად 5 ლიტრისა, 25 ლიტრამდე ანუ 5-ჯერ მეტი სისხლი გადაისროლოს. აქედან გამომდინარე, გულთან ერთად სისხლძარღვებსაც უნდა შეეძლოთ ამგვარი დატვირთვის ატანა. მაშ, რატომ ავადდებიან სისხლძარღვები? პასუხი მარტივია: სისხლძარღვთა დაავადებები ჩვენი ცხოვრების წესის შედეგია, ჩვენი ცხოვრების წესი კი ძალზე განსხვავდება იმისგან, რაც ბუნებამ დაგვიწესა.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
ძნელი წარმოსადგენია, რომ პირველყოფილი ადამიანი დილიდან საღამომდე მჯდარიყო. იგი მონადირე იყო და მთელ დღეს მოძრაობაში, სირბილსა და დევნაში ატარებდა. ჩვენს ყოფა-ცხოვრებაში კი არის პროფესიები, რომლებიც მთელი დღე დგომას ან ჯდომას მოითხოვს, ხანგრძლივი დგომა და ჯდომა კი ქვედა კიდურების სისხლძარღვთა, ძირითადად - ვენების, გაფართოების მიზეზად იქცევა... ან წარმოვიდგინოთ, რომ ჩვენი წინაპარი დღეში 5,8 გრამზე მეტ მარილს მიირთმევდა ან უძლებდა იმდენ სტრესულ სიტუაციას, რამდენსაც ჩვენი ყოველდღიური ცხოვრება გვთავაზობს...
სტრესი ჩვენი ორგანიზმის საპასუხო რეაქციაა ძლიერ გარეგან გამღიზიანებელზე, ამ საპასუხო რეაქციას კი ჩვენი ნერვული სისტემა განაგებს. ხშირი ფსიქიკური ტრავმის შედეგად გამომუშავდება სტრესის ჰორმონი - ადრენალინი. იგი აიძულებს გულს, უფრო სწრაფად იმუშაოს და დროის მოკლე ერთეულში დიდი რაოდენობით სისხლი გადაისროლოს. გადაჭარბებული დატვირთვის შედეგად პირველ რიგში გულის ქსოვილები ზიანდება. თუ სტრესული სიტუაცია დიდხანს გაგრძელდა, მუდმივი დატვირთვის გამო დაზიანდება სისხლძარღვებიც.
უმოძრაო და სტრესით აღსავსე ცხოვრების წესს ემატება დაუბალანსებელი კვება - მაღალკალორიული საკვების მიღება, რომელსაც ორგანიზმი ვერ ითვისებს და ამის შედეგად დაგროვილი ჭარბი წონა. ამ ჩამონათვალს შეგვიძლია დავუმატოთ თამბაქოსა და ალკოჰოლის მავნე ზემოქმედებაც - ისინი ხომ პირველ რიგში სისხლძარღვებსა და გულს აზიანებენ. ხდება საპირისპირო მოვლენაც - სისხლძარღვი ვიწროვდება. ვითარდება ჰიპერტონიული დაავადება. ეს არის სისხლის ჰიდროსტატიკური წნევის მომატება სისხლის მიმოქცევის დიდი წრის სისხლძარღვებში.
ჰიპერტენზია გულ-სისხლძარღვთა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული დაავადებაა. დადგენილია, რომ არტერიული ჰიპერტენზიით დაავადებულია მოსახლეობის 20-30%. ასაკთან ერთად იმატებს დაავადებულთა რიცხვიც: 60 წელს გადაცილებულ ადამიანთა 50-60%-ს ჰიპერტენზია აქვს.
არტერიული ჰიპერტენზიის მიზეზი შესაძლოა იყოს ამა თუ იმ ორგანოს დაავადებები: თირკმელებისა, ენდოკრინული ჯირკვლებისა... ამ შემთხვევაში სისხლის წნევის მომატებას სიმპტომურს ანუ მეორეულს უწოდებენ. მაგრამ ხშირად ჰიპერტენზია სხვა დაავადების სიმპტომს კი არ წარმოადგენს, არამედ მის გარეშე, თავისთავად, დამოუკიდებლად იწყება. ამ შემთხვევას ესენციურ (პირველად) ჰიპერტენზიას ანუ ჰიპერტონიულ დაავადებას უწოდებენ.
ესენციური ჰიპერტენზიის მიზეზს ყოველთვის ვერ ადგენენ, თუმცა ერთი ნიშანდობლივი თვისება კი ვლინდება: ესენციური ჰიპერტონიის 30% გენეტიკური ხასიათისაა. არტერიული ჰიპერტენზიით დაავადების ალბათობა მეტი აქვთ იმ ადამიანებს, რომელთა ერთი ან ორივე მშობელი ჰიპერტენზიით იყო დაავადებული.
ესენციური ჰიპერტენზიით დაავადებულთა უმრავლესობას არტერიათა პათოლოგია უვლინდება. ეს არის არტერიებისა და არტერიოლების, ყველაზე წვრილი სისხლძარღვების, ელასტიკურობის დაკარგვა. ამ ცვლილებათა მიზეზი ჯერ საბოლოოდ არ არის დადგენილი, თუმცა აღნიშნავენ, რომ ამგვარი ცვლილებები უვლინდებათ იმ პაციენტებს, რომელთა მემკვიდრეობაც ამ დაავადებით არის დატვირთული, არიან ჰიპოდინამიურნი, ჭარბად იღებენ მარილს, ხანდაზმულები არიან. ამასთანავე, არტერიული ჰიპერტენზიის ერთ-ერთ მიზეზად შეიძლება ჩაითვალოს ანთებითი პროცესებიც, ამიტომ პაციენტთა სისხლში C-რეაქტიული ცილის აღმოჩენა შესაძლოა პროგნოზული მაჩვენებელიც იყოს.
არტერიული წნევის მომატებას განაპირობებს ორი ჰემოდინამიკური პროცესი: გულის მიერ გადმოსროლილი სისხლის ნაკადის მატება, სისხლის მიმოქცევის დიდი წრის სისხლძარღვების - არტერიებისა და არტერიოლების - შევიწროება ან ორივე ფაქტორის ერთდროული ზემოქმედება.
გულიდან გადმოსროლილი სისხლის ნაკადის მატება შეინიშნება თირეოტოქსიკოზის, აორტული სარქვლის უკმარისობის, მსხვილი ფისტულების, აორტის კედლების სკლეროზის დროს. რაც შეეხება სისხლძარღვთა შევიწროებით გამოწვეულ ჰიპერტონიას, იგი აღენიშნებათ აორტის კოარქტაციის (აორტის ერთ ან რამდენიმე ადგილას შევიწროების) მქონე პაციენტებს. ეს არის აორტის ანატომიური შევიწროებით გამოწვეული ჰიპერტონია.