მასტოპათია - თანამედროვე ქალის პრობლემა
ჰორმონული პრეპარატი, მაგრამ მეორე ექიმი ამის წინააღმდეგია. თქვენ რას მირჩევდით?"
სამწუხაროა, მაგრამ დღეს იშვიათად შეხვდებით ქალს, მასტოპათიის საწყისი ნიშნები მაინც რომ არ ჰქონდეს, ამიტომ ყველა ქალმა უნდა იცოდეს ამ დაავადების სიმპტომები, რათა უმალვე ამოიცნოს და ექიმს დროულად მიმართოს. ჩვენს რედაქციაში მოსული წერილებიც იმის მანიშნებელია, რომ მკითხველი დაინტერესებულია ამ პრობლემით და დახმარებას გვთხოვს. ამ კითხვაზე კომპეტენტური პასუხის მისაღებად მივმართეთ თბილისის I საავადმყოფოს გინეკოლოგიური კლინიკის ექიმ მამოლოგს გიორგი შიოშვილს.
- როდესაც მასტოპათიასთან ერთად ქალს აქვს საშვილოსნოს, საკვერცხის პრობლემაც, ვიდრე გინეკოლოგი დანიშნავს მკურნალობას, აუცილებელია მამოლოგის კონსულტაცია.უნდა ჩატარდეს გამოკვლევები, დაისვას დიაგნოზი, მოხდეს დიფერენცირება - გაირკვეს, რა სახის მასტოპათიასთან გვაქვს საქმე - და ამის შემდგომ გინეკოლოგთან შეთანხმებით დაინიშნოს სათანადო მკურნალობა. მკითხველის შეკითხვის პასუხად შეიძლება ითქვას, რომ კვანძოვანი მასტოპათიის დროს ჰორმონული პრეპარატის დანიშვნა არაფრით არ შეიძლება, ხოლო მასტოპათიური ფონის შემთხვევაში ჰორმონთერაპია დასაშვებია.
- რა დაავადებაა მასტოპათია?
- მასტოპათია არის სარძევე ჯირკვლის კეთილთვისებიანი დისპლაზია, რომელიც სხვადასხვა მიზეზით შეიძლება იყოს გამოწვეული. მოგეხსენებათ, ქალის ორგანიზმში რამდენიმე ენდოკრინული ორგანოა: საკვერცხე, ფარისებრი ჯირკვალი, თირკმელზედა ჯირკვალი, ჰიპოფიზი, კუჭუკანა ჯირკვალი და სხვა. ეს ორგანოები ქმნიან ენდოკრინული სისტემის ერთიან ჯაჭვს და რომელიმე მათგანში მომხდარმა დარღვევებმა შესაძლოა მთელ ორგანიზმში ჰორმონული დისბალანსი გამოიწვიოს. ხშირად ეს სარძევე ჯირკვალზეც აისახება.
სარძევე ჯირკვალში მომხდარ დარღვევებს შესაძლოა პროვოცირება გაუწიოს ცხოვრების არაჯანსაღმა წესმა, არასრულფასოვანმა სქესობრივმა ცხოვრებამ, არასრულფასოვანმა და არაჯანსაღმა საკვებმა, კვების არასწორმა რეჟიმმა, არასრულყოფილმა ძილმა და დასვენებამ, ფსიქიკურმა ტრავმამ, სასქესო ორგანოების დაავადებებმა, შრომის მძიმე პირობებმა, სტრესულმა გარემომ და სხვა. ეს ყველაფერი მეტ-ნაკლებად აისახება სარძევე ჯირკვლის მდგომარეობაზე. უამრავი მაპროვოცირებელი ფაქტორიდან რომელია წამყვანი ცალკეულ შემთხვევაში, ძნელი სათქმელია.
- ახდენს თუ არა გავლენას სარძევე ჯირკვლის მდგომარეობაზე ნაადრევად შეწყვეტილი ორსულობა?
- შეწყვეტილი ორსულობა ძალზე საზიანოა როგორც რეპროდუქციული ორგანოებისთვის, ასევე სარძევე ჯირკვლისთვის. ხშირია შემთხვევა, როდესაც სარძევე ჯირკვალში პრობლემები სწორედ აბორტის შემდეგ იწყება.
- რამდენად მნიშვნელოვანია ამ კუთხით გენეტიკური ფაქტორი?
- ბოლოდროინდელმა გამოკვლევებმა და დაკვირვებებმა ცხადყო, რომ ძუძუს კიბოს განვითარებაში გენეტიკური ფაქტორი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. გენეტიკური განწყობა გარკვეულწილად აისახება მასტოპათიაზეც. ამ შემთხვევაში ჩვენ, სამწუხაროდ, უძლურნი ვართ. მხოლოდ ის შეგვიძლია, გენეტიკურად დატვირთული ანამნეზის მქონე ქალს ვურჩიოთ, მუდმივად იყოს მამოლოგის მეთვალყურეობის ქვეშ და სკრინინგული კვლევები დადგენილ ვადებში ჩაიტაროს.
საზოგადოდ, რეპროდუქციული ასაკის ყველა ქალმა, განურჩევლად იმისა, აქვს თუ არა ჩივილები, სკრინინგული გამოკვლევა წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა ჩაიტაროს. გარდა ამისა, ციკლის დასრულებიდან V-VII დღეს აუცილებლად უნდა დაითვალიეროს სარძევე ჯირკვალი და თუ რამე საეჭვო შეამჩნია, ექიმს მიმართოს.
- რა ნიშნებით შეიძლება ამოვიცნოთ მასტოპათია?
- მასტოპათიაზე მეტყველებს ტკივილი, დისკომფორტი, და დვრილიდან გამონადენი. თუ ეს შეგრძნებები ციკლს უკავშირდება, მაშინ საქმე გვაქვს მასტოპათიასთან, რომელიც წინარემენსტრუალური სინდრომით არის გამოხატული.
- სამწუხარო სტატისტიკაა, მაგრამ საგრძნობლად იმატა რეპროდუქციული ასაკის ქალების რიცხვმა, რომელთაც ამა თუ იმ პათოლოგიის გამო ამოჭრილი აქვთ საშვილოსნო, საკვერცხეები, საშვილოსნოს დანამატები, ანუ ენდოკრინული ჯაჭვიდან საკმაოდ მნიშვნელოვანი რგოლია ამოვარდნილი. რას ურჩევდით მათ?
- მათ წელიწადში 1-2-ჯერ მაინც აუცილებლად უნდა გაიარონ მამოლოგიური გამოკვლევა.
- კვლევის რომელ მეთოდებს იყენებთ მასტოპათიის გამოსავლენად?
- უპირველეს ყოვლისა, კლინიკურ გასინჯვას. 40 წლამდე ასაკის ქალებისთვის რეკომენდებულია ულტრაბგერითი გამოკვლევა, ხოლო 40 წელს გადაცილებულთათვის - მამოგრაფიული.
- გვეკითხება 22 წლის ქალი: "პირველი ორსულობის დროს იღლიაში გამიჩნდა მტკივნეული ჯირკვალი. ექიმმა მითხრა, საოფლე ჯირკვალია და არაფერი წაისვაო. მეორე ორსულობისას ჯირკვალი 7-9მმ გახდა, მხოლოდ მენსტრუაციამდეა მტკივნეული". რას ურჩევთ?
- უნდა ჩატარდეს სარძევე ჯირკვლის გამოკვლევა, რათა გაირკვეს, რა მდგომარეობაა ძუძუს ქსოვილში და მოხდეს სხვა პათოლოგიებისგან დიფერენცირება. ხშირად გვხვდება საოფლე ჯირკვლების ანთება - ლიმფადენიტი.უნდა დადგინდეს, რითია ის გამოწვეული. ზოგჯერ მიზეზი მარტივია: ანტიპერსპირანტებისა და დეზოდორანტების გამოყენება იღლიისქვეშა ფოსოდან თმის მოცილების შემდეგ. თუ სარძევე ჯირკვლის პათოლოგია გამოირიცხა, შემდეგ უნდა მივხედოთ საოფლე ჯირკვლებს.
- რაკი დეზოდორანტები, ანტიპერსპირანტები და სხვა ჰიგიენური საშუალებები ახსენეთ, შეიძლება თუ არა მათი გამოყენება მასტოპათიის დროს?
- მათი ზიანის შესახებ დადასტურებული ინფორმაცია არ არსებობს, თუმცა გვქონია შემთხვევები, როცა ქალს ჩივილების დროს ჰიგიენური, კოსმეტიკური საშუალებების გამოყენება შეუზღუდავს და პრობლემა მეტ-ნაკლებად მოხსნილა.
- ვინაიდან ჰიგიენაზე ვსაუბრობთ - როგორი უნდა იყოს ქალის ზედა თეთრეული?
- არ უნდა იყოს მეტისმეტად მოჭერილი, რათა არ მოხდეს სარძევე ჯირკვლის მიჭყლეტა და ტრავმირება, ზომაც სათანადოდ უნდა იქნეს შერჩეული. ჩვენ ამ საკითხებზე ვესაუბრებით ყველა ქალს, ვინც კი საკონსულტაციოდ მოგვმართავს.
- ორსულობა და ლაქტაცია ხომ არ აღრმავებს მასტოპათიას?
- ქალს, მით უმეტეს - თუ ახალგაზრდაა, მასტოპათიური ფონის შემთხვევაში ხშირად ვურჩევთ, დაორსულდეს და ბავშვს ძუძუ აწოვოს. ეს იმიტომ, რომ ამ ორგანომ უნდა შეასრულოს თავისი ბიოლოგიური და ფიზიოლოგიური ფუნქცია. ჩვენმა დაკვირვებებმა ცხადყო, რომ მასტოპათიური ფონი ორსულობისა და ლაქტაციის შემდეგ ზოგჯერ ლაგდება.
- უპრიანი იქნება, იმ ქალებზეც გკითხოთ, ვინც ამა თუ იმ მიზეზით მკერდს იკრავს და ბავშვის ძუძუთი კვებაზე უარს ამბობს. ცალკე თემაა, რამდენად მნიშვნელოვანია დედის რძე ბავშვისთვის; თავად სარძევე ჯირკვლისთვის არის თუ არა საზიანო რძის ხელოვნურად გაშრობა?
- რა თქმა უნდა. კლინიკაში მოსულ და აღრიცხვაზე მყოფ ყველა ორსულს ერთსა და იმავეს ვუმეორებთ: რომ დედასა და ჩვილს შორის უნდა შედგეს ბიოლოგიური კავშირი. ძუძუთი კვება აუცილებელია როგორც ახალშობილისთვის, ასევე დედისთვისაც. როგორც დედა ეხმარება შვილს განვითარებაში, ასევე ეხმარება ბავშვი დედას ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში. მრავალწლიანმა გამოცდილებამ დაადასტურა, რომ ქალებს, რომლებიც ბავშვს ძუძუს აწოვებენ, ძუძუს პათოლოგიების, მათ შორის ძუძუს კიბოს განვითარების რისკი შედარებით დაბალი აქვთ.
- 34 წლის გათხოვილი ქალი გვწერს, რომ ფეხმძიმედ არ არის, მაგრამ ორივე სარძევე ჯირკვალი გადიდებული და გამკვრივებული აქვს. რას ურჩევდით?
- ვურჩევდი, კონსულტაციისთვის მამოლოგს მიმართოს და ჩვენებისამებრ ჩაიტაროს სათანადო გამოკვლევები. მხოლოდ ამგვარად გავარკვევთ, რა მდგომარეობაშია სარძევე ჯირკვალი.
- როგორ მკურნალობენ მასტოპათიას?
- პაციენტს, რომელიც მასტოპათიის გამო ჩივილებით მიმართავს ექიმს, უტარებენ სათანადო გამოკვლევებს, უსვამენ დიაგნოზს, ხდება დიფერენცირება, რა სახის მასტოპათიასთან გვაქვს საქმე. მხოლოდ ამის შემდეგ ინიშნება მიზანმიმართული მკურნალობა და პაციენტს ეძლევა რეკომენდაცია, მისდიოს ცხოვრების ჯანსაღ წესს.
- როგორია მკურნალობის ტაქტიკა კვანძის არსებობისას?
- დიაგნოსტიკისა და კვანძოვანი წარმონაქმნის დიფერენცირების შემდეგ აუცილებელია ოპერაციული მკურნალობა კლინიკური ნიშნების გათვალისწინებით. ამ შემთხვევაში ტარდება ორგანოშემანარჩუნებელი ოპერაცია - სექტორული რეზექცია. ოპერაციის შემდეგ, საჭიროებისამებრ, ინიშნება კონსერვატიული მკურნალობა.