რეკლამა და ბავშვი
ბევრი ზრდასრული ადამიანი რეკლამას უარყოფითად აფასებს, მაგრამ უნდა ვაღიაროთ, რომ ისინიც მოხიბლულნი უცქერენ, რა საოცრებებს ახდენს სარეცხი საშუალება, ტრენაჟორი, შამპუნი თუ სახეხი... გულის სიღრმეში ვფიქრობთ: "ურცხვად ხომ არ მოგვატყუებენ? ალბათ მართლაც ასეა!" რაც შეეხება ბავშვებს, ისინი რეკლამისთვის მართლაც იდეალურ აუდიტორიას წარმოადგენენ.
გულუბრყვილო და მიმნდობი პატარები ნებისმიერ რეკლამაზე რეაგირებენ და მათი დაპირებული სასწაულების გულწრფელად სჯერათ. თუმცა სასწაული არ ხდება - რამდენი იოგურტიც არ უნდა შეჭამო, არც ფერია მოფრინდება და არც დინოზავრი მოვა... მიუხედავად ამისა, ბავშვს სჯერა ეკრანზე ნანახი სასწაულების.
კარნავალის რიტმი
ბავშვები ხშირად ვერც კი განასხვავებენ ერთმანეთისგან რეკლამას და ჩვეულებრივ ტელეგადაცემებს. ამის გამო პატარას ყურადღება რეკლამის დაწყებისთანავე მაქსიმალურ მობილიზაციას განიცდის, მაშინ როცა ჩვენი ყურადღება რეკლამის მსვლელობისას დუნდება. ეს არ არის გასაკვირი - სარეკლამო სიუჟეტი კაშკაშა, მომხიბლავი, დასამახსოვრებელია.
თითქოს რეკლამა სწორედ პატარა მაყურებელზეა გათვლილი, მაშინაც კი, როცა ის სულაც არ ეხება საბავშვო პროდუქტებსა თუ ნივთებს. სარეკლამო კლიპების პერსონაჟები მხიარულნი, ლამაზნი, კეთილგანწყობილნი არიან, მათი ბინები ნათელი და ფართოა, მუდამ ისმის მუსიკა... როგორ არ ჰგავს ეს ყველაფერი რეალურ ცხოვრებას! პატარებიც მზად არიან, საყვარელი მულტფილმების მსგავსად მრავალჯერ ნახონ ერთი და იგივე სიუჟეტი. რატომ არ მოგვწონს ჩვენ, მოზრდილებს ეს ფაქტი? საამისოდ რამდენიმე მიზეზი გვაქვს.
მშვიდობით, სასარგებლო რჩევებო!
რეკლამა პატარებს აცდუნებს იმ პროდუქტებით, რომლებიც ერთმნიშვნელოვნად სასარგებლო არ არის - შოკოლადით, კარამელით, საღეჭი რეზინით, გაზიანი სასმელებით... გონიერმა მშობლებმა კარგად იციან, რომ ეს ყოველივე პატარა ბავშვმა იშვიათად, მცირე რაოდენობით უნდა მიიღოს. ტელეეკრანიდან მიღებული რჩევები კი სრულიად ეწინააღმდეგება დედისა და ექიმის რჩევებს. გამოდის, რომ "მკაცრი" მშობლები პატარებს ამქვეყნიური სიამოვნებით დატკბობის საშუალებას არ აძლევენ, იმ სიამოვნების მიღებაში უშლიან ხელს, რასაც გულმოდგინედ სთავაზობს ტელეეკრანი. იქნებ დავრთოთ პატარას ნება, გაუსინჯოს გემო რეკლამირებულ პროდუქტებს? მაშინ უნდა დავემშვიდობოთ ცხოვრების ჯანსაღ წესს და მივესალმოთ კარიესს, ალერგიას, ჭარბ წონას!
ფულსასრუტი
ზოგჯერ სარეკლამო პროდუქტი სულაც არ არის ცუდი, მაგრამ მშობლებს შესაძლოა ფული არ ეყოთ მის შესაძენად. იმ მშობლებსაც კი, რომლებსაც ფინანსური პრობლემები არ აქვთ, შესაძლოა გაუჭირდეთ შვილის ყველა თხოვნის შესრულება. რეკლამის გავლენით კი პატარა ბავშვის მოთხოვნები იზრდება. პატარას სჯერა, რომ ცხოვრებაში ყველაფერი ისეთივე იოლი და ხელმისაწვდომია, როგორიც ტელეეკრანზე. უცნაურია, აქამდე რატომ არ უყიდეს მშობლებმა?!
უხერხული მომენტები
უფროსი ასაკის ადამიანებს ძალიან უჭირთ იმ ფაქტთან შეგუება, რომ რეკლამა ღიად, თუნდაც დელიკატურად საუბრობს ჩვენი ცხოვრების ინტიმურ მხარეებზე. თუმცა, ზოგიერთი სპეციალისტის აზრით, ამგვარ რეკლამებთან დაკავშირებული შეკითხვები შესაძლოა ინტიმურ თემებზე ტაქტიანი დიალოგის საფუძვლად იქცეს.
უარყოფითი მაგალითი
როგორ მოვიქცეთ, როცა რეკლამა ბავშვებს ცუდ ყოფაქცევას ასწავლის? ზოგიერთი კლიპის სიუჟეტი აგებულია პრინციპით: რაც არ შეიძლება, მაგრამ ძალიან გინდა, ესე იგი შეიძლება. შეიძლება მშობლები მოვატყუოთ და აკრძალული პროდუქტები მივირთვათ, შეიძლება უფროსები გავამასხარაოთ... საბედნიეროდ, ასეთი რეკლამები დიდხანს ვერ ცოცხლობენ. მიუხედავად ამისა, საკუთარი შვილების აღზრდაზე თავად უნდა ვიზრუნოთ, ტელეცენზურის იმედად ვერ დავრჩებით.
თავდაცვა
ტელერეკლამასთან ბრძოლის საუკეთესო მეთოდია, საერთოდ არ ჩავრთოთ ტელევიზორი. საზოგადოდ, თუ ბავშვის განვითარებაზე სათანადოდ ვზრუნავთ, მას ტელეეკრანთან ჯდომის დრო არ უნდა ჰქონდეს. ეცადეთ ტლევიზორი ჩართოთ მკაცრად განსაზღვრულ დროს - უშუალოდ იმ გადაცემის წინ, რომელსაც უნდა უყუროთ, თუმცა, რა თქმა უნდა, ერთ-ორ სარეკლამო რგოლს ბავშვი ამ შემთხვევაშიც შეავლებს თვალს.
ყველაფერს ჯობს, ბავშვის დრო ეთმობოდეს სეირნობას, თამაშს, კითხვას, სპორტს და არა ტელევიზორს. რა თქმა უნდა, ტელევიზორში აჩვენებენ მულტფილმებს, საბავშვო ფილმებსა და გადაცემებს, მაგრამ უმჯობესია ეს ყოველივე დისკზე ჩავწეროთ და ისე ვუჩვენოთ პატარას. ამერიკელმა ფსიქოლოგებმა ერთი საინტერესო ცდა ჩაატარეს. მისი მიზანი იყო, პატარებს რეკლამის კრიტიკული შეფასება ესწავლათ. თავდაპირველად ბავშვებს უჩვენეს კონსტრუქტორის რეკლამა. პატარები სულგანაბულნი ადევნებდნენ თვალს, როგორ შენდებოდა ქალაქები, სახლები, გზები... შემდეგ ბავშვებს სანატრელი სათამაშო მისცეს და სთხოვეს, ეკრანზე ნანახი შეექმნათ. პატარები მალე დარწმუნდნენ, რომ ყველაფერი ისე მარტივად არ იყო, როგორც ტელეეკრანზე ჩანდა. გარდა ამისა, რეალური ქმნილებები სულაც არ აღმოჩნდა ისეთი მომხიბლავი, როგორიც რეკლამაში. ასეთი გამოცდილება ეხმარება ბავშვს, კრიტიკულად განეწყოს რეკლამის მიმართ.
მსგავსი ექსპერიმენტი სახლშიც შეიძლება ჩავატაროთ. ამისთვის სულაც არ არის საჭირო ძვირად ღირებული სათამაშოს შეძენა. შეგიძლიათ შეიძინოთ ორცხობილა და პატარა დარწმუნდება, რომ ის განსაკუთრებულს არაფერს წარმოადგენს. რა თქმა უნდა, ეს ყოველივე იუმორით უნდა ვაკეთოთ, რათა პატარამ არ იფიქროს, რომ მას ყველა ატყუებს.
ვიტრინებს შორის
წუთით დაფიქრდით, წარმოგიდგენიათ თუ არა ცხოვრება რეკლამის გარეშე. ალბათ არა. ეს ჩვენი არჩევანია. ხოლო თუ ჩვენი არჩევანი ჩვენთვის ძვირფასია, უნდა ვისწავლოთ ცხოვრება რეკლამის გარემოცვაში და ეს შვილებსაც უნდა ვასწავლოთ. ჩვენ შეგვიძლია დავაწესოთ მიჯნა, რომელსაც ყველაზე მომხიბლავი რეკლამის გავლენითაც კი ვერ გადავლახავთ. მაგალითად, შეგვიძლია სამუდამოდ უარი ვთქვათ ჩიპსებსა და გაზიან სასმელებზე. რა თქმა უნდა, თავდაპირველად ბავშვს ბევრი შეკითხვა გაუჩნდება: "რატომ შეიძლება სხვისთვის, ჩემთვის კი არა?", "თუ ეს ყველაფერი ცუდია, მაშინ რატომ იყიდება?" თუმცა ბავშვს, რომელსაც ასეთი შეკითხვის დასმა შეუძლია, შეუძლია, მშობლების ახსნა-განმარტებაც სათანადოდ აღიქვას. მაგალითად, პასუხად შეიძლება ვუთხრათ, რომ მაღაზიაში ბევრი რამ იყიდება: სიგარეტი, არაყი, კონიაკი, კონსერვები, - მაგრამ ისინი სულაც არ არის სასარგებლო. უბრალოდ, ასეთ პროდუქტებს ვიღაც ქმნის და ყიდის. მაგრამ ჩვენ მხოლოდ იმას ვყიდულობთ, რაც სასარგებლოა.
არიან ადამიანები, რომლებიც, სამწუხაროდ, მიეჩვივნენ არასწორ კვებას და სხვანაირად არსებობა უკვე აღარ შეუძლიათ, მაგრამ ეს არის ავადმყოფური მიდრეკილება. საბედნიეროდ, რეკლამირებული პროდუქტების დიდი ნაწილი არ არის მავნებელი, ისე რომ, საჭიროა მათი არა აკრძალვა, არამედ გონივრული შეზღუდვა.
ყველაფერთან ერთად, უნდა ვაღიაროთ, რომ მრავალი სარეკლამო რგოლი დადებით მაგალითსაც გვაძლევს. ისინი მოგვიწოდებენ დავიცვათ ჰიგიენა, ვიზრუნოთ გარეგნობაზე, სისუფთავეზე; როცა ტელეეკრანზე მოღიმარ და ბედნიერ ოჯახს ვხედავთ, გვიჩნდება ბუნებრივი სურვილი, ასეთივე სურათი ჩვენს ცხოვრებაშიც დავინახოთ.