რა არის მაიმუნის ყვავილი და რა ინფორმაციაა ამჟამად ცნობილი მისი გავრცელების შესახებ.
მაიმუნის ყვავილი იშვიათი ვირუსული ზოონოზური დაავადებაა, რაც ნიშნავს, რომ ის ცხოველებიდან ადამიანებზე ვრცელდება. მაიმუნის ყვავილის სიმპტომები ადამიანის ყვავილის ინფექციის მსგავსია, მაგრამ, როგორც წესი, ნაკლებად მძიმეა.
საიდან გაჩნდა სახელი?
სახელწოდება მაიმუნის ყვავილი მომდინარეობს იქიდან, რომ ვირუსი პირველად მაიმუნებში აღმოაჩინეს დანიის ლაბორატორიაში 1958 წელს. თუმცა, ვირუსის მთავარი მატარებლები არიან მღრღნელები, როგორიცაა ვირთხები და ციყვი.
როგორ გადაეცემა?
მაიმუნის ყვავილი ჩვეულებრივ ინფიცირებულ ცხოველთან ან ადამიანთან მჭიდრო კონტაქტით გადაედება.
გადაცემის გზა:
პირდაპირი კონტაქტი ინფიცირებული ადამიანის ან ცხოველის გამონაყართან, დაზიანებულ კანთან ან ლორწოვან გარსებთან;
კონტაქტი დაბინძურებულ მასალებთან, როგორიცაა საწოლები, ტანსაცმელი ან სხვა ნივთები, რომლებიც შეხებაშია ინფიცირებულ ადამიანთან;
ჰაერ-წვეთოვანი გადაცემა შესაძლებელია, მაგრამ საჭიროებს ხანგრძლივ მჭიდრო კონტაქტს ინფიცირებულ ადამიანთან.
სიმპტომები
მაიმუნის ყვავილის სიმპტომები ჩვეულებრივ ვლინდება დაინფიცირებიდან საშუალოდ ერთი კვირის განმავლობაში და შეიძლება მოიცავდეს:
- ცხელება
- თავის ტკივილი
- გადიდებული ლიმფური კვანძები
- კუნთების ტკივილი
- გამონაყარი, რომელიც გადის რამდენიმე ეტაპს და შეიძლება დააზიანოს სახე, ხელისგულები და ტერფები.
გავრცელება
მაიმუნის ყვავილის ეპიდემიები ისტორიულად დაფიქსირდა ცენტრალურ და დასავლეთ აფრიკაში. თუმცა, 2022 წელს დაფიქსირდა დაავადების ძირითადი აფეთქება, რომელიც გავრცელდა მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში, მათ შორის იმ ქვეყნებში, სადაც ეს დაავადება ადრე არ იყო დაფიქსირებული.
პრევენცია და მკურნალობა
- ვაქცინაცია:
აღმოჩნდა, რომ ყვავილის საწინააღმდეგო ვაქცინა მაიმუნის ყვავილის წინააღმდეგ 85 პროცენტით ეფექტიანია. ყვავილის ვირუსი დამარცხებულად 1980 წელს გამოცხადდა და შესაბამისად, ამ დროისათვის მისი თავდაპირველი (პირველი თაობის) ვაქცინა ფართო საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომი აღარ არის.
2019 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ დაამტკიცა ახალი ვაქცინა მაიმუნის ყვავილის წინააღმდეგ, რომელიც შესუსტებულ ყვავილვაქცინის ვირუსს ეფუძნება. ის ორდოზიანი ვაქცინაა, რომელზე ხელმისაწვდომობაც შეზღუდულია.
გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ესპანეთი ვაქცინის ათასობით დოზის შეკვეთას გეგმავს, რათა ის მაიმუნის ყვავილის წინააღმდეგ გამოიყენოს.
- იზოლაცია:
ინფიცირებული ადამიანები უნდა იყვნენ იზოლირებული ვირუსის გავრცელების თავიდან ასაცილებლად.
- პირადი ჰიგიენა:
ხელების ხშირი დაბანა საპნითა და წყლით არის ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური საშუალება ინფექციის თავიდან ასაცილებლად.
რა უნდა ვიცოდეთ:
დაავადება შედარებით მძიმედ მიმდინარეობს ბავშვებში, ორსულებში და სუსტი იმუნიტეტის მქონე პირებში.
შემთხვევების უმრავლესობაში, კლინიკური ნიშნების ალაგდება 14 დან 21 დღემდე (სხეულზე არ უნდა იყოს არც ერთი კვანძოვან-ბუშტუკოვანი გამონაყარი), შესაძლებელია გამწვავებებიც , ამიტომ საჭიროა ექიმის მეთვალყურეობა. რაც შეეხება გართულებებს, მსგავსია გრიპისა და გრიპისმაგვარი დაავადებების გართულებების - ლიმფადენოპათია, პნევმონია და ა.შ.
რატომ აცხადებს ჯანმო ამ ვირუსთან დაკავშირებული საშიშროების შესახებ?
მაიმუნის ყვავილის ვირუსი დღემდე არ ქმნიდა დიდ ეპიდემიოლოგიურ საშიშროებას, რადგან არ გადაეცემოდა ადვილად ადამიანიდან ადამინს - გადცემისთვის მჭიდრო კონტაქტი იყო საჭირო. დღეს გავრცელებული შტამი ძალიან დავილად გადაეცემა და კონგოდან გავრცელდა სხვა აფრიკულ ქვეყნებში: კენია, ბურუნდი, რუანდა და უგანდა.
სწორედ ამიტომ გამოხატა შეშფოთება ჯანმომ და დასახა ღონისძიებები ვირუსის გავრცელების თავიდან ასაცილებლად.