დამცავი სათვალე თანამედროვე მონიტორებთან სამუშაოდ საჭირო აღარ არის - რა უნდა ვიცოდეთ კომპიუტერული დაღლილობის სინდრომზე
ალბათ, ყველა დაგვეთანხმება. თანამედროვე ტექნოლოგიების განვითარებამ ადამიანები მათზე დამოკიდებული გახადა. ეკრანზე დამოკიდებულება თავისთავად დიდი პრობლემაა, თუმცა დიდი ხნის მონიტორისა თუ ეკრანის ყურება სხვა დაავადებებსაც იწვევს. მის მავნე ზემოქმედებას, სხვა ორგანოებთან ერთად, თვალიც განიცდის.
დეტალურად განვიხილოთ, თუ რა ტიპის ზემოქმედება აქვს კომპიუტერს მხედველობაზე.
1998 წელს ამერიკელმა მედიკოსებმა შემოიღეს ახალი ტერმინი - კომპიუტერული დაღლილობის სინდრომი, იგივე კომპიუტერული ასთენოპია. ის მხედველობის სპეციფიკური დარღვევაა და ემართება მას, ვინც ბევრდროს ატარებს მონიტორთან. მიიჩნევა, რომ ყოველდღიურად ამ სინდრომის მსხვერპლია კომპიუტერთან მუდმივად მომუშავე ადამიანების 40%.
სპეციალისტებმა გამოყვეს 5 ძირითადი მიზეზი, თუ რატომ არის ეკრანი მავნე თვალისთვის. ესენია:
- მონიტორებზე გამოსახულების პიქსელური სტრუქტურა - საქმე ის არის, რომ მონიტორზე გამოსახულება არა ხაზებით, არამედ მიკროსკოპული წერტილების სახით მოგვეწოდება, თვალი კი ასეთ გამოსახულებაზე მწვავედ რეაგირებს.
- მონიტორიდან არეკლილი სინათლე - კომპიუტერიდან წამოსული სინათლის სხივები, როდესაც პირდაპირ ხვდება თვალზე, აზიანებს ტვინს, რადგან მხედველობის დაღლა - ეს ტვინის დაღლაა.
- მცირე კონტრასტულობა - მონიტორებს უმეტესად მცირე კონტრასტულობა აქვს, რაც თვალს ძაბავს და სწრაფად ღლის. მხედველობაზე უარყოფითად აისახება აგრეთვე კადრების ნათების მონაცვლეობა.
- ნათება - მხედველობას აუარესებს მონიტორზე წარმოქმნილი ნათება. ისინი ვლინდება სხვა მანათობელი საგნების ანარეკლის სახით.
გარდა აღნიშნული ძირითადი მიზეზებისა, მხედველობას ვნებს მონიტორსა და თვალებს შორის არასწორად შერჩეული დისტანცია და ფერები.
კომპიუტერული დაღლილობის სინდრომის ყველა სიმპტომი პირობითად შეიძლება ორ ჯგუფად დავყოთ. პირველ ჯგუფში შედის ე.წ. მხედველობითი სიმპტომები, რომლებიც დაკავშირებულია მხედველობის გაუარესებასთან, მეორეში - „თვალისა“, რომლებიც თვალებში არასასიამოვნო შეგრძნებებთან არის დაკავშირებული.
მხედველობითი სიმპტომებიდან აღსანიშნავია:
- მხედველობის სიმახვილის დაქვეითება;
- აკომოდაციის დარღვევა _ შენელებულია ახლოს არსებული საგნებიდან შორეულზე ფოკუსირება და პირიქით;
- მხედველობის გაორება;
- კითხვის დროს თვალების სწრაფი დაღლა;
- მაკკალაჰის მხედველობითი ეფექტი _ თუ ეკრანიდან მზერას შავ ან თეთრ საგანზე გადავიტანთ, ის იმ ფერისა მოგვეჩვენება, რომელიც დომინირებდა ეკრანზე.
თვალის სიმპტომებიდან აღსანიშნავია:
- თვალებში წვის შეგრძნება;
- თვალებში სიმშრალისა და უცხო სხეულის შეგრძნება;
- ქუთუთოებქვეშ ქვიშის შეგრძნება;
- ტკივილი თვალბუდისა და შუბლის არეში;
- ტკივილი თვალის მოძრაობის დროს;
- თვალის ლორწოვანი გარსის (კონიუნქტივის) სიწითლე
კომპიუტერის მუდმივი მომხმარებლების უმრავლესობა ჩივილებს აღნიშნავს კომპიუტერთან 4 საათის განმავლობაში შეუსვენებლივ მუშაობის შემდეგ, ხოლო კომპიუტერთან შეუსვენებლივ 6 საათი მუშაობის შემდეგ ეს ჩივილი პრაქტიკულად ყველას აქვს.
შედარებით ნაკლები დატვირთვა ადგება მხედველობას მონიტორიდან ინფორმაციის კითხვისას, მეტი _ მისი შეყვანისას, ყველაზე მეტად კი დაღლას იწვევს მუშაობა დიალოგურ რეჟიმში და კომპიუტერული გრაფიკა.
როგორ ავიცილოთ თავიდან პრობლემა
ექიმების უმრავლესობა პაციენტებს ურჩევს, შეზღუდონ კომპიუტერთან მუშაობის ხანგრძლივობა, სწორად შეარჩიონ მონიტორის მდებარეობა და დროდადრო შეისვენონ. დიდი მნიშვნელობა ენიჭება მონიტორის სწორად შერჩევას.
პრობლემის პრევენციისთვის შემდეგი რჩევები გაითვალისწინეთ:
- შედარებით უსაფრთხო მონიტორის მინიმალური პარამეტრებია: დიაგონალი _ 17 ინჩი; გარჩევადობა _ 1280X1024 პიქსელი, სამუშაო სიხშირე _ 100 ჰც.
- აქვე უნდა ითქვას, რომ დამცავი სათვალე და ეკრანი თანამედროვე მონიტორებთან სამუშაოდ საჭირო აღარ არის.
- მაქსიმალურად უნდა იყოს შემცირებული მონიტორიდან არეკვლის დონე.
- სასურველია, ეკრანისა და კლავიატურის ფერის ფონი ერთმანეთს ემთხვეოდეს.
- თვალებიდან მონიტორამდე მანძილი უნდა იყოს, სულ მცირე, 50-60 სმ.
- თვალებსა და მონიტორის ცენტრს შორის უნდა იქმნებოდეს საშუალოდ 10-15-გრადუსიანი კუთხე, რათა თავიდან ავიცილოთ ზედა ქუთუთოების იძულებითი მაღლა დგომა.
- მონიტორის ირგვლივი ფონური განათება არ უნდა იყოს თვალებისთვის უსიამოდ ძლიერი ან მეტისმეტად სუსტი. მონიტორის მდებარეობა ისე უნდა იყოს შერჩეული, რომ სინათლე ან ადგილობრივი განათება ხვდებოდეს ეკრანზე.
- დაუშვებელია კომპიუტერთან მუშაობა ცუდი განათების დროს ან მაგიდის ნათურის ფონზე.
- მონიტორი არ უნდა ირეკლავდეს სხვა სინათლის წყაროს (ფანჯარას, ნათურას და სხვ.).
- მონიტორთან მუშაობისას 20-30 წუთში ერთხელ აუცილებელია შესვენება 2-3 წუთით. სასურველია მოკლე ხნით მხედველობის კონცენტრირება შორეულ საგნებზე და თვალების გავარჯიშება. მაგალითად, ასე: მოვაცილოთ მზერა მონიტორს და თვალის კაკლები აქეთ-იქით ვამოძრაოთ.
- მონიტორის ქვედა კიდე ოდნავ წინ უნდა იყოს წამოწეული; სკამი, სასურველია, ბრუნავდეს; კისერი და ხერხემალი ერთ დონეზე უნდა იყოს, ტერფები კი აუცილებლად ეხებოდეს იატაკს.
- თუ კომპიუტერთან დიდხანს მუშაობა გიწევთ, ხშირად უნდა გაანიავოთ და სველი წესით დაალაგოთ სამუშაო ოთახი. თუ გსურთ, მშვიდად ჩაგეძინოთ, გვიანობამდე ნუ იმუშავებთ. ეცადეთ, 8 საათი მაინც იძინოთ სრულყოფილად, რადგან კომპიუტერთან მუშაობისას დომინირებს ტვინის აღგზნების მექანიზმი.
- კომპიუტერულ-მხედველობითი სინდრომის გამოვლენისთანავე მოზარდს უნდა აეკრძალოს კომპიუტერთან მუშაობა, ხოლო სინდრომის კუპირების შემდეგ, მხოლოდ სასწავლო-სამუშაო პროგრამებთან მუშაობის ნება დაერთოს.
უფრო ვრცლად მხედველობის პრობლემებზე შეგიძლიათ წაიკითხოთ სამედიცინო სერიის „8 წიგნი ჯანმრთელობაზე“ მეხუთე ტომში, რომელიც ეძღვნება ოტორინოლარინგოლოგიას, ოფთალმოლოგიასა და ალერგოლოგიას. წიგნში დეტალურად გაეცნობით სხვადასხვა დაავადების შესახებ ინფორმაციას, სიმპტომატიკასა და პრევენციაზე.
მეხუთე ნაწილის შეძენა შეგიძლიათ 10 აპრილიდან „ბიბლუსის“ მაღაზიათა ქსელში და პრესის გავრცელების ჯიხურებში.
