ნინო ჩარგეიშვილი

სხვაგვარად შესაძლოა დიაგნოზი არასწორად დაისვას და მკურნალობა უშედეგო, ან საზიანოც კი აღმოჩნდეს.

რატომ ბერდება ადამიანი?

- სიბერე ორგანიზმის ასაკობრივი განვითარების გარდაუვალი ეტაპია. ის განპირობებულია იმ ცვლილებებით, რომლებიც წლების მანძილზე მიმდინარეობს ორგანიზმში მოლეკულურ, უჯრედულ თუ ორგანულ დონეზე. სხვადასხვა ორგანოსა თუ ქსოვილის დაბერების პროცესი სხვადასხვა ტემპით მიმდინარეობს. თავდაპირველად იცვლება ხასიათი, ემოციური სფერო, შემდეგ კანი, თმა, ფრჩხილები, ამას მოსდევს წონის მატება და ასე შემდეგ. დროთა განმავლობაში ირღვევა აბსოლუტურად ყველა ორგანოსა თუ სისტემის ფუნქციონირება. არსებობს თეორია, რომლის თანახმადაც დაბერების მიზეზი ადამიანის დნმ-ში იმალება. უჯრედთა დნმ-ს დაზიანება, რომელიც ჟანგვის პროცესებით არის გამოწვეული, ასაკთან ერთად ღრმავდება, რაც სიბერისთვის დამახასიათებელ დეგენერაციულ ცვლილებებს იწვევს.

- დღეგრძელობის ხელშემწყობ ფაქტორად მიიჩნევა:

• მემკვიდრეობა;
• ცხოვრების ჯანსაღი წესი;
• ემოციური სიჯანსაღე;
• ბალანსირებული, სრულფასოვანი, ვიტამინებით მდიდარი პროდუქტებით კვება.

50 წელს გადაცილებული ადამიანი უნდა იღებდეს ცილებით მდიდარ (ხაჭო, ხორცი, მაგრამ არა მისი ნახარში) და ცხიმებით ღარიბ საკვებს. ზოგი მიიჩნევს, რომ არსებობს საკვები, რომელიც ხელს უწყობს დღეგრძელობას. ასეთ პროდუქტებს მიაკუთვნებენ, მაგალითად, მაწონს. ასევე ითვლება, რომ C ვიტამინი დიდ როლს ასრულებს ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში;ზომიერი ფიზიკური აქტივობა. ფიზიკური ვარჯიში, რასაკვირველია, ხელს უწყობს ორგანიზმის გაკაჟებას, მაგრამ გადატვირთვა, მით უმეტეს, ხანდაზმულ ასაკში, უარყოფითად იმოქმედებს ჯანმრთელობაზე.

ნაადრევი სიბერის ნიშნებია:

• ადვილად დაღლა;
• შრომის უნარის დაქვეითება;
• მეხსიერების დაქვეითება;
• ემოციური გაუწონასწორებლობა;
• რეპროდუქციული ფუნქციის ნაადრევი დაქვეითება;
• გულ-სისხლძარღვთა, სასუნთქ და სხვა ორგანოთა სისტემების ადაპტაციური შესაძლებლობების დაქვეითება.

რომელი დაავადებებია დამახასიათებელი ხანდაზმული და მოხუცებული ასაკისთვის?

- მოხუცებულები მიდრეკილნი არიან მეხსიერების დაქვეითებისკენ, ოსტეოპოროზისკენ, წინამდებარე ჯირკვლის ადენომისა და კიბოსკენ, თუმცა გერიატრიის ინტერესის საგანია სხვა ასაკობრივი ჯგუფებისთვის დამახასიათებელი დაავადებებიც, რომლებიც მოხუცებულებში თავისებურად მიმდინარეობს და რომელთა მკურნალობაც განსაკუთრებულ მიდგომას საჭიროებს. ესენია:

• გულისა და ტვინის სისხლძარღვების ათეროსკლეროზული ცვლილებები (გულის იშემიური დაავადება, ათეროსკლეროზული ენცეფალოპათიები);
• ჰიპერტენზია;
• გულის უკმარისობა;
• შაქრიანი დიაბეტი;
• დეპრესია;
• თვალის დაავადებები (კატარაქტა, გლაუკომა) და სხვა.

მოხუცებულები განსაკუთრებით ხშირად ავადდებიან ათეროსკლეროზით და ჰიპერტენზიით. ამ ასაკში ნივთიერებათა ცვლის პროცესები ისედაც შენელებულია, ამას ერთვის სხვა ფაქტორებიც (მემკვი-დრეობა, კვება) და სისხლძარღვებში ქოლესტერინი ლაგდება. ხანდაზმულ ასაკში ათეროსკლეროზის პარალელურად მიმდინარეობს ფიზიოსკლეროზიც, ყოველივე ამის ფონზე კი ადვილად ვითარდება ესენციური ჰიპერტენზია. შინაგან ორგანოებში ათეროსკლეროზული ცვლილებების გამო განვითარებულ პათოლოგიურ პროცესებს (პნევმონია, მიოკარდიუმის ინფარქტი, ფილტვების ტუბერკულოზი, შაქრიანი დიაბეტი) შედარებით ნელი და შენიღბული მიმდინარეობა ახასიათებს.

მეხსიერება

მეხსიერების დაქვეითება ბუნებრივი სიბერის ერთ-ერთ ნიშნად ითვლება. ყველამ იცის, რომ ხანდაზმულ ასაკში პრაქტიკულად ჯანმრთელი ადამიანებიც კი ძნელად ითვისებენ ახალ ინფორმაციას და უჭირთ მეხსიერებიდან დასწავლილი (დამახსოვრებული) ინფორმაციის ამოღება. მეხსიერების ასაკობრივი ცვლილებები 40-დან 65 წლამდე ვითარდება და აღარ პროგრესირებს. ასეთი ცვლილებები არ აფერხებს ყოველდღიური ცხოვრების რიტმს, ხოლო რამის დასწავლისას კარნახთან შერწყმული დახმარება აუმჯობესებს ინფორმაციის ათვისებასა და რეპროდუქციას. ეს განასხვავებს ამ ტიპის მეხსიერების დაქვეითებას ალცჰაიმერისა და სხვა დაავადებებისთვის დამახასიათებელი მეხსიერების გამოვარდნისგან. ეს არის ერთგვარი კეთილთვისებიანი მოხუცებულობითი გულმავიწყობა. მისი მკურნალობა და პროფილაქტიკა ითვალისწინებს ქოლესტერინის დაქვეითებას, სისხლძარღვების ელასტიკურობის გაზრდას და ასე შემდეგ.

წაიკითხეთ სრულად