ზოგისთვის მასთან ბრძოლა ყოველდღიური რუტინაა, ზოგი უფრო კარდინალურ მეთოდებს ეძებს... მაშ, როგორ გავთავისუფლდეთ მისგან ერთხელ და სამუდამოდ?
ვიდრე მკურნალობას დავიწყებდეთ, „თეთრი ფიფქების“ გაჩენის მიზეზი უნდა დავადგინოთ. გვესაუბრება სამედიცინო ცენტრ “იუნონას” ექიმი დერმატოლოგი, ვენეროლოგი, კოსმეტოლოგი დარეჯან სუდაძე.
- რა იწვევს ქერტლს?
- ქერტლი თან ახლავს კანის არაერთ დაავადებას და მათი ერთ-ერთი მთავარი სიმპტომია. ყველაზე ხშირად ქერტლს იწვევს:
- სებორეული დერმატიტი;
- თავის თმიანი არის ფსორიაზი;
- თავის თმიანი არის მიკოზი (სოკოვანი ინფექცია).
- როგორ ხდება თავის თმიანი არის მიკოზის დიაგნოსტიკა და მკურნალობა?
- მიკოზი სოკოვანი ინფექციაა, რომელიც, გამომწვევის შესაბამისად, სხვადასხვა კლინიკური ნიშნებით ვლინდება. სოკოვანი ინფექციით გამოწვეულ გამონაყარს ხშირად თან ახლავს ქერცლი და ქერქები. მის დიაგნოზს სვამს დერმატოლოგი თავის თმიანი არის დათვალიერებისას. ზოგჯერ მიზანშეწონილია კერიდან აღებული მასალის მიკროსკოპირება სოკო-პარაზიტის გამოსავლენად.
მკურნალობა მოიცავს როგორც სისტემურ (დასალევ), ისე ადგილობრივ ანტიმიკოზურ საშუალებებს: შამპუნებს, ლოსიონებს, კრემებს, - რომლებსაც ექიმი ინდივიდუალურად, კლინიკური სურათის გათვალისწინებით არჩევს.
- როგორ დავიცვათ თავი თმიანი არის სოკოვანი ინფექციისგან?
- უდიდესი მნიშვნელობა აქვს პირად ჰიგიენას. არ შეიძლება სხვისი სავარცხლის, პირსახოცის, პირადი ნივთების გამოყენება. სათანადო ყურადღება უნდა მიექცეს სილამაზის სალონებში მაკრატლებისა და სავარცხლების დეზინფექციას, აგრეთვე - დასნებოვნებული ადამიანის დროულ დიაგნოსტიკასა და მკურნალობას.
- რა ასაკში ვითარდება თავის თმიანი არის ფსორიაზი და როგორ ვლინდება?
- თავის თმიანი არის ფსორიაზი ორივე სქესისა და ნებისმიერი ასაკის ადამიანებთან გვხვდება. მისთვის დამახასიათებელია ფსორიაზული პაპულებისა და ბალთების გაჩენა, რომლებიც უმეტესად მოვერცხლისფრო ქერცლითაა დაფარული. შესაძლოა, პროცესს თან ახლდეს ქავილი. ხშირად ასეთ პაციენტებს აწუხებთ ინტენსიური ქერტლიც.
- რა იწვევს ამ დაავადებას?
- თავის თმიანი არის ფსორიაზის რისკფაქტორები იგივეა, რაც მისი სხვა ლოკალიზაციის ფორმებისა:
- იმუნური ფაქტორი;
- გენეტიკური განწყობა;
- სტრესი;
- ტრავმა;
- ფონური, მათ შორის - ინფექციური დაავადებები;
- ზოგიერთი მედიკამენტის გამოყენება;
- ალკოჰოლის ჭარბი მიღება, თამბაქოს წევა და სხვა.
ბევრ პაციენტს აქვს ქერცლის მოცილების მავნე ჩვევა, რაც უფრო მეტად ამწვავებს მდგომარეობას და ხელს უწყობს ფსორიაზული ელემენტების გამრავლებას (კობნერის ფენომენი). იგივე შეიძლება ითქვას უხეში სავარცხლის გამოყენებაზეც.
- რას გვეტყვით სებორეულ დერმატიტსა და მის რისკფაქტორებზე?
- სებორეული დერმატიტი პაპულურ-სკვამოზური დაავადებაა, რომელიც უმთავრესად ცხიმოვანი ჯირკვლებით მდიდარ უბნებზე ვითარდება: თავის თმიან არეზე, გულმკერდზე, სახის ცენტრალურ ნაწილში, ბეჭებზე. ხშირად იგი სოკოვან ინფექციასთან არის დაკავშირებული (მალასეზია).
განასხვავებენ თავის თმიანი არის სებორეული დერმატიტის სამ ფორმას: მშრალი ქერტლით, ცხიმიანი ქერტლით და ანთებითი ტიპით მიმდინარეს. კლინიკურად დაავადება ვლინდება წვრილი მშრალი ან სქელი მოყვითალო, ცხიმიანი ქერტლით, შერეული ქერტლით, სიწითლით, სისველით. ხშირად თან ახლავს ქავილი.
სებორეული დერმატიტიც ნებისმიერი ასაკის ადამიანებთან გვხვდება, უპირატესად - მამრობითი სქესის პაციენტებთან. რისკფაქტორებიდან მნიშვნელოვანია:
- გენეტიკური განწყობა (არსებობს ამ დაავადების ოჯახური ანამნეზი);
- ნეიროგენული (ხანგრძლივი სტრესი), ფსიქოგენური ფაქტორები;
- ჰორმონული დისბალანსი, ენდოკრინული დაავადებები, ჰორმონული პრეპარატების არარაციონალური და ხანგრძლივი გამოყენება;
- არასწორი და არაბალანსირებული კვება - ვიტამინების, მიკროელემენტების ნაკლებობა, არაჯანსაღი პროდუქტების გამოყენება და სხვა;
- კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებები;
- არასწორად შერჩეული თმის მოვლის საშუალებები, თმის ლაქი, მუსის ჭარბი გამოყენება, თმის ხშირი ღებვა, ფენის ხშირი გამოყენება და ა.შ.
- როგორ სვამენ სებორეული დერმატიტის დიაგნოზს?
- უმთავრესად - კანის დათვალიერებით. ზოგჯერ დიფერენციული დიაგნოსტიკისათვის შესაძლოა საჭირო გახდეს დამატებითი გამოკვლევა, მაგალითად, სოკოვანი ინფექციის გამოვლენის მიზნით.
- როგორ მკურნალობენ?
- უპირველესად, უნდა გვახსოვდეს, რომ სებორეული დერმატიტი ქრონიკული დაავადებაა და რისკფაქტორების არსებობისას იოლად იძლევა რეციდივს. აუცილებელია ცხოვრების ჯანსაღი წესის დაცვა, კვებისა და ძილის რეჟიმის მოწესრიგება, სტრესის, ალერგენებთან კონტაქტის თავიდან აცილება. რაციონი უნდა იყოს ბალანსირებული, ვიტამინებითა და მიკროელემენტებით მდიდარი, უნდა შეიზღუდოს ცხოველური ცხიმის, კონსერვირებული, დამარილებული, მლაშე, მწარე, შებოლილი საკვების, ციტრუსების, შოკოლადის, თხილის, ქიმიური გაზიანი სასმელების და ალკოჰოლის მიღება.
დასაბანი წყლის ტემპერატურა და თმის მოვლის საშუალებები სწორად უნდა შეირჩეს. იყენებენ უმთავრესად თუთიის, სალიცილის მჟავას, გოგირდის, სელენის შემცველ, ანტიმიკოზურ, კერატოლიზურ (ამქერცლავ) სამკურნალო შამპუნებს, ლოსიონებს, შრატებს.
დაავადების სიმძიმის შესაბამისად ინიშნება ადგილობრივი სტეროიდული საშუალებები. შეიძლება სისტემური (დასალევი) ანტიმიკოზური (სოკოს საწინააღმდეგო) და ანტიჰისტამინური (ალერგიის საწინააღმდეგო) საშუალებების დანიშვნაც.
გახსოვდეთ, მკურნალობის ტაქტიკის, სამკურნალო და თმის მოვლის საშუალებების არჩევა ინდივიდუალურადაა საჭირო და დერმატოლოგის კომპეტენციას წარმოადგენს. თვითმკურნალობა არ შეიძლება.
