რა არის ალცჰაიმერის დაავადება - სიმპტომები და ტიპები
როგორც ჩანს, ტვინის დაზიანება მეხსიერებისა და სხვა პრობლემების გამოვლენამდე ათწლეულით ადრე იწყება. ალცჰაიმერის დაავადების ამ პრეკლინიკურ სტადიაზე ადამიანები სიმპტომების გარეშე არიან, მაგრამ ამ დროს ტვინში ტოქსიკური ცვლილებები ხდება.
ალცჰაიმერის ადრეული ნიშნები იწყება 30-დან 60-მდე წლების შუა პერიოდში.
ალცჰაიმერის პირველი სიმპტომები სხვადასხვა ადამიანში განსხვავებულია. როგორც წესი, ალცჰაიმერის დაავადებას თან ახლავს მეხსიერების პრობლემები. შემეცნების ასპექტისა და მსჯელობის ან განსჯის უნარის დაქვეითება შეიძლება მიუთითებდეს ალცჰაიმერის დაავადების ადრეულ სტადიაზე. დაავადების პროგრესირებასთან ერთად ადამიანები უფრო მეტად უჩივიან მეხსიერების დაკარგვას და სხვა კოგნიტურ სირთულეებს.
ალცჰაიმერის დაავადება პროგრესირებს რამდენიმე ეტაპად: პრეკლინიკური, საშუალო სირთულის და მძიმე (ზოგჯერ გვიან სტადიას უწოდებენ).
მსუბუქი ალცჰაიმერის დაავადების ნიშნები
მსუბუქი ალცჰეიმერის დაავადების დროს ადამიანი შეიძლება ჯანმრთელად გამოიყურებოდეს, მაგრამ უფრო და უფრო უჭირს მის გარშემო არსებული სამყაროს აღქმა.
სიმპტომები შეიძლება სხვადასხვა სახის იყოს:
- მეხსიერების დაკარგვა:
- ცუდი განსჯის უნარი
- სპონტანურობის დაკარგვა
- უფრო მეტი დრო და ენერგია სჭირდება ჩვეულებრივი ყოველდღიური დავალებების შესრულებას
- კითხვების გამეორება
- უჭირს ფულის თვლა და გადასახადების გადახდა
- ორიენტაციის ხშირი დაკარგვა/არევა
- ნივთების დაკარგვა ან შეუსაბამო ადგილებში მათი განთავსება
- განწყობისა და პიროვნების ხასიათის ცვლილება
- გაზრდილი შფოთვა ან/და აგრესია
საშუალო სირთულის ალცჰაიმერის დაავადების ნიშნები
მატულობს მეხსიერების დაკარგვა და დაბნეულობა
ახლის სწავლის უუნარობა
საუბრის სირთულე და კითხვის, წერის და ციფრებთან მუშაობის პრობლემები
უჭირს აზრების ორგანიზება და ლოგიკური აზროვნება
უჭირს სირთულეებთან გამკლავება
უჭირს მრავალსაფეხურიანი ამოცანების შესრულება, როგორიცაა მაგალითად ჩაცმა
ჩნდება ოჯახისა და მეგობრების ცნობის პრობლემები
ჰალუცინაციები, ბოდვები და პარანოია
იმპულსური ქცევა შეუფერებელ დროსა და ადგილას
მოუსვენრობა, აჟიოტაჟი, შფოთვა, ტირილი, ხეტიალი - განსაკუთრებით გვიან შუადღისას ან საღამოს
კრუნჩხვები
მძიმე ალცჰაიმერის დაავადების ნიშნები
მძიმე ალცჰეიმერის მქონე ადამიანებს არ შეუძლიათ კომუნიკაცია და სრულიად დამოკიდებულნი არიან სხვებზე. ადამიანი შეიძლება მთელი დროის განმავლობაში იყოს საწოლში. ხშირი სიმპტომებია:
კომუნიკაციის უუნარობა
წონის დაკლება
კრუნჩხვები
კანის ინფექციები
ყლაპვის გაძნელება
კვნესა, წუწუნი ან ღრიალი
გახანგრძლივებული ძილი
შარდის ბუშტის კონტროლის დაკარგვა
ალცჰაიმერის დაავადების მქონე ადამიანების სიკვდილის საერთო მიზეზი არის ასპირაციული პნევმონია. ამ ტიპის პნევმონია ვითარდება მაშინ, როდესაც ადამიანს არ შეუძლია სწორად ყლაპვა და ჰაერის ნაცვლად ფილტვებში საკვები ან სითხე შეაქვს.
ამჟამად ალცჰეიმერის სრულად განკურნება შეუძლებელია, მაგრამ, საბედნიეროდ, არსებობს ისეთი მედიკამენტები, რომლებიც სიმპტომებს ამსუბუქებს.
ავტორი: ია რომანაძე